سرود فردا

نرگس گنجى

دوستان ارجمند:
زهره ضیغمى کاشانى (قم), عفت کوشنده, بتول کوشنده (تبریز),FA - HA (اصفهان)

نامه ها و آثار شما رسید. متشکریم. از همه دوستانى که براى نخستین بار براى ما نامه مى نویسند, خواهشمندیم که سال تولد, میزان تحصیلات و محل تولد خود را ذکر کنند. به عزیزانى که نام خود را به حروف لاتین مى نویسند, اکیدا توصیه مى شود از حروف فارسى استفاده کنند و گرنه از پاسخ دادن به آنان معذوریم. بویژه که استفاده از حروف لاتین با ذوق ادبى و علاقه به زبان و ادب فارسى مغایر است. (این اشکال در بخش نامه هاى مشاوره نیز هست و مورد اعتراض برخى خوانندگان محترم مى باشد و ما پیشتر نیز تذکر داده ایم که از این سنت سیئه! پرهیز شود.)موفق و پیروز باشید.

خواهران معصومه حسینى (مشهد), مریم خدادادیان, مریم سقلاطونى (قم)
سروده هاى خوب شما رسید. سپاسگزاریم. از آنها به تدریج استفاده خواهد شد. لطفا مشخصات خود را (چنان که در سطرهاى بالا ذکر شده) برایمان بنویسید. همچنین سروده هاى دیگر خود را نیز برایمان بفرستید تا ان شإالله گزیده اى از اشعار شما یکجا در صفحه سخن اهل دل, درج شود و بتوانیم با شما و شعرهایتان بیشتر آشنا شویم.
موفقیت شما را آرزومندیم.

خواهر سیده تارا روحانى ـ چابکسر
از اینکه براى مجله خودتان نامه و شعر فرستاده اید, متشکریم. شعر شما نشان مى دهد که وزن و قافیه را به خوبى مى شناسید. ولى قافیه شکلى که انتخاب کرده اید دست شما را در بیان مطالب بسته است. از همان ابتدا که شعرى به ذهن شما خطور مى کند, توجه داشته باشید که تنها شیفته زیبایى وزن و قافیه نشوید و اگر احساس کردید که وزن و قافیه دلخواهتان مشکل است و باعث مى شود نتوانید مفاهیم مورد نظرتان را به راحتى بیان کنید, آن را قدرى تغییر دهید تا شعر شما و عواطف و اندیشه هایتان در قالبى روانتر و مسیرى هموارتر جریان یابد. سروده هاى دیگر خود را نیز براى ما بفرستید.
در باره تهیه مجله, منظور شما از ((کمى امکانات)) براى ما روشن نشد. اگر منظورتان قیمت مجله باشد, حتما بسیارى از خوانندگان عزیز مى دانند که این مجله نسبت به مجلات مشابه آن ـ از نظر کیفیت ظاهرى ـ بسیار ارزان است. اما اگر منظورتان کمبود مجله در شهر شما و مشکل بودن تهیه آن است مى توانید ((فرم اشتراک)) را که در صفحه آخر همه شماره هاى مجله چاپ مى شود, جدا و تکمیل کنید و همراه مدارک لازم به نشانى مجله بفرستید, تا علاوه بر اینکه مجله را هر ماه به طور منظم دریافت مى کنید از تخفیف ویژه دانشآموزان (به ازاى هر شش شماره مجله 200 تومان تخفیف) برخوردار شوید. سروده هاى جدید خود را نیز بفرستید.موق باشید.

خواهر زهرا آرین نژاد ـ فیضآباد
از شما انتظار مى رود هیچ گاه در مسیر مطالعه و تمرین توقف نکنید, ادیبان و شاعران در زمینه هاى قرآنى, اعتقادى, تاریخى, اجتماعى, ادبى و همه زمینه هاى مفید نیازمند اطلاعات هستند.
ذوق و استعداد هنرى و مشکل پسندى هنگامى که با اطلاعات کافى و دقت اندیشه همراه شود, مى تواند ـ به یارى خدا ـ آثار ارزشمندى را به وجود آورد. بعضى غزلهایتان ـ با همه صمیمیت ـ در حدى نیست که از شما انتظار مى رود. در غزل ((انتظار سبز)) نیز نمى دانیم چرا در مصرعى که دو بار هم از آن استفاده شده است, قید قافیه را زده اید. بدیهى است خواهى, سیاهى, تباهى و یا کلمه ((اتفاقى)) نمى تواند در یک قافیه قرار گیرد و مى تواند با کلماتى از قبیل اقاقى, باقى, ساقى و مانند آن قافیه شود.
با آرزوى موفقیت بیشتر براى شما.

خواهر وحیده گرجى ـ قم
ذهن موزون و عواطف پاک خود را نعمت و غنیمت بدانید. بیتهاى آغازین مثنوى شما در باره امام على(ع) را با هم مى خوانیم:
باز امشب یاد دل افتاده ام
یاد اصل خویش ـ گل ـ افتاده ام
من وجودى خاکیم ـ آرى ولى
ارزشم دادند با عشق على
یا على جان, عشق من, ایمان من
آیه مهر و وفا, قرآن من
هر کسى عشق تو را در دل نداشت
بهره از هستى به غیر گل نداشت
شعر خود را به خوبى شروع کرده و پیش برده اید. لکن گاهى جاذبه موضوع شما را از توجه به هندسه شعرتان ـ بویژه قافیه ها ـ فارغ ساخته است. در بیت نهم, کلمه هاى ((سینه)) و ((شیعه)) را در یک قافیه آورده اید. همچنین است کلمه هاى ((خالى)) و ((کافى)) در اواخر شعرتان.
به هر حال با توجه به استعداد و ذوقى که دارید, پیگیرى و استمرار شما در این تلاش ادبى, بدون شک موجب موفقیتتان خواهد بود. بنابراین به سرودن ادامه دهید و ما را نیز از شعرهایتان بهره مند سازید.

برادر حس غفارى ـ زنجان
همان طور که بارها به شما برادر متعهد و خوش ذوق و سایر عزیزان یادآور شده ایم, ردیف, هنگامى واقعا زیباست که مانند سایر کلمه ها ضرورت آن در تکمیل معناى یکایک بیتها احساس شود نه آنکه فقط زنگ پایان بیت باشد و از نبود آن کاستى در معناى عبارات پیش نیاید. در غزلى که با ردیف ((آدینه ها)) فرستاده اید, کم نیستند بیتهایى که ردیف به جاى تقویت مضمون, آن را تضعیف مى کند. بیتهایى از این دست:
اى گل باغ حسن عسکرى(ع)
قبله اهل نظر, آدینه ها
با نظرى, با نگهى از دلم
غصه و غم را ببر آدینه ها
مى بینید که عدم تناسب میان مضمون و ردیف, شعر را سمتى برده که خود شما نیز دوست ندارید. به هر حال گزیده اى از ابیات غزلتان را در مجله خواهید خواند. امید است با کوشش خود و توجه به نکاتى که تا کنون به تدریج یادآور شده ایم, روز به روز موفق تر باشید.

خواهر نسترن قدرتى ـ سمنان
قطعه پر وجد و حال شما رسید. هر چند آن بیت را به مناسبت ماه مبارک رمضان فرستاده اید و اکنون مناسبت گذشته است, ولى در آستانه ((بهار)) دیگرى هستیم که بهانه استفاده از سروده شما در مجله است. امید است به همکارى ادبى خود با ما ادامه دهید.
توفیق مدام شما را از خدا مى طلبیم.

خواهر الهام ثناپور ـ تهران
سروده هاى شما رسید. سپاسگزاریم و امیدواریم با سیر و تإمل در متون ارزشمند ادب فارسى بویژه آثار شاعران نوپرداز متعهد, مانند سهراب سپهرى, قیصر امین پور, طاهره صفارزاده و ..., به افقهاى وسیعترى دست یابید و قلمى تواناتر نصیبتان شود.
باز هم آثارتان را براى ما بفرستید.

برادر ابراهیم حقى بستان آباد ـ تهران
از توجه شما به مجله خودتان متشکریم. در نامه خود توصیه کرده اید که اگر در هر شماره به توضیح و انتقاد اشعار دو سه نفر بپردازیم تا دیگر دوستان نیز ـ به تعبیر شما ـ ((به اشتباهات مشابه پى ببرند)), بهتر است. سخن بجاى صحیحى گفته اید, لکن با توجه به کثرت افرادى که شعر مى فرستند ـ و همه نیز انتظار پاسخ و توضیح جداگانه دارند و گاه موکدا توقع چاپ سروده هایشان را! ناچاریم در هر شماره در مواردى که توضیحاتى به نظر ضرورى مى رسد, جداگانه پاسخ دهیم و در سایر موارد به ذکر نامها و تذکرات کلى بسنده کنیم.
همچنین پرسیده اید ((آیا در دو سالى که بنده با شما در این زمینه همکارى داشته و دارم ضعفهاى کارهایم با یک همکار مبتدى در یک سطح مى باشد؟))
توصیه مظلوم و همیشگى ما ـ که کمترین شنونده را هم دارد ـ به همه دوستان اعم از ((مبتدى)) و ((غیر مبتدى))(!) ((مطالعه)) است. اگر منظورتان از مبتدى, دوستان جوان و نوجوان باشد, شاید خودتان در ستون ((شعر جوانان)) که هر چند گاه یک بار در ((سخن اهل دل)) درج مى شود, دیده باشید که گاه جوانى که سن او از سابقه ادبى و قلمى بسیارى از سرایندگان کمتر است, چگونه ره صد ساله را یک شبه طى کرده است. اصولا در بررسى سابقه هنرى افراد, کیفیت بسیار مهمتر از کمیت است.
گذشته از این, در طى چند سال همکارى قلمى با این مجله و ارتباط مکاتبه اى با عزیزان شاعر دریافته ایم که توصیه هاى ما در نوجوانان و افراد مبتدى بیش از افراد باسابقه مفید مى افتد! زیرا قلم و بیان با سابقه, عادات و سنتهایى دارد که تغییر آن به سادگى امکان پذیر نیست. محدودیت مطالعات کلاسیک ـ بویژه هنگامى که با افزایش سن و فراوانى اشتغالات ذهنى و عملى همراه شود, طبیعتا مانع پرداختن به جنبه هاى زیبا شناسانه و ماندگار ادبیات مى شود و ((ابزار هنرى)) را ـ که در شعر چیزى جز ((کلمات)) نیست ـ در خدمت دلمشغولیهاى شخصى قرار مى دهد. بسیارى از آثارى که به دست ما مى رسد مانند عکسهاى خانوادگى هستند که براى صاحبان خود بسیار ارزشمندند, ولى نمى توانند در عموم مردم تإثیر فکرى یا عاطفى ایجاد کنند. سرایندگان, هنگامى موفق هستند که بتوانند صلاحیتها و استانداردهایى که شعر را از حوزه شخص به حوزه جامعه و تاریخ سرایت مى دهد, دریابند. این ((دریافت)) ـ یا وصول ـ لزوما آگاهانه نیست. هر چه هست, نصیب هر کسى نمى شود. شاید از این رو است که باباطاهر مى گوید:
به هر الفى, الف قدى برآید
الف قدم که در الف آمدستم
حال که ما را از کلى گویى برحذر داشته خواهان تفصیل و صراحت مى باشید, باید بگوییم عواطف پاک و اعتقادى شما در سروده هایتان قابل احترام است ولى از شما چه پنهان, گذشته از غلطهاى املایى و دستور زبانى ـ که فعلا از آن مى گذریم, از جمله موارد خروج از فصاحت و بلاغت ـ که نثر و شعر هر دو به آن محتاجند ـ آنکه ـ در مدح مولا(ع) گفته اید:
چیده شد طومار عمر خائنین و مشرکین
متقین را رهنما نهج البلاغتهاى توست
((چیده شد)) را به جاى ((برچیده شد)) آورده اید. همه مى دانند که چیدن و برچیدن ضد همند نه مترادف هم. و طومار هم برچیدنى است نه چیدنى. کدام شاعر موفق را سراغ دارید که معناى شعر را فداى وزن آن کرده باشد. به علاوه گیریم عبارت را درست کردیم, کى ((طومار عمر خائنین و مشرکین)) برچیده شد که ما خبردار نشدیم؟ پس مى بینید که علاوه بر الفاظ, معانى هم قوت لازم را ندارد.
نکته دیگر آنکه نهج البلاغه را جمع بسته اید, (نهج البلاغتها) حال آنکه یکى بیشتر نیست. و این هم فراموش نشود که امام على(ع) خود کتابى به اسم نهج البلاغه ننوشته است بلکه این نامگذارى سلیقه گردآورنده بخشى از سخنان امام على(ع) است که در آن کتاب شریف فراهم آمده است.
از اینها که بگذریم, باید دانست که دو مصرع در یک بیت, در حکم دو لنگه یک در هستند که ما را به فضایى واحد در یک خانه (بیت) مى رسانند. ولى میان دو مصرع بیت یاد شده شما ارتباط معنایى وجود ندارد و هر یک راه به جایى دارند; چنان که میان مرگ خائنان و مشرکان و هدایت شدن متقین به واسطه نهج البلاغه, رابطه معینى وجود ندارد. از بقیه امور مى گذریم که ((تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل))
برایتان سلامت و توفیق آرزومندیم.

برادر یعقوب بهادرگللو ـ اردبیل
شیوه ما نقد و بررسى بیشتر اشعار و گزینش تعداد اندکى از آنها براى چاپ است. ترجیح مى دهیم وقت ارزشمند هزاران خواننده مجله صرف اشعار و نوشته هاى کم مایه ـ و احیانا خشنود کردن افراد ((خود شاعربین)) ـ نشود. و این شیوه اى است که خوانندگان ادب دوست پیش پاى ما نهاده اند. هر کس به گمان اینکه حتما ((قدر بیند و در صدر نشیند)) متاع سخن خود را براى ما مى فرستد, بهتر است بازار دیگرى پیدا کند. ما ((تحسین)) ـ آن هم تحسین بیجا را ـ ((احسان)) نمى دانیم ـ بلکه ستم مى شمریم ـ که صائب, شاعر نابغه عصر صفوى, گفت:
مى نماید کاسه دریوزه گوش خلق را
هر که ـ صائب ـ قانع از احسان به تحسین مى شود
و ((پروین)) با آن همه فضایل و دانشهاى آشکار بر خود نهیب زد که:
بیهده ـ پروین! ـ در دانش مزن
با تو در این خانه چه کس آشناست؟!
ادعاى ((شعر عرفانى)) گفتن کجا و آن همه خشم و غضب از عقیده مخالف کجا؟ و نه مخالفت در باره مسایل دنیوى یا اخروى ... بلکه بر سر چند بیت ... آن هم در ماه خودسازى و ماه شهادت مردى که بهترین ((برادرانش)) آنانى بودند که عیوبش را به او ((اهدإ)) کنند؟
آنان که مشق خط کرده اند, مى دانند که اولین سرمشق ـ براى یاد گرفتن الف و ب ـ آن است که ((ادب, آداب دارد))! و یا ((ز ارباب ادب دریاب آداب)).
بدون آموزش چگونه مى توان دانست؟ بدون ادب و ادبیات چگونه مى توان به ادب عرفانى دست یافت که عرفان همان معرفت است و پیر ما فرمود:
((ناخوانده الف به بإ نخواهى ره یافت))
همان بهتر که بگذاریم و بگذریم و توصیه قبلى خود را تکرار کنیم که ((از قضاوتهاى خود کاسته و بر مطالعه خود بیفزایید.)) زیرا در خانه اگر کس است, یک حرف بس است.
در پناه خدا باشید.

خواهر حمیده کاظمى نژاد ـ قزوین
نامه پر احساس و ادیبانه شما رسید. ما این نامه را آغاز همکارى شما با خودمان مى دانیم و به شما سلام مى گوییم. اما از شما متعجبیم که خود مى گویید: ((باید با مشکلات ساخت و در این امتحان الهى خود را نباخت)) و باز همین شما گفته اید: اگر ((این نداى از دل برخاسته, از آن سوى دشت برنجک انعکاس و پژواک نیابد)) نومید و خاموش مى شوید! شما در کوبیدن در طلب, استمرار داشته باشید تا به مطلوب خود برسید.
((مصطفى(ع) فرمود: چون کوبى درى
عاقبت از آن برون آید سرى))
شعرهاى شما خارج از معیارهاى شعرى و مثل یادداشتهاى شخصى است ولى صفایى دارد که باعث مى شود سطرهایى از آن را در همین مجله با هم بخوانیم. حرفهاى ما را با سایر دوستان سخن پرداز ـ در همین صفحات ـ بخوانید و باز هم با ما مکاتبه کنید.
همیشه امیدوار و پیروز باشید.

خواهر اکرم نجاتى ـ ماسال
ما هم از سلامت و توفیق و گرمتر شدن کانون خانوادگى شما خوشوقتیم و امیدواریم با توکل به خداى متعال و در پناه قرآن و به تإسى از پیشوایان معصوم همواره در امر دنیا و آخرت موفق باشید.

برادر فخرالدین زارعى نژاد ـ مرودشت
سروده هاى دوستان شاعر شما در انجمن شعر جوان واصل شد. سپاسگزاریم. از آنها در ((سخن اهل دل)) استفاده خواهد شد. امید است خواهران و برادران آن انجمن, از مطالعه عمیق و گسترده متون ادب فارسى ـ بویژه قرون گذشته که میراث فرهنگى ارزشمند ماست ـ غفلت نورزند و خود را به این چشمه همیشه جوشان متصل سازند. آشنایى با قرآن کریم و متون تاریخى ـ خاصه تاریخ انبیإ ـ مى تواند به فهم بهتر متون اصیل ادبى یارى رساند.
سلام ما را به دوستان اهل ذوق خود ابلاغ کنید.موید باشید.