مهندس مجتبى شریعت پناهى

هنوز بسیارى از مردم نمى دانند که کفشدوزکها حشرات مفیدى هستند, البته همه کفشدوزکها نه, ولى اغلب آنها حشراتى بسیار سودمندند.
کفشدوزکها, حشرات مضر مانند شته ها را شکار مى کنند. آنها قدرت پرواز زیادى دارند. با فرا رسیدن فصل سرما به محلهاى زمستانه خود مهاجرت مى کنند اما دوباره در بهار سر و کله شان لابه لاى بوته هاى سبزیجات و شاخ و برگ درختان پیدا مى شود که به دنبال شکار هستند.
کفشدوزکها به وسیله حشره شناسان تقسیم بندى گشته و از روى نقطه هاى روى بالهایشان شناسایى مى شوند. بعضى از آنها فقط از حشره بخصوصى تغذیه مى کنند مثلا نوعى کفشدوزک که فقط به خوردن شپشک استرالیایى علاقه مند است اما برخى دیگر از کفشدوزکها تغذیه از انواع شته را ترجیح مى دهند. با همه اینها وقتى کفشدوزک گرسنه باشد دیگر نوع شکار برایش زیاد فرقى نمى کند, تا جایى که اگر با بى غذایى روبه رو شود ممکن است نوزادان و لاروهاى جوان خود را نیز مورد حمله قرار دهد. ضمنا آنها بدشان نمىآید که گاه گدارى سرى به لانه مورچه ها بزنند و میهمانشان شوند. در این صورت مواد غذایى مورچه ها را نیز نوش جان مى کنند.

شناسایى کفشدوزکهاى مفید:
همان طور که گفته شد همه کفشدوزکها مفید نیستند. مثلا کفشدوزکهاى جالیز, آفاتى جدى براى خربزه و سایر گیاهان جالیزى به حساب مىآیند. همچنین کفشدوزک چغندر که خسارت قابل توجهى روى برگهاى چغندر و اسفناج به بار مىآورد, اما از آنجایى که اکثر آنها سودمند هستند امروزه انواع مفید را شناسایى و در آزمایشگاه تکثیر نموده و در مزارع و باغات رها مى کنند.

کفشدوزکهاى مفید عبارتند از:
کفشدوزکهاى نوزده نقطه اى, یازده نقطه اى, دو نقطه اى, ده نقطه اى, چهار لکه اى و کفشدوزکهاى کروى.

تخمگذارى:
مهمترین کفشدوزک مفید, کفشدوزک هفت نقطه اى است. این حشره در مدت یک ماه مى تواند سیصد عدد تخم بگذارد, جالب اینکه هر کفشدوزک توان نابود نمودن چهارصد شته را دارا است.

روش مبارزه کفشدوزکها با شته ها:
کفشدوزکهاى مفید با حرص و ولع زیاد به سوى شته ها حمله ور گشته و لاروهاى جوان و نوزادان شته ها را مى خورند, اما براى تخمگذارى نیز شته ها را شکار کرده و تخمهاى خود را در داخل شکم شته ها قرار مى دهند. به این ترتیب تخم کفشدوزکها, از مواد غذایى داخل شکم شته ها تغذیه نموده و رشد مى کنند, اما شته هایى که مورد حمله قرار گرفته اند به سرعت نابود خواهند شد. مورچه ها تخم شته ها را به لانه خود مى برند تا وقتى تخمها رشد کردند و به شته کامل تبدیل شدند از مدفوع آنها که عسلک نامیده مى شود تغذیه کنند. در بسیارى از اوقات کفشدوزکها تخمهاى شته ها را از چنگ مورچه ها خارج ساخته و از آن خود مى سازند.