انسان ، تغذیه ، سلامتى قسمت اول

((فلینظر الانسان الى طعامه))
سوره عبس, آیه 24
نداى قرآنـى ((فلینظر الانسان الـى طعامه)), انسان باید در غذاى خود به دقت بنگرد, دعوتى است از همه انسانها که در غذاى خویـش, چه غذاى روح و چه خـوراک جسـم, به دقت و عالمانه بنگرنـد. قرآن با تحـریـم پلیـدیها و حلال کردن خـوردنیهاى پاکیزه و تشـویق به استفـاده از نعمتهاى حلال و گـواراى الهى (آیـات 30 و 160 سـوره اعراف) و جـانب اعتـدال را گـرفتـن (آیه 31 ســوره اعراف) و از زیاده روى پرهیز کردن, چه خوردن و چگـونه خـوردن را سفارش نموده است.
میراث عظیمى که از احادیث نبـوى(ص) و ائمه معصـومیـن علیه السلام در دست است گنجینه بـى نظیـرى از رهنمـودهـا را در بـاب تغذیه و مـواد غذایـى در بـر دارد, از آن جمله است رهنمـود حضـرت امـام صادق(ع) مبنـى بر اینکه هر آنچه که خـوردنـش مـوجب زیان در بدن گردد, خـوردن آن حرام مى باشد. (تحف العقـول) در اینجا ایـن نکته را نیز از نظر دور نـداریـم که در حلال و حــــرام الهى نسبت به انـواع خوردنیها حکمتـى نهفته است, خـواه بتـوان با دانـش زمان بخشـى از فلسفه آن را شناخت یا دانـش محـدود ما نتـواند راه به فلسفه احکام اسلامى ببرد.

اهمیت تغذیه منـاسب در سلامت انسـان
تردیدى نیست که بخش اساسى سلامت جسـم و جان آدمى به دست غذاى او است.
ابتدا ایـن سـوال پیـش مىآید که چرا غذا مـى خـوریـم؟ به هر حال زندگـى در گرو چنـد اصل مهم است که یکـى از آنها غذاست. مسإله غذا امـروز از ایـن جهت در دنیا حـائز اهمیت است که غذا نه فقط در مـورد ساختمان و اعمال بـدن مـوثـر است, بلکه تغذیه صحیح از لحـاظ بهداشت عامل بسیـار مهمـى بـراى مقـاومت بـدن در بـرابـر میکروبها و امراض مزمـن و هر نوع بیمارى بوده و در کاهـش امراض و نـاتـوانـى نقـش مهمـى را به عهده دارد.
یک تغذیه خـوب کمک بزرگى است به سلامتـى وضع جسمى, ذهنى و روحـى زندگـى مردم که بـدون شک مـورد قبـول اکثریت مردم و دانشمنـدان علـوم مختلف قرار گرفته است. کـودکان اگر از تغذیه خـوب و صحیح برخوردار باشند, داراى قدى بلندتر و استخـوان بندى محکمتر هستند و کمتـر از کـودکان نسلهاى قبل مستعد ابتلإ به بیماریهاى مختلف بخصـوص بیماریهاى عفونى هستند و آثار پیرى, دیرتر از افراد نسل قبل ظاهر مى شود.
FAO پیشنهاد کرده است که یک تغذیه خـوب و صحیح مـى تـواند مرگ و میر ناشـى از بیماریهاى قلبـى را 25 درصـد, بیماریهاى تنفسـى و عفـونـى را 20 درصد, سرطان را 25 درصد و بیمارى قند را 50 درصد کاهش دهد.
مبلغى که سالیانه صـرف پیشگیرى و درمان ایـن بیماریها مـى شـود, میلیـونها دلار برآورد شده است. تغذیه خـوب مى تـواند کمک شایانى در پیشگیرى و صرفه جـویـى از هزینه این بیماریها بکنـد, به ایـن منظور آگاهى از نحـوه استفاده صحیح از مـواد غذایى به ما امکان مى دهد که از منابع موجـود در محیط زندگى خود حداکثر استفاده را ببـریـم تا بتـوانیـم به امنیت غذایـى در خانـواده دست یابیـم.

امنیت غذایـى چیست و چگـونه مـى تـوانیـم به آن دست یـابیم ؟
منظور از امنیت غذایـى, فراهـم آوردن امکان دستـرسـى به مـواد غذایى مـورد نیاز براى یکایک افراد یک خانـواده و جامعه در همه زمـانهاست. یکـى از راههاى دستیـابـى به امنیت غذایـى شنـاختـن گـروههاى غذایـى و استفـاده صحیح از تمـام آنها در بـرنـامه هاى غذایى روزانه مـى باشد. مـواد غذایى به چهار گروه غذایى اصلـى و یک گروه متفرقه تقسیـم شده اند, به طورى که مواد غذایى موجود در هـر گـروه حـاوى مـواد مغذى مشـابه مـى بـاشنـد:
1) گروه شیر و لبنیات:
ایـن گروه شامل موادى مانند شیر, ماست, پنیر, کشک و بستنى است. این غذاها سرشار از پروتئیـن و کلسیـم بـوده و منابع خـوبـى از ویتامینB هستند.
2) گروه گوشت و حبوبات:
ایـن گروه شامل گوشتهاى قرمز (گوساله و گوسفند), گـوشتهاى سفید (مرغ, ماهـى, پرنـدگان), امعإ و احشإ (جگر, دل, قلـوه, زبان, مغز), تخـم مـرغ, حبـوبات (نخـود, لـوبیا, عدس, باقلا, لپه, ماش) مى باشد, که سرشار از پروتئیـن و آهـن بوده و براى رشد, خونسازى و سلامت دستگاه عصبى لازمست.
3) گروه نان و غلات:
شامل مـوادى از قبیل نان, برنج, گندم, جـو, ذرت و آرد مـى باشد. این مـواد بـراى تإمیـن انرژى و رشـد و سلامت دستگاه عصبـى لازم هستنـد و انـرژى زیـادى بـا خـوردن آنها به بـدن مـى رسـد.
4) گروه میوه ها و سبزیها:
شامل سبزیهاى برگـدار (کاهـو و کلـم), صیفـى جات (گـوجه فرنگـى, خیار) سبزیهاى ریشه اى (هـویج, شلغم) و انـواع میـوه هـاست. ایـن گروه براى حفظ مقاومت بـدن در برابـر عفـونتها و ترمیـم زخمها, سلامت پوست و بینایى ضرورى است.
5) گروه متفرقه:
شامل چـربیها (مثل انـواع روغنها, پیه و دنبه, کـره, سـرشیـر), انواع شیرینیها (مثل مربا, شـربت, قنـد و شکر) نـوشیـدنیها مثل نوشابه هاى گازدار و چاى است.
با مصـرف انـواع گـروههاى غذایـى به نسبتهاى متعادل و به میزان کافى مى توانیم سلامت و تندرستى خود را تإمین نماییم. روشـن است که تمـام انسـانها بـراى ادامه حیـات و حفظ سلامت خـــود به غذا احتیاج دارند, ولى باید تـوجه داشت که در تقسیـم مواد غذایى در خانـواده باید به گروهى از افراد که به علت شرایط خاص بدنـى یا سنى نیاز تغذیه اى آنها بیشتر از بقیه اعضاى خانـواده است تـوجه بیشتـرى نمـود که ایـن افـراد را ((گروه آسیب پذیر)) مـى نامنـد.
در شماره هاى آینـده به شناسـایـى ایـن گـروه و نیازهاى تغذیه اى آنها خـواهیـم پرداخت, چرا که دستیابى به امنیت غذایى در جامعه در گرو شناسایى ایـن گروه و رفع نیازهاى غذایـى آنها به عنـوان یکـى از اولـویتهاى بهداشتـى کشـور مـى بـاشـد.