علفهاى هرز
مهندس مجتبى شریعت پناهى
علفهاى هرز همه جا هستند, لابه لاى گلهاى و سبزیهاى باغچه, در میان چمنها و پاى درختها و درختچه ها زینتى, آنها مزاحمهاى همیشگى و رقیب سرسخت سبزیها و گلهاى دست پرورده شما به حساب مىآیند.
با همه اینها خیلى از علفهاى هرز در شرایط خاص ممکن است مفید باشند.
مثلا خاکشیر, شاه تره, خارشتر و خرفه, که در برخى از زراعتها علف هرز هستند, در ردیف گیاهان دارویى قرار داشته و مى توانند براى این منظور تکثیر گردند. حتى بعضى از آنها مثل تاج خروس و تاجریزى جنبه زینتى دارند. با توجه به مقاومتى که علفهاى هرز از خود نشان مى دهند مى توانیم در باغچه هاى سنگى از آنها براى زینت خانه استفاده کنیم اما اگر خانه خود را با گلهاى رنگارنگ آراستید و علفهاى هرز مزاحمت به وجود آوردند بهتر است فرصت را از دست ندهید و با آگاهى کامل نسبت به نحوه زندگى این گیاهان, آنها را نابود نموده و خسارت را کاهش دهید.
نحوه زندگى علفهاى هرز
برخى از علفهاى هرز تولید بذر مى کنند, آنها معمولا یکساله اند و ریشه هاى نازک دارند, مشهورترین علفهاى هرز یکساله عبارتند از :
گندمک, خرفه, خاکشیر, یولاف, تربک, و چچم.
برخى از علفهاى هرز یکساله در تابستان و بعضى در بهار, گل و بذر مى دهند. علفهاى هرز دوساله هم وجود دارند, مثلا هویجک گیاهى است دوساله که در سال دوم به گل مى نشیند. مبارزه با علفهاى هرز بذرى, چندان مشکل نیست; فقط باید با روش صحیح آشنایى داشته باشیم. بعضى از علفهاى هرز به وسیله پاجوش یا ساقهاى زیر زمینى تکثیر مى شوند که خارج نمودن آنها از باغچه کمى مشکل بوده و حوصله زیادى مى خواهد.
مبارزه با علفهاى هرز
پیشگیرى
مى گویند پیشگیرى مهمتر از درمان است پس قبل از اینکه باغچه ما به بذر علف هرز آلوده گردد بهتر است آن را بیش از پیش محافظت نموده و خاک را حفظ کنیم. معمولا بذر علف هرز از طریق کود حیوانى به باغچه منتقل مى شود, خوب است در تهیه کود, دقت بیشترى داشته و حتما از نوع پوسیده آن استفاده کنیم. گاهى در بذر گل یا سبزى بذر علف هرز وجود دارد بنا براین بهتر است بذر را از مراکز مطمئن و شناخته شده تهیه کنید. متإسفانه قوه نامیه بذر علفها بیشتر از گلها و سبزیها بوده و به محض تماس با خاک مرطوب جوانه مى زنند, مى دانیم عمر بذر گل و سبزى به طور معمولى یک تا سه سال است, این در حالى است که بذور علفهاى هرز, گاه بعد از بیست تا پنجاه سال سلامتى خود را حفظ نموده و آمادگى براى سبز شدن را خواهند داشت.
مبارزه با علفهاى هرز یکساله
موقعى که آنها به گل مى نشینند قبل از تولید بذر زمان مناسبى براى مبارزه است, کافى است با قیچى تیز آنها را کوتاه نموده و ساقه هاى گلدارشان را از باغچه خارج کنیم. در این صورت عملا مانع تولید بذر گشته و آنها عقب نشینى مى کنند, اگر به بذر بنشینند دیگر ریشه کن نمودن آنها چندان آسان ننیست زیرا بذرها به سرعت جوانه مى زنند, حتى تعداد زیادى از این بذور ممکن است براى مدت طولانى به حالت خواب در خاک بمانند و در سالهاى بعد جوانه بزنند.
علفهایى که ساقه زیرزمینى دارند
متإسفانه بعضى از علفهاى هرز نه تنها تولید بذر مى کنند بلکه به وسیله ساقه هاى زیرزمینى نیز تکثیر مى شوند, در مورد اینها لازم است آنها را با ریشه از خاک خارج سازیم, زیرا چیدن ساقه هاى گلدار دردى دوا نمى کند.
مبارزه مکانیکى
دراین روش باید قبل از کاشت باغچه, خاک را خوب زیر و رو نموده, همه علفهاى باقى مانده از سال قبل را از زمین خارج کنیم, حتى اگر قطعه اى از ریشه یا ساقه علف هرز در خاک باقى بماند دوباره سبز شده و در سطح خاک پراکنده مى شود.
وقتى گلها و سبزیها سبز شدند بعد از آبیارى علفها را با ریشه از زمین خارج کنید.
روشهاى بهزراعى
الف ـ تناوب:
تناوب در کاشت را رعایت کنید, به این ترتیب که هر دو یا سه سال یک بار باغچه را به محصول جدیدى اختصاص دهید.
کاشت دایمى سبزیهایى که از یک خانواده هستند موجب ازدیاد علفهاى هرز مى گردد, در واقع هر نوع گل یا سبزى میزبان علفهاى به خصوصى است وقتى میزبان تغییر یابد علفهاى هرز فرار را بر قرار ترجیح خواهند داد.
اگر امسال سبزیهایى چون چغندر و اسفناج کاشته اید, سال دیگر به سبزیهایى چون ترب و تربچه و شلغم رو بیاورید.
ب ـ آیش:
یکى دیگر از روشهاى مناسب, خالى گذاشتن زمین براى یک دوره یکساله است (به این کار اصطلاحا آیش گفته مى شود.)
ج ـ کاشت متراکم:
در باغچه هایى که امکان رشد علفهاى هرز زیاد است بهتر است سبزیها و گلها را با تراکم بیشترى بکارید, در این صورت رشد علفها متوقف مى گردد.
علفهاى پارازیت
بکى از علفهاى هرز بدون کلروفیل که فاقد ریشه بوده و از شیره آماده سبزیها استفاده مى کند علفى است به نام سس. سس به صورت میله هاى زرد رنگى است که خود را به ساقه و برگهاى سبزیها مى چسباند. ریحان و تره میزبانهاى خوبى براى سس هستند. در صورت وجود این علف باید خیلى زود ساقه ها و برگهاى آلوده را جدا نموده و سسها را از باغچه خارج کنید, باقى ماندن حتى یک قطعه از این علف مزاحم همه سبزیهاى شما دوباره خسارت خواهند دید.
به امید اینکه باغچه اى سبز داشته باشید و گلهاى زیبا خانه شما را صفا دهند.
)