بچه چگونه زبان باز مى کند؟

ترجمه: ا.امیردیوانى
مإخذParents :

یک حرف و دو حرف بر زبانم
الفاظ نهاد و گفتن آموخت
((ایرج میرزا))

کلام, وسیله ارتباطى مهمى است که انسان را به مبادله دانستنیها, بیان احساسات و طرح مشکلاتش توانا مى سازد. کودک شما هم به منظور ایجاد ارتباط با اطرافیانش, یک میل ذاتى داراست. وى خیلى پیش از آنکه بتواند صحبت کند, از سایر راهکارها جهت رساندن پیامهایش سود مى جوید. این, همان ارتباط غیر کلامى (بدون کاربرد واژه ها)ست که بر پایه شیوه هاى زیر حاصل مى شود:
استفاده از نگاه که براى تماس با دیگران مى تواند از آن بهره مند گردد.
لحن صدا همچون گریه, داد و فریاد, غان و غون کودک که هر یک گویاى پیامى است. حالتهاى صورت نیز نمایانگر لذت, خشم, رضایت و خشنودى و جز اینهاست. کاربرد دستان به وسیله طفل شیرخوار, شیوه اى است تا خواسته هایش را با اشاره, محکم گرفتن اشیإ, انداختن, کنار زدن, کشیدن و ... به دیگران بفهماند.
گهگاه کودک شیرخوار قبل از یادگیرى کلام, از این رو که اندیشه ها و تمایلاتش براى بزرگتران درک شدنى نیست, بدخلق و عصبانى مى شود. ولى با فراگیرى لغات, شمار زیادى از این حالتها زدوده شده و از طریق کسب توانایى در سخن گفتن, زندگى برایش لطف و صفاى بیشترى مى یابد. کودک به منظور گفت و گو باید سبک و سیاق تولید صداهاى مناسب و کنار هم نهادن آنها را به طرز معنى دارى فرا گیرد. این توانایى طى چند سال حاصل مى شود. هر کدام از موارد زیر, در یادگیرى کلام نقش دارند.

1ـ گفت و گو با کودک شیرخوار
اغلب پدران و مادران و بزرگسالان دیگر به طور غریزى از اهمیت این نکته حساس آگاهى دارند. به نحوى که تقریبا پیوسته با در آغوش فشردن یا نگاه کردن به طفلشان, با آنان حرف زده و یا زمزمه مى کنند. براى کودک هم تنها همین اهمیت دارد و مفهوم داشتن صحبت یا زمزمه, تفاوتى برایش ندارد.

2ـ گوش سپردن
کودک شیرخوار به صداهاى اطرافش عنایت فراوانى دارد و موقع صحبت اطرافیانش با وى, با خیره گشتن به صورت فرد گوینده و سکوت کامل در هنگام گوش دادن به صداها از خود علاقه نشان مى دهد. با افزایش سن فرا مى گیرد تا صداهایى را که به مفهوم واژه است, تولید کند. چنین مهارتى به وسیله تقلید صداهاى دیگران به دست مىآید. دقت کنید که بچه شما فقط از طریق گوش فرا دادن به رادیو یا تلویزیون قادر به آموختن صحبت نیست. ضرورى است براى نیل به این هدف, به روشى قابل فهم براى طفلى خرد, با او به گفت و گو بپردازیم.

3ـ تمرین براى تولید صداها
کودک از صداى خویش, غرق لذت مى شود و اغلب ساعتها با خود حرف مى زند (به قول معروف غان و غون مى کند.) وى براى جلب توجه دیگران هم سر و صدا راه انداخته و از گفت و گو (بدون دخالت) با هر فردى که بتواند نظرش را جلب کند, لذت مى برد.

4ـ تقلید صداى دیگران
بچه به هنگام غان و غون اقسام زیادى از صداهاى گوناگون را تولید مى کند ولى با رسیدن به مرحله اى که زبان کاربردى پیرامونش را تقلید مى کند, صرفا پاره اى از آنها را به کار مى گیرد. وى صداها و واژه هاى زبانى را تقلید خواهد کرد که از روزهاى نخست تولد, آنها را شنیده است.

5ـ فراگیرى مفاهیم صداها
تکامل کلامى در کودکان, از یک الگوى همگانى پیروى مى کند. این در حالى است که آنان در سرعت یادگیرى تکلم, تفاوتهاى بسیارى با هم دارند و حتى تفاوت از این بابت قبل از سایر زمینه هاست. بعضى پیش از رسیدن به سن میانگین تکلم و دسته جمعى, خیلى بعد از آن صحبت را شروع مى کنند. دختران فزون تر از پسران براى این کار آمادگى مى یابند. به دگرگونى کودک در فرایندهاى گوناگون تکامل کلامى نظر افکنید:

نوزادى
نوزاد شیرخواره براى ((گریستن)), از صدایش سود مى جوید. وى موقع سکسکه, عطسه و بادگلو هم سر و صداهاى دیگرى مى کند. تا قبل از یک ماهگى, اصواتى جزیى از ناحیه حلق تولید مى شود (اصوات پسکامى). در پنج و شش هفتگى با به کارگیرى صدایش در جواب حرفهاى بقیه, غان و غون مى کند.

سه ماهگى
کودک سه ماهه, مهار عضله هاى لبها, زبان و حنجره را به تدریج فرا گرفته و در نتیجه مى تواند صداهاى بیشترى تولید کند. وى با خود حرف مى زند و از گفت و گو با دیگران, لذت مى برد. این گونه ((هم صحبتى)) موقعى صورت مى گیرد که کودک صدایى از خود در مىآورد و آنگاه منتظر پاسخ طرف مقابل مى شود.

شش ماهگى
در این سن, تنوع اصوات خیلى فراوان شده و زمان طولانى صرف تمرین آنها مى شود. همین طور نوزاد شش ماهه مى خندد و وقت بازى, خوشحالى کرده و جیغ مى کشد و موقع خشمگینى نیز فریاد مى زند.

نه ماهگى
واژه هایى چون ((ماما)) و ((بابا)) را بر زبان جارى مى سازد.