دیر انجام دادن بهتر از هرگز انجام ندادن است!

مترجم: پگاه امیردیوانى
منبع: نشریهParents 2000

کودکان با سرعتهاى مختلفى به حداکثر رشد خود مى رسند. در بسیارى از آنها رشد, خیلى سریع آغاز مى شود و بعد سرعت آن کاهش مى یابد, در حالى که در بقیه, رشد با سرعت زیادى شروع شده و با همان روال ادامه مى یابد. در این حالت هر مادرى نگران اعمال فرزندش است که چه وقت شروع به نشستن, سینه خیز رفتن یا راه رفتن مى کند.
خانم سارا کاستین, احساساتش در باره اولین فرزندش ((الیور)) را به یاد مىآورد: ((الیور کودک شادى بود. از اینکه روى زمین دراز بکشد و خودش را سرگرم کند, بسیار راضى بود. اما همزمان با اینکه کودکان هم سن و سالش مى نشستند, او تازه غلتیدن از یک سو به سوى دیگر را آغاز کرده بود. او حتى سینه خیز رفتن و راه رفتن را دیرتر از دیگران شروع کرد. من واقعا نگران فرزندم بود. اما اکنون او به کودکستان مى رود و مثل کودکان دیگر رفتار مى کند و من در این فکرم که چرا این قدر نگران بودم!))
کریستین بیدمر, روانشناس کودک بر این حقیقت تإکید دارد که تمام کودکان به اندازه خودشان رشد مى کنند. او خاطرنشان مى کند: ((مادران باید از هر مرحله زندگى فرزندانشان لذت ببرند پس از آن, تا سه سالگى کودک, این حقیقت که کودک چند هفته دیرتر از همبازىهایش راه افتاده, نباید مادر را نگران کند.)) اما باید یادآورى کرد که مادر مى تواند کارهاى مفیدى انجام دهد تا کودکش را تشویق نماید به نقطه عطف دیگرى در رشدش برسد و کودکان به فرصت احتیاج دارند تا پیشرفت کنند. ضمن آنکه لفظى تحت عنوان ((کودک متوسط)) وجود ندارد, اکثر کودکان تا یک میزان طبیعى رشد مى کنند و فقط تعداد کمى از کودکان در رشدشان با مشکلات عدیده روبه رو هستند.
در ذیل ما به نقاط عطف کودکان در رشدشان نظرى مى افکنیم و روشهایى را پیشنهاد مى کنیم که ضمن آنها شما مى توانید به کودکتان یارى رسانید.

نشستن
کودک شما از حدود 6 ماهگى شروع به نشستن مى کند, اگر چه بسیارى از کودکان دیرتر این کار را انجام مى دهند. در ابتدا, او براى نشستن نیاز به یک بالش یا متکا دارد و اغلب تا یک ماه نمى تواند بدون حمایت والدین و به اتکا خودش بنشیند. براى شروع, او از دستانش به عنوان تکیه گاه استفاده مى کند و اغلب ممکن است هنگام خم شدن یا چرخیدن, بیفتد. اگر او یک ماه یا بیشتر این کار را انجام دهد, قادر است بچرخد و به هر طرف خم شود.
چه کار باید بکنید؟
با کودکتان تمرین نشستن کنید. اگر شما دستانتان را حایل او قرار دهید از اینکه خودش را هنگام نشستن بالا بکشد, لذت مى برد, حتى دوست دارد که به حالت نشسته روى زانوى شما قرار گیرد. این دو تمرین, ماهیچه هاى پشت کودک را تقویت مى کند و به او آمادگى بیشترى مى دهد تا بدون کمک دیگران بنشیند.

سینه خیز رفتن
کودک شما ممکن است از 7 ماهگى چهار دست و پا رفتن را شروع کند, اگر چه بسیارى از بچه ها تا نه ماهگى و حتى دیرتر این کار را انجام نمى دهند. اغلب کودکان یک ماه یا بیشتر را صرف آماده شدن براى سینه خیز رفتن مى کنند.(مثل تکان خوردن روى چهار دست و پا) اما قدرت حرکت دادن بدن یا دست و پاى خود را ندارند. اطفالى که در سینه خیز رفتن کند هستند, ممکن است در کنترل ماهیچه هاى بدن و پاهایشان تإخیر داشته باشند. اگر کودک شما علاقه اى به این کار ندارد, ممکن است جزء 10 درصد کودکانى باشد که یکمرتبه به راه مى افتند.
چه کار باید بکنید؟
به کودک فرصت زیادى براى سینه خیز رفتن بدهید. براى این کار, اسباب بازىهاى مورد علاقه اش را کمى دور از دسترسش بگذارید. بنابراین مجبور مى شود براى به دست آوردن آنها سینه خیز برود و سپس او را تشویق کنید که سینه خیز به سوى شما برگردد.

راه رفتن
کودک شما ایستادن را از حدود 10 ماهگى شروع مى کند. تا 12 ماهگى, اکثر کودکان مى توانند به تنهایى بایستند و احتمالا در 13 ـ 12 ماهگى اولین قدمهایشان را بدون کمک بردارند, اگر چه بعضى از اطفال حتى تا 17 ـ 16 ماهگى نیز قادر نیستند به تنهایى بایستند. عجیب نیست اگر کودک تا دو سالگى و حتى دیرتر نیز راه نیفتد و حتى جاى نگرانى وجود ندارد اگر نوپاى شما دوباره شروع به چهار دست و پا راه رفتن کند.
چه کار باید بکنید؟
کودک را با ایستاده نگه داشتن روى زانوى خود براى راه رفتن آماده کنید. کنجکاوى عجایب زیادى به همراه دارد. به عقیده کریستین بیدمر: ((کودکان کنجکاو با ایستادن سعى مى کنند محیط اطراف خود را کشف کنند.)) او همچنین پیشنهاد مى کند که اسباب و اثاثیه محکم را در دسترس کودک قرار دهید تا کودک بتواند دور آنها بگردد یا یک چرخ دستى برایش مهیا کنید تا آن را راه ببرد.

خوردن
هماهنگى پیچیده اى بین حرکات چشم و دست کودک باید وجود داشته باشد تا بتواند به تنهایى غذا بخورد. کودک شما در 12 ماهگى قادر است از قاشق استفاده کند. اما ممکن است غذا را بریزد. بنابراین هنوز براى غذا خوردن به شما نیاز دارد. بین 18 ـ 15 ماهگى این مهارت افزایش مى یابد ولى تا زمانى که کودک به طور کامل وارد دو سالگى نشده, مهارتش کامل نمى شود. اگر کودک در غذا خوردنش تإخیر دارد, بدان معناست که او باید تمرین بیشترى بکند تا حرکاتش را براى گرفتن قاشق یا آوردن آن به سمت دهان کنترل نماید.
چه کار باید بکنید؟
بگذارید کودک با غذایش بازى کند و از دستانش استفاده نماید. ضمن اینکه او مى تواند از قاشق استفاده کند مطمئن باشید انگشتانى دارد (انگشت اشاره و شصت) که در گرفتن چنگال کمکش مى کنند.

صحبت کردن
بین 6 تا 9 ماهگى گفتار کودک از غان و غون کردن ساده به صداهایى تغییر مى یابد که بیشتر شبیه حرف زدن است. از 11 ـ 10 ماهگى, او تن صداى شما, آواهاى مخصوصى نظیر سرفه یا حتى کلمات خاص را تقلید مى کند. در 12 ماهگى, کودک اولین کلمه قابل تشخیص, یعنى ((مامان)) را ادا مى کند. در 13 ماهگى, سه یا چهار کلمه و نیز صداها یا کلماتى نظیر سلام و خداحافظ را بر زبان مىآورد. در 18 ماهگى, او گنجینه اى شامل 50 ـ 40 لغت دارد و تا دو سالگى, قادر خواهد بود 2 کلمه را همزمان به کار ببرد. تا سه سالگى, سخنان او نه فقط توسط والدینش بلکه توسط افراد دیگر نیز فهمیده مى شود. اگر فرزند شما در صحبت کردن تإخیر دارد, شاید بدان علت باشد که کمتر به حرفهایش گوش داده مى شود و این موضوع وقتى حقیقت مى یابد که کودک برادر یا خواهر بزرگتر داشته باشد! به هر حال نگران نباشید زیرا اکثر کودکان, دیر زبان باز مى کنند.
چه کار باید بکنید؟
با فرزندتان صحبت کنید. اگر مادران زیاد با اطفالشان سخن بگویند, آنان رغبت بیشترى براى پاسخگویى دارند. به عقیده کریستین بیدمر: ((کودک ممکن است درک نکند ولى به سخنان گوش مى دهد.)) با کودکتان حرف بزنید, با هم به عکسهاى کتاب نگاه کنید و شعر بخوانید. تمام این کارها باعث پیشرفت زبان کودک مى شوند.