دفتر مشاوره امور زنان سپاه پاسداران در یک نگاه
گفتگو با مشاور فرماندهى سپاه پاسداران انقلاب اسلامى, سرکار خانم شبابى
مریم حقیقت گو

نزدیک دو سال است که از آغاز به کار دفتر مشاوره امور زنان سپاه پاسداران مى گذرد. در این مدت این دفتر فعالیتهاى چشمگیر و قابل توجهى داشته که در راستاى ارائه خدمات به خواهران شاغل و خانواده پاسداران بوده است. از این رو در شماره کنونى, گفتگویى با سرکار خانم شبابى, مشاور فرمانده سپاه پاسداران و همسر محترم سردار صفوى فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامى داشته ایم و نخست از ایشان خواستیم که ...
در مورد تاریخچه و هدف تشکیل دفتر مشاور امور زنان توضیح دهند.
ـ بسم الله الرحمن الرحیم, پیش از هر چیز باید تبریک بگویم به تمامى دست اندرکاران ماهنامه پیام زن که یکى از موفق ترین مجله هایى است که در زمینه پرداختن به موضوعات زنان به چاپ رسیده است.
منشإ خیلى از ناهنجاریها را در خانواده باید جستجو کنیم و گامى که شما برداشته اید, ان شإالله هم در بحث پیشگیرى و هم در علاج بسیارى از مشکلات مى تواند موثر باشد.
این دفتر در دوم مهرماه سال 1379 به تدبیر فرمانده محترم کل سپاه و تإیید و تصویب مقام معظم رهبرى کار خود را شروع کرد که از ابتدا دو هدف عمده را پیش رو داشت:
1ـ پرداختن به مسایل خواهران شاغل در سپاه
2ـ پرداختن به مسایل خانواده پاسداران
بنابراین با توجه به خانواده بزرگ سپاه که مى طلبد دقت نظر روى برنامه ریزى و سیاستگزارىهاى کلان با دید جنسیتى صورت گیرد و مإموریتى که در این باره به عهده دفتر امور زنان گذاشته شده, مشارکت و همکارى در تنظیم اهداف, سیاستها و برنامه هاى مربوط به امور زنان سپاه, بسیج خواهران و خانواده هاى پاسداران, مربوط به این دفتر است.
در یک جمله کوتاه, دفتر امور زنان سپاه بر حسن اجراى سیاستگذارىها و برنامه هایى که براى زنان باید صورت بگیرد نظارت دارد; یعنى کار مشاوره اى در تصمیم گیرىها. در کنار این کار ما خدمات مشاوره اى به معناى رایج یعنى کمک رسانى به خانواده ها جهت رفع مشکلاتشان را هم داریم که مرکز اصلى آن در طبقه پایین همین ساختمان یعنى مرکز فرماندهى در افسریه است. و مراکز دیگر نیز در شهرکها مستقر هستند.

ـ به نظر شما خانواده ها از وجود چنین مراکزى و نوع خدمات آن اطلاع دارند؟
ـ با توجه به بزرگى خانواده سپاه پاسداران و مسوولیت ما که کشورى هست و همه مراکز سپاه تحت پوشش برنامه هاى ما خواهند بود, طبیعتا در مورد وجود چنین دفترى و نحوه خدماتى که مى تواند به خانواده ها ارائه بدهد, فرصت زمانى بیشترى را مى طلبد. ما طبق اولویت بندى که در کارهایمان انجام دادیم, ابتدا به استانهاى محروم پرداخته ایم, یعنى کشور را به چهار ناحیه تقسیم کرده ایم که سال 79 و 80 را اختصاص به اولویت اولمان یعنى استانهاى محروم دادیم. استانهایى که از نظر اقناع و مباحث خلوص اعتقادى, همراهى و همگامى با ارزشهاى انقلاب, تقوا و ایمان در سطح بسیار عالى هستند, ولى از نظر مسایل اقتصادى (در سطح کلان) مورد بى مهرى و کم لطفى قرار گرفته اند. نتیجه این ارتباط در حرکتهاى بعدى درخشان تر خواهد بود.

ـ مناسب است در باره نوع خدمات این مرکز و چگونگى ارائه خدمات به خانواده ها بیشتر توضیح دهید.
ـ با توجه به برنامه ریزى که کرده بودیم, اول با وضعیت معیشتى ـ فرهنگى و سازمانى خانواده ها از نزدیک آشنا شدیم. مسایل را تقسیم بندى کردیم و آن سرى را که حل آنها به مجموعه داخل سپاه برمى گشت و آن سرى مسایلى که حل آن به مراکز خارج از سپاه برمى گشت در موردشان جلساتى گذاشته و به پیگیرى مسایل پرداختیم.
در سطح تهران کار را از تعدادى شهرکها آغاز کردیم. ابتدا یک سرى خدمات مشاوره اى ارائه شد و سپس بحث ارتقاى وضعیت آموزشى خواهران را مطرح کردیم. براى این کار لازم بود استعدادها و توانمندىهاى عزیزان مورد بررسى قرار بگیرد. در نهایت برنامه ریزى کردیم که در فاز اول کلاسهایى فنى ـ حرفه اى برقرار شد, مثل آموزش خیاطى, گلسازى, هنرهاى دستى که سازمان فنى ـ حرفه اى مدارک معتبر به این عزیزان مى دهد. کار بعدى که مى خواهیم انجام دهیم این است که بتوانیم یک سرى از اصناف را براى خانواده هاى سپاه راه اندازى بکنیم. براى این کار لازم بود حمایتهایى از طرف صنوف بازار انجام گیرد.
مسإله دیگر ریشه یابى علل عدم مراجعه خانواده ها به مراکز مشاوره است که علتهاى مختلفى دارد: یا خانواده ها اصلا ضرورت آن را احساس نمى کردند یا اگر ضرورت را حس مى کردند, موانعى در سر راه بود. در هر صورت آنها نمى توانستند از مراکز مشاوره مرتبط و از خدمات آنجا بهره مند شوند. براى حل این مشکل مراکز مشاوره از تمرکز در یک جا در آمد و در شهرکها وارد شد که مشاوره حقوقى, خانوادگى, تحصیلى و ازدواج را انجام مى دهند. افراد بسیار مجربى در این کار با ما همکارى دارند و روزهاى کار مراکز مشاوره از طریق اطلاعیه ها و نمایندگان شهرکها اعلام مى شود که الحمدلله تاکنون با استقبال خوبى روبه رو بوده, به حدى که توان ما نمى تواند جوابگوى نیاز مراجعان باشد و بعضا باید یک یا دو ماه در نوبت بمانند.

ـ شیوه کار شما در مراکز مشاوره چگونه است؟
ـ در این مراکز, خدمات مشاوره اى رایگان است. ما در این مراکز به خانواده ها جهت تصمیم گیرى براى بستن قرارداد اقتصادى یا انجام معامله و یا عقد ازدواج و ... کمک مى کنیم تا ضریب اطمینان کار برایشان مشخص شود. همچنین براى خانواده هایى که به بعضى مشکلات حقوقى برخورد کرده اند, راه حل و راهکار ارائه مى کنیم. از همه مهمتر اینکه دختران جوان در شهرکها براى ازدواج و تصمیم گیرى در این زمینه بسیار مراجعه کرده اند که الحمدلله مراکز مشاوره خیلى خوب جوابگو بوده اند.
فاز بعدى کار, تحقیق و پژوهش است, چرا که مسایل باید ریشه یابى شود و با توجه به مسایل هر سازمانى برنامه ریزى مى شود. در واقع نتایج پژوهش و تحقیقات به ما کمک مى کند در سیاستگزارىها و برنامه ریزىهاى کلان نقش مهم و فعالى داشته باشیم که این کار براى دو گروه: خواهران شاغل در سپاه و دیگرى خانواده پاسداران انجام مى شود.

ـ خانم شبابى, به ارتباط با اصناف بازار تهران اشاره کردید. لطفا در این باره بیشتر توضیح دهید.
ـ با توجه به پیام نوروزى مقام معظم رهبرى در آغاز سال 80 که ایشان بر اشتغال زایى تإکید داشتند, این مسإله دغدغه فکرى و نیاز اجتماعى براى همه برنامه ریزان است. ما هم براى توجه به این نکته مهم که در پیام رهبر معظم انقلاب آمده بود, بحث اشتغال زایى براى خواهران را مطرح کردیم; یعنى یک زن خانه دار ضمن اینکه باید به تمام مسوولیتهایش در حیطه مادر و همسر بپردازد, چنانچه علاقه مند باشد, مى تواند به یکى از رشته هاى مورد نظر خود بپردازد و محصول را در بازار به فروش برساند که فروش از طریق ایجاد اصناف مى باشد. در واقع خانواده پاسداران مى توانند تولیدى داشته باشند و بعد بازاریابى کنند.

ـ اقدامات موثر این دفتر براى دختران جوان چه بوده است؟
ـ براى دخترها یک سرى انجمنهاى ادبى ـ هنرى را در نظر گرفتیم. علاوه بر این خوشبختانه در بخش مشاوره حقوقى, آگاهى هاى لازم به دختران جوان در شرف ازدواج را مى دهیم که ان شإالله بتوانند خانواده سالمى داشته باشند و فرزندان سالمى پرورش دهند.
باید اشاره کنم که مجله اى را به نام شمیم منتشر مى کنیم که همه عوامل اجرایى و نویسندگان آن از خانواده پاسداران هستند. این مسإله مهمترین تفاوت و امتیاز این مجله نسبت به سایر نشریات است. هم اکنون دو شماره از این مجله منتشر شده که به قیمت پانصد ریال در شهرکها به فروش مى رسد. این هزینه براى رفع مشکلات همان شهرک هزینه مى شود. این مجله تا به حال گاهنامه بوده و ان شإالله قرار است به صورت فصلنامه منتشر شود.
همچنین همایش دختران موفق خانواده بزرگ سپاه را اخیرا برگزار کرده و دختران موفق را با توجه به معیارهاى علمى, هنرى, قرآنى و ورزشى امتیازبندى نمودیم و به نتایج بسیار خوب و جالبى رسیدیم. دخترانى که با کسب رتبه هاى بسیار عالى یک و دو رقمى وارد دانشگاه شدند و یا در المپیادها درخشیدند.
این همایش مختص تهران نیست و سال گذشته آن را در استان خوزستان راه اندازى کردیم. این کار آنقدر تحول ایجاد کرده بود که پدران مىآمدند و مى گفتند ما تازه توانایى هاى دخترمان را کشف کرده ایم. واقعا این کار یکى از راههاى کشف استعدادها و توانمندىهاى دختران جوان خانواده بزرگ سپاه است که نیاز به برنامه ریزى دقیق دارد.

ـ ارزیابى شما از فعالیتهاى دفتر مشاوره امور زنان چیست؟
ـ خدا را شکر مى کنم که همکاران ما در این دفتر افرادى هستند که با روحیه عالى و دقت و توانى که صرف مى کنند, در خدمت خانواده پاسداران هستند. اما, با توجه به تإخیر بیست ساله براى تإسیس این دفتر طبیعى است نمى توانیم راه بیست ساله را در یک سال بپیماییم. پس باید تلاش کنیم و منتظر باشیم دیگران نظر دهند.

ـ یعنى این مرکز باید از اوایل انقلاب کار خود را آغاز مى کرد؟
ـ البته اگر نارسایى و کمبودى در برنامه ریزىها دیده نمى شد, نیازى به تشکیل این دفتر نبود, چون زن و مرد از دیدگاه خداوند و قرآن و از نظر حقیقت انسانى یکسان هستند, اما فقط از نظر انجام وظایف تفاوت دارند. پس باید نگاه یکسان باشد; یعنى هم به وظایف همسردارى و بچه دارى زن توجه شود, هم به حضور وى در اجتماع و صحنه. چون همیشه این خلإ بوده, نیاز به تشکیل دفاتر امور زنان در هر سازمانى احساس مى شد. امیدوارم روزى فرا رسد که آنقدر به طور خودکار حقوق زنان به آنان داده شود که نیاز به جایى مستقل به نام مرکز مشاوره امور زنان نباشد.
مقام معظم رهبرى همواره به طور مستقیم و غیر مستقیم تإکیدشان بر این است که اولا یک سرى از قوانین باید اصلاح شود و بعد تغییر نگرش ایجاد شود. پس ما باید فرهنگسازى کنیم, چرا که نگاه ابزارى به زن که همواره مورد اعتراض ما بوده, الان به شکلى دیگر به اجرا در مىآید; یعنى باید تغییر نگرش ابتدا از دستگاههاى اجرایى آغاز شود تا به جامعه کشانده شود. بعد باید خودباورى را در زنانمان تقویت کنیم, اما نه به طورى که به افراط و تفریط کشانده شوند. به قول شهید مطهرى زنان ما در عصر جاهلیت قربانى تحجرگرایى سنتى بودند و الان قربانى تحجرگرایى مدرن هستند.
باید توجه کنیم خودباورى یعنى آنچه که حضرت زهرا و حضرت زینب (سلام الله علیهما) با بروز واقعى و منطقى که در اجتماع و خانواده داشتند به ما آموختند. پس اگر زنان ما خودباورى منطقى داشته باشند, طبیعتا مى توانند تإثیرگذار باشند.
اگر همراهى و مشارکت بین زن و شوهر باشد, حتما مشکلات حل خواهد شد. خدا را شکر همواره در طول زندگى مشترکم از همراهى و مشارکت همسرم بهره مند بودم.

ـ شما چه تعریفى از بانوى موفق دارید؟
ـ بانوى موفق یعنى کسى که علاوه بر ابراز استعدادها و توانمندىهاى خود و حضور در عرصه هاى سیاسى و اجتماعى, سهم خود در پرورش فرزندان و حفظ کیان خانواده را به بهترین نحو انجام دهد.

ـ با توجه به این تعریف, بانوى موفق چه نقشى در تعلیم و تربیت صحیح فرزندان و تربیت اجتماع خواهد داشت؟
ـ پدر و مادر, هر یک, در تربیت فرزندان سهم دارند و اگر هر یک بخواهند کوتاهى کنند, طبیعتا لطمه بزرگى به فرزندان مى خورد. تحقیقى را مى خواندم که یک کودک تا سن یازده سالگى 95 هزار ساعت از زندگیش مى گذرد که حدودا 85 هزار ساعت را کنار مادر است. پس زمان حضور کنار مادر زیاد است اما کنار پدر از نظر کمیت خیلى کمتر است, گرچه تإثیرگذارى پدر در تربیت فرزندان از نظر کیفیت همان قدر موثر است که مادر با ساعتها حضور فیزیکى در کنار فرزندان خواهد داشت.
اگر پدرى بگوید همسر خوبى دارم, در نتیجه تربیت فرزندان دربست در اختیار مادر است, بسیار اشتباه است. چنانچه یک زن توانمند یا بانوى موفق بتواند به بهترین نحو به تربیت فرزندانش بپردازد, نقش و سهم خود را در این راه خوب انجام داده است. مطمئنا چون همه مادران توانمند و فعال ما در عرصه هاى جامعه برنامه ریزى خوبى دارند, به تربیت بچه هایشان خیلى خوب مى پردازند.
البته لازم است بگویم در شرایطى که به دلیل جنگ یا قهر طبیعت و یا تقدیر, سایه پدرى بر سر خانواده و فرزندان نبود, چون فرزند این نقصان را مى داند و مى بیند مادرش خیلى تلاش مى کند, مطمئنا این تلاشها در تربیت فرزندان موثرتر از تلاشهاى خانمى است که همسرش کنار خانواده حضور دارد, اما بى اعتنا به تربیت فرزندان است.

ـ خانم شبابى, لطفا در باره زندگى شخصى خودتان نیز براى خوانندگان صحبت کنید.
ـ من چهار فرزند دارم. پسر بزرگم دانشجوى رشته علوم سیاسى, دخترم دانشجوى رشته جامعه شناسى, پسر دومم, سوم دبیرستان و دختر کوچکم در دوره ابتدایى است. تحصیلات خودم کارشناسى ارشد حقوق قضایى است.
من و همسرم به دلیل مشغله هاى کارى برنامه ریزى خوبى کرده ایم. چون همسرم دیروقت به منزل مىآید و بچه ها خواب هستند, ما براى دور هم بودن و حفظ کانون خانواده از ساعات اولیه صبح استفاده مى کنیم. آنقدر زود از خواب برمى خیزیم که 1/5 ساعت دور میز صبحانه هستیم و بچه ها با پدرشان و من صحبت مى کنند.

ـ با توجه به اینکه در دوران دفاع مقدس, سردار صفوى بیشتر در جبهه ها حضور داشتند, بفرمایید رسیدگى به مسایل خانواده و فرزندان چگونه صورت مى گرفت؟
ـ در آن سالها چون قبول کرده بودیم غیبت ایشان به خاطر حفظ ارزشهاى انقلاب است, مشکلات براى ما آسانتر مى شد. وقتى ایشان پس از ماهها به خانه مىآمد, آنقدر با بچه ها بازى مى کرد و آنها را از نظر عاطفى ارضا مى نمود که در غیبت مجدد ایشان بچه ها به یاد خاطرات خوش دیدن پدر ارضا مى شدند. این در حالى بود که حتى پس از آمدن ایشان به خانه جلسات داخلى شروع مى شد. یک روز دیدم در حالى که ایشان در جلسه بود, بچه ها دور و برشان بازى مى کردند. این رفتار دقیقا خلاف رفتار آن دسته از عزیزانى بود که مى گفتند: بعد از بازگشت از جبهه رفتار سردى با خانواده و بچه ها داریم, به این خاطر که احتمال شهادت ما زیاد است. ما این کار را مى کنیم که آنها به ما عادت نکنند!
سردار صفوى همیشه مى گفت: تا هستم باید محبت را به پاى خانواده ام بریزم. ایشان هنگام حضور در خانه خود را وقف خانواده مى کردند. على رغم اینکه حتى هنگام تولد بچه ها ایشان کنارم نبودند, هرگز خلإ احساس نمى کردم. خوب است بدانید حتى بیست روز پس از تولد اولین فرزندمان, سردار صفوى تلفنى از جنسیت بچه مطلع شد. مى خواهم بگویم حضور ایشان در خانه حتى اگر مدتش کم بود, اما از نظر کیفى موثر بود و انتقال بار عاطفى و تربیتى را در خانواده پاسخگو بود. الان هم همین طور است و همه اعضاى خانواده حتى دختر کوچکم که دبستانى است, به خاطر حضور کنار پدر و سایر اعضاى خانواده صبح خیلى زود از خواب بیدار مى شود. همه ما به این وضع عادت کرده ایم.
الان پسرم وقتى مى خواهد خاطراتش را زنده کند, مى گوید: وقتى نزدیک آمدن بابا مى شد, سعى مى کردم ببینم قیافه بابا یادم مىآید یا نه, یا مى گوید: تا مدتها پس از رفتن بابا بازیهایى را که با بابا مى کردم, در ذهنم مرور مى کردم. همه اینها زندگى را شیرین مى کرد.
در پایان شماره مرکز مشاوره خواهران را اعلام مى کنم تا در صورت نیاز خانواده ها با ما در تماس باشند: 6418368 ـ 6418298

پیام زن ـ مجددا از فرصتى که در اختیار مجله گذاشتید سپاسگزارى مى کنیم و براى شما و همه خانواده هاى محترم پاسدار آرزوى موفقیت و سلامتى داریم.