زنان روزنامهنگار و مرور بر مسائل زنان
گزارش: سیدهمایون سجادى
دهمین جشنواره مطبوعات را امسال همزمان با یکصد و شصت و ششمین سال تولد روزنامهنگارى در ایران پشت سر گذاشتیم. اعضاى خانواده مطبوعات یک بار دیگر گرد هم آمدند و از آخرین رهآوردها، نوآورىها و اتفاقات رکن چهارم دموکراسى (مطبوعات) سخن گفتند. خود را ارزیابى کردند و به گفتگو پیرامون دغدغهها و آرمانهاى شغلىشان پرداختند. فرصتى پیش آمد تا اعضاى خانواده مطبوعات از مسائل و مباحث مورد علاقهشان بگویند و به مشورت بنشینند و از اندیشههاى یکدیگر در راه ارتقاى سطح دانش و تجارب خود سود جویند.
فرصت را غنیمت شمرده، متناسب با خطمشى کلى مجله، مسائل کلى پیرامون آنچه که زنان و دختران امروز جامعه ایران اسلامى با آن مواجه هستند، نظرخواهى کردیم؛ نظرخواهى از بانوان دستاندرکار عالم مطبوعات. از آنان تقاضا شد به پرسشهاى مورد نظر به صورت ذکر مورد پاسخ گویند. محورهاى مورد پرسش اینها بود:
1- ذکر سه مورد از آسیبهاى اجتماعى جامعه که زنان و دختران در معرض آن قرار دارند.
2- عرصههاى اجتماعى که دختران و زنان جامعه کنونى در آنها موفق بودند.
3- اگر در بالاترین مقام تصمیمگیرى و برنامهریزى براى دختران و زنان مسئولیت داشتید، چه مىکردید؟
4- ایدهآل حیات اجتماعى زنان و دختران جامعه تابع چه شرایطى است؟
یادآور مىشود مشخصات فرد پاسخگو بر اساس مندرجات در فرم مىباشد.
اولین پاسخگو، خانم مریم گرجى از روزنامه خبر بینالملل است. ایشان دختران و زنان جامعه را در معرض آسیبهاى اجتماعى چون فقدان امنیت کافى، مواردى که منجر به سودجویى مردان مىشود و آسیبهایى که ناشى از بىتوجهى به این نیمپیکره از اجتماع متصور است، مىداند. به نظر وى موفقیتهاى جامعه زنان و دختران کشور بیشتر در عرصه ورود به دانشگاهها و مراکز آموزش عالى، و در مراحل بعدى ورزش و هنر بوده است.
خانم گرجى اگر در مقام تصمیمگیرى براى زنان و دختران قرار گیرد مىخواهد ابتدا به مسئله امنیت، سپس موضوع ازدواج و به موضوعات جدیدى مانند به خواستگارى رفتن خانمها بپردازد. ایدهآل زندگى اجتماعى او در تحقق ایدههایى مانند پذیرش زن به عنوان انسان، برابرى منطقى حقوق زن و مرد و تعیین حدود اختیارات و آزادى بیشتر براى زنان و دختران مىباشد.
همکار دیگر مطبوعاتى، خانم سیمین ورعىیگانه از نشریه «راه المپیاد و کامپیوتر جوان» است که پدیده غربزدگى، بحرانهاى فرهنگى و اخلاقى را از جمله آسیبهاى اجتماعى مىداند که زنان و دختران جامعه را تهدید مىکند. ایشان عرصههاى فرهنگى، آموزشى و هنرى را عرصه موفقیت آنها بیان مىکند.
خانم ورعىیگانه در مقام یک برنامهریز، ابتدا براى آزادى، حدود تعیین مىکند، اولویت را به اجراى قوانین الهى و دین مبین اسلامى مىدهد و شرایط ازدواج را براى جوانان و سایر اقشار جامعه فراهم مىکند. از دید او ایدهآل زندگى اجتماعى زنان با رعایت حقوق اجتماعى، ترسیم حدود قانونى و دینى براى زندگى سالم در جامعه محقق مىشود.
خانم فرحناز سمیعى از نشریه «بهکام»، سومین شرکتکننده در این نظرخواهى است. او آسیبهاى اجتماعى که زنان و دختران را تهدید مىکند ناشى از نابرابرى در استفاده از امکانات و ظرفیتهاى موجود، تبعیض، فرصت ندادن مردان به زنان براى ورود به عرصههاى مختلف اجتماعى و عدم باور مردان نسبت به توانایىهاى زنان و فقدان اعتماد به نفس کافى زنان و دختران مىشمارد.
ایشان درخشش زنان و دختران امروز را بیشتر در قلمرو ادامه تحصیلات عالیه، مشاغل خدماتى و حضور چشمگیر در امر آموزش مىداند.
خانم سمیعى اگر در جایگاه مقام تصمیمگیرى قرار گیرد به ترتیب در امور ذیل برنامهریزى و اقدام عملى مىکند:
1- فراهم کردن زمینه براى حضور زنان در مقام مدیریت جامعه در سطوح بالاى تشکیلات کشور؛
2- ایجاد محیط و فضایى که زنان و دختران به خودباورى برسند.
3- حذف کلیه وجوه تبعیضهاى غیر منطقى ناشى از جنسیت؛
4- دادن آزادىهاى مشروع انسانى به زنان.
او همچنین معتقد است زندگى اجتماعى ایدهآل زنان و دختران با محقق شدن مواردى مانند: حمایت جدّى قانون از زنان، کنترل مردان توسط قانون و وادار کردن آنان به پذیرش حقوق انسانى زنان و در نهایت ایجاد انگیزههاى انسانى پرشور براى رسیدن به حقوق انسانى و اجتماعىشان مىباشد.
نقطه نظر بعدى بدون ذکر نام، از نشریه «دختران» است. این همکار مطبوعاتى شرایط اجتماعى که منجر به آسیبپذیر شدن زنان و دختران اجتماع مىشود را منبعث از عدم امنیت جانى، تحقیر زنان و دختران در ابعاد و اشکال مختلف و حضور کمرنگ آنان در عرصههاى اجتماعى و اقتصادى مىداند. با این وجود آنان را بیشتر در زمینههاى علمى و هنرى و ورزشى موفق قلمداد مىکند. در جایگاه تصمیمگیرنده مسائل مرتبط با زنان، مىخواهد ابتدا با در اختیار گذاشتن امکانات به بانوان (به ویژه امکانات ورزشى) و حمایت از زنان سرپرست خانوار ایفاى نقش کند. جامعه ایدهآل مدّ نظر ایشان براى زنان و دختران، به ترتیب با ارزش قائل شدن به زنان و پررنگ کردن حضور آنان در عرصههاى مختلف، بالا بردن سطح سواد و آشنا کردن آنان با فرهنگهاى غربى و راهنمایى و پیشبرد صحیح در ابعاد مختلف زندگى اجتماعى محقق مىشود.
خانم سیمین فلّاح، بدون ذکر نشریه خود به ابراز عقیده مىپردازد. به زعم او خشونت علیه زنان، پایمال شدن حقوق اجتماعى و آسیبهاى ناشى از طلاق و عدم حمایت قانونى از مهمترین موارد قابل طرح در زمینه آسیبشناسى زندگى زنان و دختران امروز جامعه ایران است. ایشان همچنین درخشش زنان و دختران را به ترتیب در عرصههاى هنرى، آموزشى و علمى قلمداد مىکند.
زمانى که خانم فلّاح بر کرسى مقام تصمیمگیرى تکیه زند، رسیدگى به مسائل مرتبط با طلاق و از هم گسیختگى خانواده، امور مربوط به حضانت و ایجاد اشتغال و خودکفایى زنان بىسرپرست را در اولویت برنامه کارى خود قرار خواهد داد. تحقق زندگى آرمانى زنان را با عمل کردن به مکانیزمهاى عدالت اجتماعى، پرهیز از تعصبات و ایجاد زمینه شکوفایى و پرورش استعدادهاى ناشناخته قلمداد مىکند.
خانم فاطمه محمدى از نشریه تخصصى بخش کشاورزى «دامداران ایران»، به عنوان دیگر شرکتکننده در این نظرخواهى، بحرانهاى اخلاقى و بىبند و بارى و ترویج بىاعتقادى و دینزدایى را از جمله مواردى ذکر مىکند که منجر به بروز آسیبهاى اجتماعى در جامعه مىشود. ایشان همچون بیشتر همکاران خود زنان و دختران را در تحصیل علم و دانش، سپس فعالیتهاى فرهنگى و هنرى و در نهایت فعالیتهاى ورزشى بیش از سایر عرصهها موفق مىشمارد.
خانم محمدى به عنوان برنامهریز ابتدا مسائل اعتقادى و مذهبى، در مرحله دوم به تحصیل علم و فعالیتهاى اجتماعى و سپس به امر همسردارى و تربیت فرزندان توجه خواهد کرد.
زمانى که از ایشان در مورد ایدهآل زندگى اجتماعى براى دختران و زنان جامعهاش پرسیدیم پاسخ مىدهد: باید مسائل اعتقادى و مذهبى در رأس امور قرار گیرد چون معنویات ضامن سلامت امور زندگى مادى است. در وهله دوم فراگیرى علم و حضور توأم در اجتماع با حفظ مسائل اعتقادى باعث ارزش بیشتر یک زن خواهد شد. و اولویت سوم، آگاه کردن دختران و راهنمایى در تصمیمگیرى آنها در امور مربوط به زندگىشان قابل توجه مىنماید.
فرشته حسینى دیگر پاسخدهنده است که از ذکر و درج نشریهاش معذور است. او معتقد است تضادهاى اجتماعى، فقر و بىهویتى بخصوص در حیطه اعتقادات، زمینه آسیبپذیرى اجتماعى زنان و دختران را فراهم کرده است. حضور در فعالیتهاى آموزشى و فرهنگى را بیشترین عرصه موفقیتآمیز آنان در پیکره اجتماع مىداند. اولویت توجه خانم حسینى در مقام برنامهریزى، مبارزه با زنستیزى همزمان با مبارزه با پدیده فمینیسم، فراهم کردن زمینه ارتقاى دانش و خوداتکایى بخصوص به لحاظ اقتصادى مىباشد. با تحقق امورى چون رفع خرافه و بداندیشى پیرامون مسائل زنان، حاکمیت ارزشهاى انسانى و الهى و برقرارى تساوى منطقى میان زن و مرد، جامعه آرمانى خانم حسینى براى زنان و دختران محقق مىشود.
خانم الهام مرتضایى در یک نشریه علمى، فعالیت مطبوعاتى دارد و آخرین پاسخگوى ما به شمار مىآید. او معتقد است از هم گسیختگى خانواده که عمدتاً ناشى از فقر اقتصادى است، پدیده نوظهور فرار از خانه و لطمات ناشى از بىعدالتى، مهمترین آسیبهاى اجتماعى است که زنان و دختران را تهدید مىکند. به عقیده وى محافل علمى و فرهنگى بیشترین موفقیت را براى آنها در بر داشته است.
خانم مرتضایى اگر تصمیمگیرنده باشد، تمایل دارد ابتدا زنان را متوجه حقوق خود کند و براى آن چارچوب تعیین کند. سپس بر اساس مبانى عقلى و شرع مقدس، زمینه حضور و برخوردارى مساوى در اجتماع را براى دختران و زنان فراهم کند. او خاطرنشان مىکند اجراى احکام شرعى ایدهآل، حیات اجتماعى را براى زنان و دختران محقق مىکند.
)