فصلى براى شکفتن
زهره دهخدا
فصل تابستان و هنگام تعطیلى مدارس که فرا مىرسد، میلیونها دانشآموز جوان و نوجوان از کلاس و درس فارغ مىشوند و خود را براى گذراندن دوره فراغت سه ماهه آماده مىسازند. در این فصل، اگر چه مدرسهها تعطیل مىشوند، ولى روح سرشار از عشق، جستجو و پویایى این نسل کنجکاو و پرتحرک، تعطیلپذیر نیست و به بطالت گذراندن این دوره براى آنها، خسارت جبرانناپذیرى است که میزان واقعى آن قابل محاسبه نمىباشد.
این ایام براى نوجوان، بهانهاى مىباشد تا خستگى نُه ماه تلاش علمى را از تن به در کند و این بهانه، خود آغازى است براى شکفتنى دیگر.
دردِ دل اکثر دوستان عزیزمان حکایت از این دارد که در این فصل مسائلى از قبیل:
مشکلات مادى و خانوادگى، کمبود و گرانى وسایل ورزشى، نداشتن آزادى نسبى، کمبود امکانات فرهنگى و تفریحى، کمبود فضاى کتابخانه و عدم دسترسى به کتب مورد علاقه و مطبوعات، محدودیتهاى اجتماعى مخصوصاً براى دختران، محدویتهاى شرکت در کلاسهاى آزاد ورزشى، علمى، هنرى و ... باعث مىشود که بهترین لحظات عمر آنها به عبث و بیهودگى طى شود.
از طرفى بعضى از خانوادهها هم - به دلیل مشکلات اقتصادى - صرفاً در این ایام به فکر آن هستند که نوجوان یا جوان خود را به کارى اقتصادى مشغول کنند تا براى آنها منبع درآمدى باشد.
چند دوست نوجوان از همراهان و خوانندگان بخش «سنگ صبور»، در مورد تعطیلات تابستانى این طور برایمان درد دل کردند.
«راضیه» دختر 16 سالهاى است که در کلاس دوم دبیرستان درس مىخواند. او مىگوید: «همزمان با شروع فصل تابستان، مشکلاتم شروع مىشود. من به طراحى و خطاطى بسیار علاقهمندم، اما بزرگترهاى من معتقدند که این چیزها به درد یک دختر نمىخورد. از طرفى شهریه و هزینه بعضى کلاسهاى هنرى آنقدر زیاد است که از نظر اقتصادى، تأمین آن برایم مشکل مىباشد.
برخى سختگیرىها و ایجاد محدودیتها توسط والدینم، از دیگر مشکلاتى است که من در تابستان با آن روبهرو هستم و این سه ماه که از ابتدا با هزار برنامهریزى شروع کردهام بدون هیچ سود و ثمرى به پایان مىرسد. اینها همه به خاطر این است که نه خانواده با ما همکارى دارد و نه جامعه شرایط مطلوبى را ایجاد مىکند که همه قشرهاى نوجوان و جوان - در هر سطح مالى، بتوانند از اوقات فراغت خویش استفاده و بهره کامل ببرند.»
«مریم» نیز که یک نوجوان قمى مىباشد، در پاسخ به سؤال ما براى چگونه گذراندن اوقات فراغت تابستان این طور جواب مىدهد: «من علاقه زیادى به ورزش دارم ولى تاکنون نتوانستهام رضایت مادرم را براى رفتن به باشگاه جلب کنم. او هر بار گرمى هوا را بهانه مىکند. من هم متأسفانه نتوانستهام تاکنون او را متقاعد سازم. مادرم فکر مىکند که دختر قبل از هر چیزى باید به کارهاى هنرى مثل خیاطى و آرایشگرى وارد باشد تا یک رشته ورزشى. در صورتى که من از میان کارهاى هنرى به رشتههایى همچون: منبتکارى و معرّقسازى علاقهمندم که از نظر مادرم این رشتهها مهجور و عجیب است! با این اوصاف، الان چند سال است که تابستانهاى من هدر مىشود و من نه کار هنرى یاد گرفتهام و نه باشگاه رفتهام!»
«طاهره» نیز که 17 سال دارد و از فشار و سختگیرىهاى خانواده در تابستان نسبت به خودش و خواهرش ناراضى است، این گونه درد دل مىکند: «هنوز یک ماه به تابستان مانده، مادرم فورى یک دار قالى مهیا مىکند. مادرم تنها فکر و ذکرش این است که ما تابستان قالى را پایین بیاوریم و پدرم معتقد است که دختر در تابستان و هواى گرم و کوچههاى خلوت، نباید از خانه بیرون برود. ساعت 5 صبح که مىشود، ما پشت دار قالى مىرویم و تا اذان مغرب قالى مىبافیم. بعد از پایان کار روزانه قالىبافى، باید به کارهاى خانه برسیم ... . مادرم هیچ وقت فکر نمىکند که ما نیازهاى دیگرى هم داریم و پس از یک سال تلاش براى درسخواندن، دلمان مىخواهد کمى استراحت کنیم.»
اوقات فراغت باید براى نوجوان ساعاتى باشد که بدون اجبار صرف امورى شود که به آن تمایل دارد و تا حد ممکن نباید خانوادهها به عنوان زمان منبع درآمد به این ایام بنگرند. بیشتر نوجوانان دوست دارند که این ایام براى آنان منجر به کسب لذت، ایجاد سرگرمى و فراهم آمدن زمینههاى رشد فکرى و جسمى بشود.
بىشک بسیارى از نوجوانان خواستار آن هستند که والدینشان با درک نیازهاى روحى، مادى و معنوى آنها، شرایط مطلوبى را برایشان فراهم کنند تا بتوانند با یک برنامه منظم و هدفدار از اوقات فراغت خویش استفاده کنند و به نتیجه مطلوب و لذتبخشى برسند.
بنابراین وظیفه والدین نه تنها فراهم آوردن شرایطى مناسب براى پر کردن و چگونه گذراندن این دوره سه ماهه مىباشد، بلکه باید از اجبار فرزندان به رشتهها و کارهایى خاص بپرهیزند. البته اگر برنامهاى براى آنها در نظر دارند باید با استدلال و منطق و اینکه این برنامه بر اساس خیرخواهى و عاقبتاندیشى آنان طراحى شده، آنها را تا حد ممکن قانع سازند.
بیشتر دوستان نوجوان اذعان دارند که ممکن است خانوادههاى آنها در سطح مالى بسیار بالایى نباشند و هزینههاى بسیارى از کلاسهاى هنرى، علمى، ورزشى و ... هم بالا باشد، اما این امر نباید باعث بىتفاوتى والدینشان نسبت به ایام تعطیلات آنها باشد. بسیارى از امور همچون راهپیمایى و گردشهاى دوستانه، کوهپیمایى، فعالیتهاى مذهبى و اخلاقى، گردهمایىهاى دید و شنودى مفید و دوستانه - که بدون هزینه و یا با هزینههاى بسیار کمى مىباشد - مىتواند براى آنها بسیار مفید و لذتبخش باشد. این گونه نوجوانان مخصوصاً دختران، معتقدند که خانوادههایشان مىتوانند بدون سختگیرى نسبت به آنها اجازه شرکت در چنین برنامههایى را بدهند.
از طرفى انتظار جوانان و نوجوانان از مسئولین محترم و دستاندرکار امر، این مىباشد که با گسترش امکانات ورزشى، فرهنگى، آموزشى و تفریحى، گسترش فضاهاى کتابخانهها و مراکز علمى، بهتر کردن برنامههاى صدا و سیما، ایجاد ارتباط جمعى و صمیمى بین اولیاء مدارس و دانشآموزشان و والدین و در نظر گرفتن علاقه و سلیقههاى قشر جوان، براى پر کردن اوقات فراغت آنها، برنامهریزى درست و متعادل داشته باشند.
مطمئناً برنامه هدفدار و جامع براى این نسل و وجود تناسب میان علایق فرهنگى آنان، گامى براى کسب ارزشهاى معنوى و خودسازى خواهد بود که این امر بدون شناخت و بررسى همهجانبه و دقیق میسر نخواهد بود.
در قبال این خواستها و انتظارات دانشآموزان که مطمئناً وظایف سنگینى را به عهده والدین و مسئولین مىنهد، نوجوانان عزیز نیز باید با تبعیت و پذیرش گفتههاى والدین و عمل بر اساس برنامهریزى خیرخواهانه آنها از این اوقات به نحو احسن استفاده کنند.
دوستان عزیز باید به دور از چشم و همچشمى و توقعات بىجا، شرایط خانواده و محیط اجتماعى پیرامون خویش را در نظر بگیرند و به همین اندازه از جامعه و والدین خویش متوقع باشند. گاهى اوقات متأسفانه دوستان بدون در نظر گرفتن این مسائل، ارزش زحمات و کارهاى والدین و مسئولین را نادیده مىگیرند. حتى از امکانات فراهمشده استفاده لازم را نمىبرند و به بهانه پایین بودن سطح امکانات، اوقات خود را به بطالت مىگذرانند و گناهش را به گردن این و آن مىاندازند. اینکه انسانها باید دنبال شرایط مطلوبتر و بهتر باشند تا به اهداف متعالى خویش برسند، بسیار نیکو است، ولى این نمىتواند بهانهاى باشد تا از حداقل شرایطى هم که با زحمت و برنامهریزى زیاد فراهم شده، استفاده نکرد.
با آرزوى گذراندن تابستانى سرشار از موفقیت براى همه دوستان.
)