آموزش دستشویى رفتن به کودکان
مترجم: پگاه امیردیوانى
منبع: Family Fun. Comموضوع آموزش دستشویى رفتن به کودکان براى بسیارى از والدین مبهم است، زیرا دیدگاههاى متفاوتى در مورد موفقترین روش وجود دارد و بنابراین تصمیمگیرى براى انتخاب رهیافت صحیح مشکل خواهد بود.
بر طبق یک شیوه سریع و مداوم، والدین باید تمام وقت خود را صرف آموزش فرزند خود کنند و در مدت چند روز به او کمک کنند که بدون کهنه یا پوشک، دستشویى رفتن را تجربه کند.
روشى دیگر نیز وجود دارد که در تضاد با روش اولیه است و طى آن به والدین توصیه مىشود بگذارند تمام علایم آمادگى براى آموزش در کودک ظهور کند و بعد کودک را آزاد بگذارند هر زمان که مىتواند خود به دستشویى برود و تنها او را کمک کنند.
اما روش سومى نیز وجود دارد که طى آن مىتوان مرحله به مرحله به کودک آموزش داد:1- علایم آمادگى
اولین قدم، تعیین زمان دقیق براى شروع آموزش به کودک به منظور استفاده از لگن مىباشد. براى اینکه آموزش را شروع کنیم، وجود 4 علامت و یا بیشتر، از مجموعه علایم زیر کافى است:
* کودک بتواند بنشیند و حدوداً 5 دقیقه با خودش بازى کند.
* کودک بتواند به مدت 2 ساعت ادرار یا مدفوع خود را نگه دارد.
* کودک بتواند آموزشهاى ساده را بفهمد و اجرا کند.
* با حرکتهاى خاص (غیر کلامى) یا استفاده از واژههاى محدود، بتواند زمان دفع ادرار یا مدفوع خود را بیان کند.
* کودک بتواند خودش شلوارش را در آورد و بپوشد.
* استفاده از لگن را دوست داشته باشد.
* کودک بتواند از رفتارهاى سایرین تقلید کند.
بیشتر کودکان این علایم آمادگى را در سنین 18 تا 24 ماهگى نشان مىدهند ولى بهترین زمان شروع آموزش، 23 ماهگى است.2- آمادگى براى آموزش
والدین مىتوانند از 15 ماهگى آموزشهاى مقدماتى را شروع کنند و تا زمانى که کودکان علایم آمادگى را نشان دهند این آموزشها را ادامه دهند.
آموزشهاى مقدماتى شامل 5 مرحله مىباشد:
* یک لگن بچه خریدارى کنید. مدلى را انتخاب نمایید که وقتى کودک روى آن مىنشیند، پاهایش به زمین برسند. وقتى پاهاى کودک روى زمین قرار مىگیرد، احساس امنیت بیشترى مىکند. به او بگویید «این لگن مال توست که براى ادرار و مدفوع کردن به کار مىرود.» حداقل یک هفته پیش از شروع آموزشها، از کودک بخواهید چندین بار در روز با پوشک یا بدون پوشک روى لگن بنشیند. سعى کنید کودک را هنگام نشستن روى لگن با سرگرمىهاى جالب نظیر نقاشى کردن روى دفتر یا تخته سیاه سرگرم کنید.
* آموزشهاى خود را به شکل عملى نیز به او نشان دهید. کودک از این طریق مىتواند بین عمل دفع و واژههایى که مىشنود رابطهاى مناسب برقرار نماید.
* بگذارید کودکانتان روشهاى مناسب استفاده از دستشویى را در افراد مختلف (والدین، خواهر، برادرِ بزرگتر و همبازىهایش) ببیند. کودکان با مشاهده و تقلید، همه چیز را به سرعت فرا مىگیرند.
* به طور مرتب پوشک بچه را عوض کنید. اگر این کار را انجام دهید او مىآموزد که خشک ماندن بهتر است و عادت مىکند که ساعات بیشترى از روز را خشک بماند و در این صورت از کهنه یا پوشک خیس احساس ناراحتى مىکند.
* به کودک بگویید زمانى که او از لگن استفاده مىکند، مىتواند لباس زیر (شورت) نیز بپوشد. در واقع هنگامى که آموزش دستشویى رفتن با موفقیت آغاز مىشود، کودک باید به طور منظم از لباس زیر استفاده کند. کودک مىتواند در هر یک از مراحل آموزشى، لباس زیر بپوشد. هنگامى که او از لباس زیر استفاده مىکند، هنگام خیس شدن، احساس خوشایندى نخواهد داشت. در این مرحله به وى گوشزد کنید که از این به بعد باید مانند یک بزرگسال رفتار کند.3- تدابیر هشتگانه
پیروى از تدابیر زیر به کودک کمک مىکند تا او بتواند پس از طى مراحل گذشته، به موفقیت دست یابد.
* براى کودک خود توضیح دهید زمانى فرا رسیده تا در لگن خود ادرار و مدفوع کند. به او بگویید زمانى که احساس دفع دارد باید سعى کند آن را نگه دارد تا زمانى که به لگن برسد، روى آن بنشیند و سپس ادرار یا مدفوع کند.
* کودک را مجبور کنید چندین بار در روز و هر بار 5 دقیقه بدون شورت و پوشک روى لگن بنشیند. ساعاتى را که به زمان دفع او نزدیک است ثبت کنید (به طور مثال پس از صرف غذا، پس از خواب بعدازظهر، پس از خوردن تنقلات). اگر کودک در این زمان نتوانست ادرار یا مدفوع کند، به او اجازه دهید به مدت 10 دقیقه بازى کند و دوباره برگردد و 5 دقیقه روى لگن بچه بنشیند.
* بیشتر کودکان به ویژه در مراحل اولیه آموزش نیاز به کمک دارند. لازم است به کودک یادآورى شود هنگام نیاز به دفع، رفتار خاصى از خود نشان دهد؛ مثلاً پا به پا شدن یا کشیدن لباس. در این صورت مىتوان فهمید که او ادرار یا مدفوع دارد.
* اگر کودک به مدت 5 دقیقه روى لگن نشست، به او جایزه دهید. ابتدا از جوایز کوچک استفاده کنید مثل شیرینى یا عکسبرگردان. در صورتى که کودک به موقع روى لگن نشست و ادرار یا مدفوع کرد به او جایزه بهترى بدهید. در مراحل بعدى فقط هنگامى که عمل دفع کودک با موفقیت روبهرو شد به او جایزه بدهید نه صرفاً به دلیل نشستن او روى لگن، البته بهتر است در زمان موفقیت کودک زیاد هیجانزده نشوید، زیرا او فکر مىکند در صورت عدم موفقیت، شما را بسیار ناراحت مىکند.
* در طول روز براى مدت کوتاهى (حداقل 30 دقیقه) بچه را نپوشانید و به او کمک کنید در باره عمل دفع خود آگاه باشد. در این مدت کودک را از نقاط مفروش منزل دور نگه دارید.
* از کودک بخواهید به شما کمک کند تا آموزش دستشویى رفتن را در مورد عروسکش نشان دهید. عروسک را روى لگن بچه بنشانید و با استفاده از مدادرنگى یا مدادشمعى حرکت ادرار یا مدفوع را روى بدن عروسک نشان دهید.
* موارد تصادفى را پذیرا باشید. گاهى اوقات ممکن است فراموش کنید که کودک باید از لگن بچه استفاده کند. در این گونه مواقع بهتر است واقعبین باشید و در صورت مواجهه با هر پیامدى عصبانى نشوید.
* به محض اینکه موفقیت کودک را در انجام عمل دفع و استفاده از لگن دیدید، جدولى تهیه کنید و اسامى روزهاى هفته را در آن درج نمایید. پیشرفت کودک را در آن ثبت کنید. براى هر بار موفقیت او، یک صورت خندان در جدول رسم نمایید. پس از دو هفته آموزش با موفقیتهاى بیشترى روبهرو مىشوید.
* برخى از کودکان در مدت کوتاهى آموزش مىبینند، اما بعضى دیگر ماهها یا حتى یک سال طول مىکشد تا همه چیز را یاد بگیرند. شکست در هر یک از مراحل آموزش، امرى عادى است بخصوص هنگامى که کودک بیمار، خسته یا عصبانى است. تا 4 سالگى تنها 2% از کودکان ممکن است نتوانند آموزش بگیرند.
)