گزیده استفتاها از محضر امام خمینى (12)
اذن شوهر خروج از خانه
[توضیح لازم: خروج زن از خانه را فقها، از جمله حضرت امام خمینى هر چند نوعاً به صورت مطلق، مشروط به اذن شوهر کردهاند، مگر اینکه در ضمن عقد توافق دیگرى شده باشد، ولى برخى از فقها آن را مطلق و در همه موارد ندانستهاند. از مراجع گذشته حضرت آیتاللَّه حاج سیدابوالقاسم خویى، در صورتى که خارج شدن زن مانع حق استمتاع شوهر باشد آن را منوط به اذن دانسته و در غیر، آن را مقتضاى احتیاط شمرده است. و از مراجع کنونى حضرت آیتاللَّه حاج شیخ یوسف صانعى، خروج بدون اجازه را تنها در صورتى که منافى شئون خانوادگى شوهر باشد و یا به صورت اعتراض و بیرون رفتن از خانه، یا مزاحم حقوق واجب وى باشد را حرام مىداند و سایر موارد را خود به خود حرام نمىشمرد.]
س: آیا زن با ادعاى تنفر از شوهر مىتواند خانه را ترک گوید یا خیر؟
ج: بدون اذن یا رضاى شوهر نمىتواند خانه را ترک گوید.
س: دخترى با پسرى ازدواج کرده، در هنگام ازدواج، دختر در آموزش و پرورش معلم بوده، ولى پیش از عقد، پسر با وى شرط کرده که از کارش استعفا دهد و این شرط نوشته شده و عدهاى از جمله خود دختر و پدرش امضا کردهاند و شوهر توانایى دارد که به طور معمول و معروف، نفقه و خرجى او را تأمین کند و اکنون نیز با ادامه کار او رضایت ندارد. آیا خانم مذکور شرعاً مىتواند بدون توافق شوهر به شغل معلمى خویش در آموزش و پرورش ادامه دهد؟
ج: شرط مذکور اگر در ضمن عقد بوده نافذ است(1) و زن بدون اجازه شوهر نباید از خانه خارج شود هر چند شرط نشده باشد.
س: عیال اینجانب مدتى است که مرا در سن کهولت و با حال مریضى بدون اجازه ترک نموده است. آیا شرعاً او مىتواند بدون اجازه و رضایت من خانه را ترک نماید؟ یا آنکه بدون اجازه به زیارت اماکن متبرّکه برود؟
ج: خروج زن از منزل و لو براى زیارات مستحبه باید با اذن شوهر باشد، و در واجبات اذن شوهر معتبر نیست.
س: آیا زن بدون اجازه شوهر مىتواند در مجالس روضه و مسجد، یا مجالس مذهبى دیگر شرکت نماید یا خیر؟
ج: زن بدون اذن شوهر نباید از منزل خارج شود مگر در واجبات.
س: اطاعت امر و نهى زنى از بیگانه که شوهرش راضى نیست چه صورت دارد؟ مثلاً به زن دستور مىدهد فلان چیز را برایم بخر یا فلان چیز را بیاور.
ج: رضایت شوهر در این جهت معتبر نیست، ولى زن براى خارج شدن از منزل باید از شوهر اجازه بگیرد.
س: اگر دخترى با پسرى قبل از عقد شرط کند که بعد از عقد (دائم) مدتى خانه پدرش باشد، آیا در این مدت براى خروج از منزل باید از پدر اطاعت کند یا از شوهر؟ چون در بعضى موارد اطاعت از شوهر ممکن است به نزاع با پدر کشیده شود.
ج: باید بر طبق شرط شرعى عمل شود و با فرض شرط، شوهر باید صبر کند، و در این فرض شوهر مىتواند خروج زن را از منزل پدرش اجازه ندهد.
س: شوهر من اجازه بیرون رفتن از خانه را به من نمىدهد و هیچ دستور خدا را عمل نمىکند. مسلمان است ولى به دستورات اسلام عمل نمىکند. با انقلاب هم خوب نیست. به من مىگوید مسجد نرو، راضى نیستم. بهشت زهرا نرو، نماز جمعه نرو، وضع خوب و حساب سال هم ندارد. من با لباس خمسنداده نماز مىخوانم. آیا نمازم درست است یا نه؟ من قالىبافى مىکنم، دلم مىخواهد براى اسلام کار کنم، یک کلاس سواد دارم، دوست دارم که سواد یاد بگیرم و قرآن بخوانم، مىخواهم از این کارکرد خود به جبهه کمک کنم و هیچ گونه اجازهاى نمىدهد، تکلیف من چیست؟
ج: بیرون رفتن زن از خانه شوهر در غیر واجبات باید با اجازه شوهر باشد و شما تا علم ندارید که در آنچه از شوهر براى شما از لباس و غذا و غیره تهیه مىشود خمس هست براى شما حلال است و شما در اموال خود اختیار دارید و شوهر شما حق دخالت در آن را ندارد.
س: زنى که احتیاج مبرم به شرکت در جلسات مذهبى دارد تا مسائل ضرورى خود را یاد بگیرد ولى با عدم رضایت همسر مواجه گردیده، آیا مىتواند بدون کسب رضایت همسر خود در آنها شرکت کند؟
ج: زن براى خارج شدن از منزل باید از شوهر اجازه بگیرد مگر در واجبات.
س: همسر من شاغل است، بنده با کار کردن ایشان مخالف هستم ولى او نمىپذیرد. آیا مىتوانم شرعاً از کار کردن او جلوگیرى نمایم؟
ج: خارج شدن زن از منزل باید با اجازه شوهر باشد، مگر اینکه در ضمن عقد شرط کرده باشند که زن بتواند خارج شود.
س: شرکت کردن زن در مراسم نماز جمعه، دعاى کمیل، راهپیمایى در مراسم اسلامى، چه حکمى دارد؟
ج: در غیر واجبات خروج زن از منزل منوط به اجازه شوهر است.
س: آیا زن بدون اجازه شوهر مىتواند در نماز جمعه شرکت کند؟
ج: خروج زن از خانه در غیر واجبات باید با اذن شوهر باشد.(2)
س: اگر همسر دائمى بدون رضایت شوهر و با تحریک پسرش (که از شوهر اول است) از منزل شوهر برود چه صورت دارد؟
ج: خروج زن از خانه شوهر بدون اجازه جایز نیست و در مدتى که از منزل بدون اجازه خارج شده استحقاق نفقه ندارد.
پىنوشت:
1) و اگر عقد مبنیّاً علیه واقع شده باشد مثل این است که در ضمن عقد شرط شده باشد.
2) نماز جمعه بر زنان واجب نیست و بر مردان به فتواى امام رَحِمَهُاللَّه واجب تخییرى است.
)