مطبوعات زنان در جمهورى اسلامى ایران
محمدکاظم تقوى
[نشریات زنان در جمهورى اسلامى ایران یکى از جلوههاى توجه و اهتمام به موضوع زن و خانواده از ثمرات مشارکت اجتماعى - سیاسى زنان است که نشان از توانمندى زنان ایرانى در حوزه فرهنگسازى دارد.
جهت آشنایى با حضور فعال زنان در این عرصه تعداد 22 فصلنامه، 42 ماهنامه، 5 دو هفتهنامه، 3 هفتهنامه و یک روزنامه که پس از پیروزى انقلاب اسلامى فعال بودهاند به صورت اجمالى معرفى شدهاند. البته این تعداد همه نشریاتى نیست که طى 25 سال گذشته در جمهورى اسلامى منتشر شده اما تمامى آنانى است که تهیه شناسنامه آنها براى نویسنده مقدور بوده است.]اشاره
انقلاب اسلامى ایران، حرکتى کمالجویانه و تعالىخواه بود و نظام اسلامى برآمده از آن از آئین و مکتبى سرچشمه مىگرفت که بزرگترین مدافع شخصیت و حقوق زنان در درازاى تاریخ بشر بوده است. دینى که ملاک برترى و معیار کرامت را «پارسایى» و «ایمان» و «کردار شایسته» معرفى کرد و در پرتو آموزههاى وحیانى، بزرگانى چون «خدیجه»، «فاطمه» و «زینب» - که درود خدا بر آنان باد - را پرورش داد، نیز نه تنها زن را «اُم» و اساس خانواده قرار داد، که بر مشارکت و مسئولیت اجتماعى زنان مُهر تأیید زد.
پیامبر اکرم(ص) با زنان بیعت کرد و برخى از آنان را به همراه لشکر اسلام نزدیک میدان کارزار مىبرد. در مسجد خویش که درى ویژه جبرئیل(ع) دارد؛ درى ویژه «نساء» قرار داد تا هر شنونده و بیننده دریابد که این مکتب زن را خانهنشین و محروم از جامعه نمىخواهد، البته براى حضور اجتماعى او ضوابط و حدودى را مشخص کرده تا شخصیت وى از امنیت و جامعه اسلامى از سلامت اخلاقى برخوردار باشد.
این دین، انسان و به ویژه زن را - به خاطر شدت ستم بر زن در دوران جاهلیت - از تیرهروزى رهایى بخشید. در پرتو آموزههاى اسلام بود که حضرت زهرا(س) کفو و همسر امیرالمؤمنین على(ع) گردید و زینب(س) همراه امام حسین(ع) شد تا پیام انسانیت، آزادگى و دیندارى را به همگان برساند.
انقلاب اسلامى ایران از چنین سرچشمهاى جوشیدن گرفت و امام خمینى(س) در پى حاکمیت بخشیدن به چنین بینش و منشى بود و توانست احیاگر شخصیت انسانى - اسلامى زن در عصر تحجرها و خودباختگىها باشد. امام خمینى زمینهساز مشارکت و نقشآفرینى زنان آزاده و مسلمانِ ایران در جریان انقلاب اسلامى بود و در کنار تشویقها و بزرگداشتها، بر جایگاه و تأثیرگذارى ممتاز آنان صحّه گذاشت و زنان باایمان را به خلّاقیت بیشتر و تلاش و تکاپوى افزونتر در عرصههاى گوناگونِ آموزشى، علمى، اجتماعى، سیاسى و اقتصادى وا داشت.
نشریات «زنان» در جمهورى اسلامى ایران یکى از جلوهها و ثمرات این حرکت بزرگ و ارزنده است که در این نوشتار تنها به گزارشى در باره آنها بسنده مىگردد.
در این نمایه تلاش شد تا همه نشریات مربوط به خانواده، زنان و دختران معرفى گردند، ولى دستیابى به آگاهى در باره همه آنها علىرغم تلاش و پىگیرى زیاد ممکن نشد، اما آنچه حاصل این تلاش بود معرفى اجمالى 22 فصلنامه، 42 ماهنامه، 5 دوهفتهنامه، 3 هفتهنامه و یک روزنامه است که طى دو دهه و نیم گذشته منتشر شده یا در حال انتشار است، هر چند سابقه انتشار برخى از آنها به پیش از انقلاب بازمىگردد. نویسنده براى آگاهى از نشریات پیش از انقلاب در برخى موارد از کتاب «سیر تاریخى نشریات زنان در ایران معاصر» استفاده کرده است اما موارد دیگر و همه آنچه به وضعیت این نشریات در ربع قرن پس از استقرار جمهورى اسلامى مرتبط مىباشد با مراجعه به بایگانى نشریات - آنچه در دسترس بود - و مواردى نیز با تماسهاى مکرر تلفنى با دفاتر نشریات و توضیحات دستاندرکاران آنها به دست آمده است. پیشاپیش از معرفى گذرا و غیر کامل برخى نشریات به خاطر عدم دسترسى به بایگانى آنها و موفق نشدن به برقرارى تماس تلفنى با دستاندرکاران، پوزش مىطلبیم.* * *
پیش از دوره مشروطیت، در ایران اثرى از نشریات زنانه دیده نمىشود، ولى تلاشهاى سیاسى - اجتماعى زنان در آستانه مشروطیت زمینهساز انتشار اولین نشریات زنان در دوره مشروطیت گردید. البته پس از استقرار مشروطیت در سال 1284 بیشتر فعالیت زنان در زمینه آموزش و پرورش و ایجاد مدارس دخترانه در سراسر کشور مصروف شد و همین خود اساس روزنامهنگارى زنان در ایران گشت. اولین نشریه تخصصى بانوان ایران در سال 1289 پدید آمد که 75 سال پس از انتشار نخستین نشریه مردانه - کاغذ اخبار - بود.
نخستین نشریه زنان ایران «دانش» نام داشت که به صورت هفتگى و در چهار صفحه، مسائل مربوط به زنان را پیگیرى مىکرد. اولین روزنامه رسمى که توسط بانوان براى زنان منتشر شد «شکوفه» بود و در سال 1292 پا به عرصه نشریات گذاشت.* *
در این گزارش، نخست فصلنامهها، سپس ماهنامهها و در مرحله بعد دوهفتهنامهها و هفتهنامهها و روزنامهها معرفى مىگردند. یادآور مىشویم که در فضاى جمهورى اسلامى نشریاتى ویژه بانوان از سوى مهاجران عراقى و افغانى براى زنان کشورهاى خودشان تهیه مىگردد که در این معرفى نیامده است. معرفى نشریات در هر بخش به ترتیب حروف الفباست و معلوم است که معرفى نشریات به معناى تأیید محتوا یا جهتگیرى آن نمىباشد.
فصلنامهها
1- بهداشت بارورى
فصلنامه «بهداشت بارورى» کار خود را از تابستان 1382 به صاحب امتیازى پژوهشکده ابنسیناى جهاد دانشگاهى آغاز کرد. مدیرمسئول نشریه، آقاى محمدمهدى آخوندى و سردبیر آن هومن صدرى اردکانى است.
2- بهداشت خانواده
فصلنامه «بهداشت خانواده» که صاحب امتیازش انجمن تنظیم خانواده جمهورى اسلامى ایران است، در موضوع بهداشت بارورى با رویکردى فرهنگى، اجتماعى، علمى و پزشکى به صورت تحلیلى، تحقیقى و اطلاعرسانى فعالیت مىکند. صاحب امتیاز نشریه، آقاى حسین ملکافضلى اردکانى و سردبیر آن آقاى روحاللَّه قطریسى مىباشد. بهداشت خانواده که شماره نخست خود را در بهار 75 منتشر کرد از شماره 20 تا 26 به صورت دوفصلنامه منتشر مىشد که شماره 26 آن براى بهار 83 بود. این نشریه در طول سالها فعالیت در ویژهنامههاى خود به تغذیه، یائسگى، نوجوانان، بهداشت بارورى مهاجران افغانى و بیمارى ایدز پرداخته و بنا دارد با تغییرى به صورت دوفصلنامه به فعالیت خود ادامه دهد.
3- پژوهش زنان
«پژوهش زنان» که در حوزه مسائل اجتماعى، فرهنگى، تاریخى و ... فعالیت مىکند، نخستین شماره خود را در پاییز 1380 منتشر کرد و شماره 8 آن به بهار 1383 اختصاص یافت. صاحب امتیاز نشریه مرکز مطالعات و تحقیقات زنان مىباشد و آقاى تقى آزاد ارمکى، مدیرمسئول و سردبیرش خانم ژاله شادىطلب مىباشد.
4- پوشش
فصلنامه «پوشش» که به منظور طراحى و ارائه مدلهاى پوشاک پا به عرصه نشریات گذاشت، حوزه فعالیت خود را آموزشى، فرهنگى، اجتماعى و اطلاعرسانى مىداند. صاحب امتیاز و مدیرمسئول پوشش خانم شهلا حبیبى است و شوراى سردبیرى کارهاى آن را انجام مىدهد. پوشش از پاییز 1377 آغاز به کار کرد که تا کنون این فعالیت ادامه دارد و شماره 12 را پاییز 1383 منتشر کرده است.
5- پرستارى و مامایى ایران
فصلنامه «پرستارى و مامایى ایران» به صاحب امتیازى دانشگاه علوم پزشکى و خدمات بهداشتى درمانى ایران و مدیرمسئولى خانم سادات سیدباقر مداح و سردبیرى خانم دباغى، در زمینه علمى - پزشکى فعالیت مىکند. شماره نخست این نشریه در بهار 1366 منتشر شد و شماره 37 آن نیز در بهار 1383 انتشار یافته است.
6- پگاه
پگاه با مدیرمسئولى و سردبیرى خانم فاطمه راکعى و با روشى ادبى و هنرى منتشر مىشد. در سرمقاله شماره نخست، نشریه به جُنگ هنرى معرفى شد که هدف آن ارائه آثار ادبى خواهران متعهد است. پگاه در شماره اوّل قید «براى خواهران» را داشت که از شماره دوم این قید به «براى زنان» تغییر یافت.
7- جلوه هنر
نشریه «جلوه هنر» از سوى دانشکده هنر دانشگاه الزهرا(س) و زیر نظر معاونت پژوهشى با مدیرمسئولى آقاى سیدمهدى قدوسى و سردبیرى خانم مینو سپهرى منتشر مىشد. آغاز به کار جلوه هنر زمستان 1371 بود و آخرین شماره آن در پاییز 1376 منتشر گردید. پس از شماره آغازین مدیرمسئول مجله آقاى علىاصغر فرامرزیان بوده است.
8- رایحه
فصلنامه فرهنگى - اجتماعى «رایحه» با صاحب امتیازى کمیسیون زنان شاغلِ وزارت جهاد کشاورزى و به مدیریت خانم فرزانه مافى، شماره نخست خود را در بهار 1379 منتشر کرد و شماره 13 آن نیز در تابستان 1383 منتشر گردید. این نشریه که با همکارى شوراى سردبیرى تهیه مىگردد در مدت فعالیت خود دو ویژهنامه منتشر کرده است که اوّلى در شهریور 79 با عنوان «زنان روستایى و عشایرى در آیینه توسعه» و دومى در سال 80 به مناسبت روز زن با نام «عطر یاس» بوده است.
9- ریحانه
فصلنامه فرهنگى - پژوهشى «ریحانه» توسط دفتر امور زنان نهاد ریاست جمهورى منتشر مىگردد. مدیرمسئول این نشریه خانم زهرا شجاعى و سردبیرش در آغاز خانم احرارى بود. از شماره 7 سردبیرى ریحانه را آقاى خسرو طالبزاده بر عهده گرفته است. شماره آغازین ریحانه زمستان 1381 بوده و شماره 7 آن نیز در تابستان 1383 منتشر گردید. شایان ذکر است ریحانه از سال 1374 تا 1381 به صورت گاهنامه هرازچندگاهى انتشار مىیافت.
10- زنان و مامایى و نازایى
دوفصلنامه «زنان و مامایى و نازایى» به صاحب امتیازى دانشگاه علوم پزشکى مشهد و با مدیرمسئولى خانم قدسیه سیدعلوى و سردبیرى خانم منیره پورجواد منتشر مىگردد. زمینه فعالیت این نشریه، پزشکى و پیراپزشکى است با رویکرد آموزشى، پژوهشى و اطلاعرسانى. شماره اوّل زنان و مامایى و نازایى ایران در نیمسال اوّل 1378 منتشر شد و شماره دوم دوره ششم آن در نیمسال دوم 1382 انتشار یافت.
11- سلامت خانواده
سلامت خانواده اولین شماره خود را در تابستان 1381 منتشر کرد و زمینه فعالیت آن پزشکى و خانوادگى است. صاحب امتیاز و مدیرمسئول نشریه خانم صدیقه سالمى و سردبیر آن آقاى مرتضى زینعلى مىباشد. شماره 6 این فصلنامه در زمستان 1382 انتشار یافته است.
12- شمیم نرجس
نشریه فرهنگى - مذهبى «شمیم نرجس» از سال 1378 آغاز به کار کرد و دو سال نخست به صورت ماهنامه منتشر مىشد و پس از آن به صورت فصلنامه به فعالیت خود ادامه داد. شماره نخست فصلنامه در زمستان 1379 انتشار یافت و شماره 20 مجله در پاییز 1383 منتشر گردید. صاحب امتیاز «شمیم نرجس» مدرسه علمیه نرجس مشهد مىباشد که با مدیرمسئولى خانم عفتالسادات حسینیان چشمه و سردبیرى خانم حمیده روحانىنژاد اداره مىگردد. این فصلنامه بنا دارد از شماره 21 در هر شماره به موضوعى ویژه بپردازد. ضمناً این نشریه دو سال پیاپى به عنوان نشریه برتر حوزوى استان خراسان شناخته شد.
13- شیر مادر
صاحب امتیاز فصلنامه «شیر مادر» انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر است و مدیرمسئول آن آقاى علیرضا مرندى مىباشد. «شیر مادر» با سردبیرى آقاى منصور بهرامى در زمینه سلامت مادر و کودک با رویکردى آموزشى، پژوهشى و اطلاعرسانى فعالیت مىکند. در بهار 1379 شماره نخست شیر مادر منتشر گردید و در تابستان 1383 شماره 18 آن انتشار یافت.
14- فرزانه
فصلنامه فرزانه حوزه فعالیت خویش را «مطالعات و تحقیقات مسائل زنان» اعلان کرده و جهتگیرى کارهاى خود را فرهنگى و اجتماعى با رویکردى تحلیلى پژوهى قرار داده است. صاحب امتیاز و مدیرمسئول فرزانه خانم معصومه ابتکار و سردبیر آن خانم محبوبه امى (عباسقلى) مىباشد. شماره نخست این فصلنامه در پاییز 1372 منتشر گردید و شماره 11 آن به بهار 1382 مربوط مىباشد.
این فصلنامه سال 74 شمارهاى را ویژه کنفرانس پکن منتشر کرد و در سال یک یا دو شماره منتشر مىکند.15- کتاب زنان
صاحب امتیاز «کتاب زنان» شوراى فرهنگى - اجتماعى زنان و مدیرمسئول آن اینک خانم مهرى سویزى است. این فصلنامه فعالیت خویش را از پاییز 1377 در زمینههاى فقه و حقوق، مبانى و معارف و مسائل سیاسى - اجتماعى آغاز کرد و تا 10 شماره اوّل با نام «فصلنامه شوراى فرهنگى اجتماعى زنان» منتشر مىشد. اما از شماره 11 به بعد تغییر نام داد و در شمارههاى اخیر خود بیشتر به صورت موضوعى و تخصصى به مسائل مورد نظر مىپردازد. از شماره 17 تا 22 کتاب زنان به موضوع «انحرافات اجتماعى» پرداخته است. شماره 24 - تابستان 1383 - به موضوع «زن، ازدواج، خانواده» اختصاص داده شده است.
16- گلبانو
«گلبانو» که زوج مکمل «گلآقا» به حساب مىآید، نشریهاى در قالب فکاهى و طنز است که مسائل سیاسى - اجتماعى را با چاشنى انتقادى مطرح مىکند. صاحب امتیاز و مدیرمسئول آن از آغاز فعالیت همانند «گل آقا» مرحوم کیومرث صابرى فومنى بوده است.
17- طرح و مد
فصلنامه «طرح و مد» روشى هنرى دارد و در عرصه آموزشى و اطلاعرسانى فعال مىباشد. فعالیت خود را از زمستان 1379 آغاز کرد و عمده مطالب آن در زمینههاى مد، طراحى لباس و پارچه و دکوراسیون مىباشد. صاحب امتیاز و مدیرمسئول این نشریه خانم فرناز فرجاد مىباشد.
18- مطالعات زنان
«مطالعات زنان» نشریهاى است که در زمینه علوم انسانى فعالیت مىکند و از نشریات دانشگاه الزهرا(س) به حساب مىآید. مدیرمسئول مطالعات زنان خانم زهره خسروى و سردبیر آن خانم خدیجه سفیرى مىباشد. شماره نخست این نشریه در تابستان 1368 منتشر گردید و شمارههاى 48 و 49 به صورت یکجا در زمستان 82 و بهار 83 انتشار یافت.
19- ملینا
«ملینا» به صاحب امتیازى و مدیرمسئولى خانم فاطمه راغب و سردبیرى خانم نرگس راغب از تابستان 1380 آغاز به کار کرده و در زمینه هنرهاى دستى، فرهنگى، خبرى، با رویکردى آموزشى و اطلاعرسانى به فعالیت مىپردازد. ملینا مجموعهاى از طرحهاى متنوع از پوشاک خانمها، آقایان، جوانان و کودکان را در بر مىگیرد.
20- ندا
فصلنامه «ندا» وابسته به جمعیت زنان جمهورى اسلامى ایران است که به صاحب امتیازى و مدیرمسئولى خانم زهرا مصطفوى منتشر مىشود. اولین سردبیر ندا خانم فاطمه راکعى بوده است، پس از آن تا شماره 38 خانم فرشته اعرابى سردبیرى آن را بر عهده داشت و از شماره 39 به بعد خانم فرزانه مافى مسئولیت آن را بر عهده دارد. حوزه فعالیت ندا فرهنگ، سیاست و مسائل اجتماعى است. شماره نخست ندا در بهار 1369 منتشر گردید و شماره 41 و 42 آن به بهار و تابستان 1383 اختصاص یافت. از شماره 41 و 42 طبق وعده پیشین بخشى از ندا به مخاطبان جوان اختصاص یافته، همچنان که صفحاتى به آقایان اختصاص داده شده است.
21- نداى صادق
فصلنامه «نداى صادق» که از سوى واحد خواهران دانشگاه امام صادق(ع) منتشر مىگردد، نشریهاى علمى - خبرى است در موضوع فقه و حقوق اسلامى در ارتباط با مسائل زنان، کودکان و خانواده. صاحب امتیاز «نداى صادق» دانشگاه امام صادق(ع) و مدیرمسئول آن خانم صدیقه مهدوىکنى مىباشد. سردبیر آن تا شماره 24 خانم مهدیه مهدوى بوده و از آن پس خانم عزتالسادات میرخانى زیر نظر مرکز تحقیقات واحد خواهران دانشگاه این مسئولیت را بر عهده دارد. نخستین شماره این فصلنامه در پاییز 78 منتشر گردید و شماره 33 آن در بهار 1383 منتشر شده است. ضمناً شمارههاى 31 و 32 به عنوان ویژهنامه همایش سراسرى حقوق اطفال انتشار یافت.
22- نگاه آذر
فصلنامه «نگاه آذر» به وسیله کمیسیون امور بانوان آذربایجان غربى (کمیته زنان و جوانان) با مدیریت خانم فریبا بشیرى در عرصه اجتماعى، آموزشى و خبرى فعالیت مىکند. «نگاه آذر» در آغاز دو پیششماره منتشر کرد و آنگاه نخستین شماره خود را در پاییز 1379 منتشر ساخت. شماره 14 این نشریه در تابستان 1383 منتشر گردیده است.
دوماهنامهها و ماهنامهها
23- آشناى خانواده
ماهنامه «آشناى خانواده» در زمینههاى اجتماعى، فرهنگى و خانوادگى با شیوهاى خبرى و تحلیلى فعالیت مىکند. شماره نخست آشناى خانواده در دى 1370 منتشر شد و شماره 109 آن در آبان 1383 انتشار یافت. صاحب امتیاز این ماهنامه حوزه نمایندگى ولى فقیه در سپاه و مدیرمسئول آن آقاى سیدمسعود جزایرى و سردبیر آن آقاى حسن علایى فعال مىباشد. این نشریه پیشتر در دسترس عموم قرار مىگرفت، ولى اکنون ویژه پرسنل پاسدار مىباشد.
24- آئینه زندگى
«آئینه زندگى» در حوزه اجتماعى، فرهنگى، اقتصادى و معلومات عمومى فعالیت مىکند و صاحب امتیاز، مدیرمسئول و سردبیر آن خانم افتخار بهمنى است. شماره نخست این نشریه در اردیبهشت 1377 منتشر شده و شمارههاى 43 و 44 آن مربوط به آبان و آذر 1383 مىباشد. این ماهنامه تا کنون دو ویژهنامه با نام امام على(ع) و امام خمینى(س) منتشر کرده است.
25- آهنگ زندگى
نشریه «آهنگ زندگى» در حوزههاى فرهنگى، اجتماعى، اقتصادى و اطلاعات عمومى فعالیت مىکند. صاحب امتیاز آهنگ زندگى خانم سکینه کریمخانى است که خود، مدیریت نشریه را هم بر عهده دارد. سردبیر این نشریه آقاى سیدحسین الهامى است. شماره 62 آهنگ زندگى در آبانماه 1383 منتشر گردیده است.
26- الطاهره
ماهنامه عربى «الطاهره» از سوى بنیاد اندیشه اسلامى - وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى - منتشر مىگردد و از آغاز عنوان «صوت المرأة المسلمة فى کل مکان» را براى خود داشت و شماره نخست خود را در سال 1367ش - 1408ق با روش سیاسى و فرهنگى نشر داد. مدیریت این ماهنامه که براى خارج از کشور تهیه مىشود، در آغاز با آقاى محسن آرمین بود، ولى مدیر فعلى آن آقاى علىاکبر ضیائى مىباشد.
27- بانو
ماهنامه بانو از سال 1380 با مدیریت و سردبیرى آقاى محمودرضا موثقى در زمینههاى بهداشتى، علمى، فرهنگى و اجتماعى آغاز به کار کرد و در آغاز هر دو ماه یک شماره منتشر مىشد. شماره 43 بانو در مهر 83 انتشار یافته است.
28- پیام هاجر
پیام هاجر نشریهاى وابسته به جامعه زنان انقلاب اسلامى ایران با مدیریت خانم اعظم علائىطالقانى بود که اولین شماره آن شنبه 24/8/1359 منتشر شد. این نشریه که روشى مذهبى، فرهنگى، اجتماعى و سیاسى داشت در بهار 1379 توقیف شد و آخرین شماره آن - موجود در حسینیه ارشاد - 312 مربوط به فروردین 1379 مىباشد.
29- تکاپو
«تکاپو» ماهنامهاى ویژه بانوان است که شیوه علمى، فرهنگى، هنرى و دینى دارد و صاحب امتیاز و مدیرمسئول آن خانم سکینه حیدرى مىباشد. سردبیر تکاپو خانم قمر باوندى سوادکوهى است و شماره نخست آن در فروردین 1371 منتشر گردید. آخرین شماره تکاپو شماره 13، در آبان و آذر 1373 منتشر شد و پس از آن ادامه نیافت.
30- برش
«برش» ماهنامهاى هنرى - تخصصى در زمینه خیاطى است که با مدیریت خانم صدیقه زنهارى از بهمن 1370 فعالیت خود را آغاز کرده است.
31- جوان خانواده
ماهنامه «جوان خانواده» با صاحب امتیازى و مدیرمسئولى آقاى حسین فردوس و سردبیرى خانم معصومه غفارزاده در زمینههاى اجتماعى، فرهنگى و ورزشى فعالیت مىکند. این نشریه که بیستم هر ماه منتشر مىگردد، شماره نخست آن در خرداد 1377 انتشار یافت و اکنون که در سال هشتم فعالیت خود مىباشد شماره 90 آن در مهر 1383 منتشر گردیده است.
32- جهان زنان
دوره جدید مجله «جهان زنان» با صاحب امتیازى خانم نجمالحاجیه هوشمند و با مدیریت م. یزدى و سپس فرزانه سیاسىفر زیر نظر شوراى سردبیرى از 10/6/58 تا اسفند 1361، 7 شماره منتشر شد که مسلسل آخرین شماره 43 بوده است. این مجله از سال 1299 در مشهد هر پانزده روز یک بار منتشر مىشد.
33- خبرنامه فرهنگى اجتماعى زنان
این ماهنامه به صاحب امتیازى مرکز امور مشارکت زنان و با مدیریت خانم زهرا شجاعى و با رویکردى فرهنگى - اجتماعى تهیه مىشود. شماره نخست این نشریه در مهر 1378 منتشر شد و شماره 47 در مهر 1383 انتشار یافت. این ماهنامه تا کنون ویژهنامههاى کنوانسیون، خشونت علیه زنان و حقوق زنان را منتشر کرده، همچنان که از شماره 35 به بعد رویکردى موضوع محور بر تهیه مجله چیره گشته است.
34- ایراندخت
ماهنامه «ایراندخت» فعالیت خود را در موضوعات سیاسى، اجتماعى، فرهنگى و هنرى از تیر 1382 آغاز کرد. مجمع اسلامى بانوان صاحب امتیاز این نشریه مىباشد و مدیرمسئول آن آقاى محمدحسین کروبى است. این ماهنامه که توسط شوراى سردبیرى تهیه مىشود به مناسبت دوره هفتم انتخابات مجلس شوراى اسلامى ویژهنامهاى را منتشر کرد. شماره 24 ایراندخت در شهریور و مهر 1383 منتشر شد.
35- حوراء
ماهنامه علمى، فرهنگى و اجتماعى «حوراء» از سوى دفتر مطالعات و تحقیقات زنان (وابسته به مرکز مدیریت حوزههاى علمیه خواهران) و با سردبیرى آقاى عبدالرسول هاجرى شماره نخست خود را در دى 1382 منتشر ساخت. شماره 6 حوراء مرداد و شهریور 1383 منتشر شد.
36- حقوق زنان
ماهنامه «حقوق زنان» با مدیریت خانم اشرف گرامىزادگان و با روشى حقوقى - اجتماعى اولین شماره خود را در فروردین 1377 منتشر کرد و شماره 24 حقوق زنان در اردیبهشت 1383 انتشار یافت. شایان ذکر است حقوق زنان گرچه نام ماهنامه را دارد، ولى در فاصله دو ماه منتشر شده است.
37- دنیاى زنان
«دنیاى زنان» با صاحب امتیازى و مدیریت خانم سونیا پوریامین و سردبیرى خانم زهرا نژادبهرام در زمینههاى اطلاعرسانى، خبرى، تحلیلى، آموزشى و پژوهشى فعالیت مىکند و شماره نخست خود را در مرداد 1383 منتشر کرده است و شماره 5 آن در آذرماه 1383 انتشار یافت.
38- زنان جنوب
ماهنامه «زنان جنوب» که پیششماره آن در بهمن 1377 منتشر گردید، در آغاز نام «زنان ساحل» را بر خود داشت اما در اولین شماره با نام «زنان جنوب» منتشر شد. این نشریه در زمینههاى اجتماعى و فرهنگى فعالیت مىکند و صاحب امتیاز آن خانم زینب عوضپور و مدیرمسئولش آقاى پرویز متقى است.
39- زن و پژوهش
نشریه «زن و پژوهش» از سوى مرکز اطلاعات و مدارک علمى ایران وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالى، از زمستان 1375 آغاز به کار کرد و با مدیریت آقاى حسین غریبى تا شش شماره منتشر و آن گاه متوقف گردید.
40- زنان
صاحب امتیاز و مدیرمسئول ماهنامه «زنان» خانم شهلا شرکت مىباشد. این نشریه خود را نشریهاى اجتماعى معرفى کرده که عرصههاى اندیشه، حقوق، علم، ادبیات و هنر را براى کار فرهنگى خود برگزیده است. شماره نخست این ماهنامه در بهمن 1370 منتشر گردید و اینک در سیزدهمین سال فعالیت خود شماره 113 را در مهر 1383 منتشر کرده است.
41- زنان فردا
این ماهنامه از مهرماه 1381 آغاز به کار کرد. صاحب امتیاز زنان فردا خانم فرانک محمودى است و آقاى جواد کاظمى سردبیرى آن را بر عهده دارد.
42- زن شرقى
ماهنامه «زن شرقى» با رویکردى فرهنگى - اجتماعى و با مدیریت خانم مهرى سویزى و سردبیرى خانم طهورا نوروزى از سال 1381 فعالیت خود را آغاز کرد و شماره 20 آن در آبان 1383 منتشر گردید.
43- زن مسلمان
ماهنامه «زن مسلمان» با مدیریت آقاى علىمحمد گرمسارى و زیر نظر شوراى نویسندگان از اوّل تیر 1359 تا آخر همان سال منتشر مىشد.
44- سبا
ماهنامه «سبا» نشریه شبکه ارتباطى مراکز غیر دولتى زنان کشور مىباشد که دو دوره فعالیت با اندکى وقفه بین آن را در کارنامه خویش دارد. در دوره نخست با مدیریت خانم فائزه هاشمى 14 شماره منتشر گردید و در دوره اخیر که از آذر 1382 آغاز گردید با مدیریت خانم شهلا حبیبى 14 شماره از آن انتشار یافت که شماره 14 آن در آبان 1383 بوده است. در دوره جدید، ویژهنامه زن و اعتیاد نیز منتشر گردید.
45- سوره بانوان
«سوره بانوان» در آغاز به همراه مجله سوره منتشر مىشد، ولى از سال 1368 به صورت ماهنامه مستقل منتشر مىگردد. روش سوره هنرى، ادبى و فرهنگى است. این نشریه وابسته به حوزه هنرى سازمان تبلیغات اسلامى مىباشد.
46- سیماى زن
این ماهنامه که ظاهراً تنها یک شماره از آن منتشر شد، در بهمن 1368 با روشى هنرى، اجتماعى و سیاسى منتشر گردید.
47- سروش بانوان
ماهنامه «سروش بانوان» یکى از نشریات خانواده صدا و سیماى جمهورى اسلامى ایران مىباشد که از مرداد 1379 فعالیت خود را آغاز کرد. سروش بانوان در عرصههاى فرهنگى، اجتماعى، هنرى و خانوادگى فعالیت مىکند. اکنون مدیرمسئول آن آقاى احمد خالدى است و خانم سونیا پوریامین سردبیرى آن را بر عهده دارد. شماره 53 سروش بانوان در آذر 1383 منتشر شد. این نشریه در ایام نوروز و سالگرد پیروزى انقلاب اسلامى اقدام به تهیه ویژهنامه مىکند.
48- شاهد بانوان
از سال 1360 تا 1365 مطالب مربوط به بانوان به صورت ضمیمه مجله «شاهد» به صورت هفتگى منتشر مىشد، ولى از سال 1365 تا آبانماه 1369 به صورت ماهنامه منتشر مىشد. شاهد دختران با الگوى خیاطى یا هر دو غالباً ضمیمه شاهد بانوان بود. آخرین شماره این ماهنامه شماره 169 بود که در آبان 1369 منتشر گردید.
49- شمیم
ماهنامه «شمیم» نشریهاى فرهنگى، اجتماعى، هنرى و ورزشى است که براى خانوادههاى پاسداران انقلاب تهیه مىشود. صاحب امتیاز این نشریه دفتر امور زنان سپاه است و با مدیرمسئولى مهرشاد شبابى و سردبیرى خانم حمیده طاهرى فعالیت مىکند.
50- صداى زن
ماهنامه «صداى زن» نشریه داخلى انجمن روزنامهنگاران ایران است که با مدیرمسئولى خانم جمیله کدیور و با رویکردى خبرى، تحلیلى و آموزشى از بهمن 1380 شروع به انتشار کرد و شماره 30 - 29 آن در مهر و آبان 1383 منتشر گردید.
51- طوبى
نشریه «طوبى» از شهریور 1372 زیر نظر هیئت تحریریه و وابسته به کمیسیون بانوان استان خوزستان منتشر مىشد و پس از یک سال و نیم فعالیت با نام حورا به فعالیت خود ادامه داد. مدیرمسئول این نشریه خانم فرشته ملکفام و سردبیرش خانم پروانه صالح بوده است.
52- عروس
ماهنامه «عروس» با روش فرهنگى - اجتماعى و با صاحب امتیازى حوزه هنرى سازمان تبلیغات اسلامى و مدیرمسئولى آقاى محمدعلى زم آغاز به کار کرد. در ادامه مدیریت عروس با آقاى حسن بنیانیان و سردبیرى آن با خانم زهرا بنیانیان مىباشد. شماره 29 و 30 این ماهنامه در فروردین و اردیبهشت 1383 منتشر گردید.
53- فتح
«فتح» نشریهاى وابسته به نهضت زنان مسلمان با روش مذهبى، فرهنگى و سیاسى بود که با مدیریت آقاى ابوالفضل سجادیان در آغاز به صورت هفتهنامه و دوهفتهنامه منتشر شد و سپس به ماهنامه تغییر وضعیت داد.
54- قرن 21
این ماهنامه در آغاز در عرصههاى فرهنگى، اجتماعى، اقتصادى و معلومات عمومى فعال بود، اما در عمل یک مجله زیبایى و آرایشى مىنمود، ولى از تیر و مرداد 1381 روش گذشته خود را تغییر و با محتواى اجتماعى و فرهنگى به فعالیت ادامه داد. صاحب امتیاز و مدیرمسئول و سردبیر قرن 21 خانم پریوش برنجى است.
55- مشکوة النور
نشریه «مشکوة النور» علمى، پژوهشى و خبرى یکى از نشریات دانشگاه امام صادق(ع) است که با مدیریت خانم افسر بخشى و سردبیرى خانم فاطمه صادقزاده قمصرى به صورت دوماهنامه منتشر مىگردد. نخستین شماره این نشریه تابستان 1375 انتشار یافت. این مجله تخصصى در حوزه فلسفه و کلام شماره 23 خود را در تابستان 1383 منتشر کرده است.
56- محجوبه
ماهنامه «محجوبه» از نشریات منتشره در سال 1360 مىباشد که به زبان انگلیسى توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى براى مخاطبان خارج از ایران تهیه و توزیع مىشد. شماره نخست محجوبه در آوریل 1981 (1401، 1360) منتشر شد و آخرین شماره در دسترس آن شماره 211 مىباشد که در اگوست 2002 انتشار یافت. در دوره جدید فعالیت محجوبه سردبیرى آن همچنان با خانم توران جمشیدیان است، ولى مدیرمسئول آن آقاى علىاکبر ضیائى مىباشد.
57- مهتاب
این ماهنامه با روش فرهنگى - اجتماعى و مختص دختران به صاحب امتیازى و مدیرمسئولى آقاى علیرضا متولى از سال 1376 فعالیت خود را آغاز کرده است.
58- نرجس
این نشریه از سوى گروه مطبوعاتى پیام اسلام در قم تهیه مىشد. این مجله با روش اجتماعى - مذهبى و زیر نظر شوراى نویسندگان هر دو ماه منتشر مىشد.
59- نگار
«نگار» ماهنامهاى است ویژه دختران که صاحب امتیاز و مدیرمسئول آن آقاى حسین دهباشى و سردبیرش خانم سمیهسادات لوح موسوى مىباشد. در شهریور و آبان 1381 دو پیششماره از نگار منتشر گردید.
60- هدى
«هدى» نشریهاى آموزشى - ترویجى براى زنان روستایى مىباشد که از 1374 تا 1377 در چند صفحه منتشر مىشد، ولى از 1377 به صورت ماهنامه به فعالیت خود ادامه داد. از سال 1380 با کیفیت بهتر و مخاطبان بیشتر فعالیت مىکند. صاحب امتیاز هدى دفتر امور زنان روستایى معاونت ترویج و نظام بهرهبردارى وزارت جهاد کشاورزى است. مدیرمسئول این نشریه آقاى محمدحسین عمادى و سردبیرش خانم فرزانه مافى است. شماره 44 هدى در آذر 1383 منتشر گردید.
61- همسر
این نشریه با روش اجتماعى - فرهنگى از اسفند 1376 از سوى مؤسسه فرهنگى، هنرى، آموزشى و انتشاراتى آشتى به مدیرمسئولى آقاى اسداللَّه افشار به صورت ماهنامه منتشر گردید. در ادامه با تغییر وضعیت با مدیریت آقاى عباس کارگر مقدم و زیر نظر شوراى سردبیرى به صورت هفتهنامه به فعالیت خود ادامه مىدهد، یعنى تا مهر 1383، 56 شماره ماهنامه منتشر کرد و از مهر 1383 به صورت هفتگى انتشار مىیابد.
62- یاس
ماهنامه «یاس» در عرصههاى عقیدتى، فرهنگى و اطلاعرسانى فعالیت مىکند و از تیر 1380 با مدیرمسئولى آقاى مصطفى رنجبر شیرازى و سردبیرى آقاى سیدمهدى طباطبایى کار خود را آغاز کرد. صاحب امتیاز یاس معاونت فرهنگى - تربیتى مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران است. این نشریه 16 شماره نخست خود را پیششماره به حساب آورد و از فروردین 1382 و در سال سوم فعالیت خود شمارههاى عادى خود را آغاز کرد.
دوهفتهنامهها
63- خانواده
مجله «خانواده» با مدیریت آقاى حسین فردوس و سردبیرى خانم معصومه غفارزاده، در زمینههاى اجتماعى و خانوادگى با رویکردى خبرى، آموزشى و تحلیلى فعالیت مىکند. نخستین شماره این دوهفتهنامه که چند سال به صورت ماهنامه منتشر مىشد در 11/8/1370 انتشار یافت و شماره 289 آن نیز در 15/8/1383 منتشر شده است.
64- خانواده سبز
نشریه «خانواده سبز» به صاحب امتیازى آقاى هرمز شجاعىمهر و مدیرمسئولى آقاى احمد اسماعیلتبار و سردبیرى آقاى مهدى اسماعیلتبار در زمینههاى فرهنگى، اجتماعى و ورزشى با شیوه خبرى، تحلیلى و آموزشى فعالیت مىکند. شماره نخست خانواده سبز در مرداد 1378 و شماره 121 آن در تاریخ 15/8/83 انتشار یافت. در هر شماره از خانواده سبز دو ویژهنامه تنوعبخش نشریه مىباشد که یکى سبز جهان و دیگرى ویژهنامهاى معطوف به داخل کشور و با در نظر گرفتن مناسبتها مىباشد. خانواده سبز هر ساله در سالگرد انتشار خود و نیز در شماره نوروزى در قالب ویژهنامه منتشر مىشود.
65- خانه و خانواده
نشریه «خانه و خانواده» در عرصههاى فرهنگى، اجتماعى، اطلاعات عمومى و ورزشى فعالیت مىکند. صاحب امتیاز خانه و خانواده خانم مرضیهالسادات شریفى و مدیرمسئولش آقاى علیرضا امینى و سردبیر آن خانم مریم خدادادیان مىباشد. این دوهفتهنامه از سال 1374 تا اسفند 1379 منتشر شد و سال 1380 توقف داشت و دوباره از فروردین 1381 فعالیت خود را از سر گرفت. در این دوره از فعالیت خود به صورت ماهانه انتشار مىیابد. شماره 116 خانه و خانواده در آذر 1383 به دست خوانندگانش رسید. شمارههاى نوروزى این نشریه در قالب ویژهنامه عرضه مىگردد.
66- فضیلت خانواده
نشریه فضیلت با صاحب امتیازى و مدیریت آقاى محمود بهارستان و سردبیرى آقاى مهدى بهارستان، اینک چهارده سال است که در عرصههاى فرهنگى، سیاسى و اجتماعى با رویکردى خبرى - آموزشى فعالیت مىکند و شماره 96 آن در تاریخ 15/4/1383 انتشار یافته است.
67- نور بانوان
نشریه نور بانوان به صاحب امتیازى آقاى حجتاللَّه خطیب و مدیریت آقاى فضلاللَّه احمدى، زیر نظر شوراى سردبیرى در زمینههاى اجتماعى و ورزشى با رویکردى خبرى، تحلیلى و اطلاعرسانى از اوّل فروردین 1378 فعالیت خود را آغاز کرد و شماره 63 آن در تاریخ 15/5/1383 منتشر گردید.
هفتهنامهها
68- اطلاعات بانوان
این هفتهنامه که پیش از پیروزى انقلاب اسلامى در فضاى ناسالم رژیم گذشته فعالیت مىکرد، پس از پیروزى نهضت اسلامى با نام «پویندگان راه زینب» تغییر رویه داد و از 25/6/1359 با مدیریت خانم زهرا رهنورد تا 21/11/1359، 29 شماره منتشر کرد. روش این هفتهنامه سیاسى، اجتماعى، هنرى و خبرى بوده است.
69- زن امروز
این هفتهنامه با روش اجتماعى از اردیبهشت 1377 فعالیت خود را آغاز کرد و از اسفند همان سال با تغییر در محتوا دوره جدید فعالیت خود را شروع نمود. صاحب امتیاز و مدیرمسئول زن امروز خانم فهیمه مدنى است. این هفتهنامه زیر نظر شوراى نویسندگان تهیه مىشود.
70- زن روز
هفتهنامه فرهنگى و اجتماعى «زن روز» تجربه چهل سال فعالیت مطبوعاتى را دارد و پس از تنفس در فضاى آلوده رژیم خودباخته پهلوى و پشت سر نهادن بیش از 700 شماره و با تغییر و تحول در فضاى نوین پس از پیروزى انقلاب اسلامى، شماره 730 خود را در هفدهم شهریور 1358 منتشر کرد و شماره 1966 آن در آبان 1383 منتشر گردید.
71- نهضت زنان مسلمان
این نشریه هفتگى با مدیریت آقاى عباس شاهیدفروز و زیر نظر هیئت تحریریه از سال 1357 تا سال 1358 منتشر مىشد.
روزنامه
72- زن
روزنامه زن در تاریخ 17/5/1377 به صاحب امتیازى و مدیرمسئولى خانم فائزه هاشمى بهرمانى در تهران انتشار یافت. این روزنامه که در اولین شماره خود گفته بود «بنا دارد با نگاه زنانه و براى زنان بنویسد»، یک بار در بهمن 1377 به مدت دو هفته انتشار آن متوقف گردید و سرانجام در 17 فروردین 1378 توقیف و به انتشار آن خاتمه داده شد.
)