دختر اول و یگانه دختر

بى‏شک، دختر اول یا یگانه دختر، جاى ویژه و خاصى در بسیارى از خانواده‏ها دارد. در این ارتباط غالباً والدین وقت و توجه بیشترى را صرف دختر اول خود نموده و از وى بیشتر مراقبت و حمایت کرده و بیشتر تسلیم خواست‏هایش مى‏شوند. معمولاً دختر اول نیازى به رقابت با خواهران و برادران خود نداشته و تا مدت‏ها فقط بزرگ‏ترها را به عنوان الگو براى خود قرار داده و صرفاً از معیارهاى رفتارى بزرگسالان سرمشق مى‏گیرد. چنین موقعیت خاصى مى‏تواند منشأ آثار و رهاوردهایى باشد. دختر اول یا یگانه دختر معمولاً در آزمون‏هاى هوشى نمره‏هاى بالاترى نسبت به فرزندان بعدى به دست مى‏آورند، در تحصیلات دانشگاهى موفق‏ترند و حتى ممکن است افراد سرشناسى بشوند. به علاوه، معمولاً دختران اول و یا یگانه دختران نسبت به سایر فرزندان خانواده از دقت و احتیاط و احساس وظیفه‏شناسى و همکارى و تعاون بیشترى برخوردارند. هر چند که، همه اینها نشانگر یک روال کلى است زیرا بسیارى از دانشمندان و بزرگان و افراد موفق فرزندان بعدى خانواده بوده‏اند و چه بسیار مواردى که دختران اول خانواده فاقد ویژگى‏هاى افراد موفق بوده‏اند.
احساس وظیفه‏شناسى و همکارى بیشتر در دختران اول شاید از این مسئله سرچشمه گرفته باشد که آنان مرتب تلاش دارند تا جایگاه ممتاز خود را نزد والدین‏شان حفظ و ادامه دهند و دوست ندارند این موقعیت با تولد خواهر یا برادرى تضعیف و یا به مخاطره افتد. از طرف دیگر، بچه‏اى که برادر یا خواهر بزرگ‏تر از خود دارد ممکن است او را شایسته‏تر از خود دانسته و به همین دلیل بکوشد به گونه‏اى دیگر و در زمینه‏هاى دیگرى کسب موفقیت نموده تا به چشم آید. مثلاً ممکن است در کارهاى بدنى جرئت و جسارت بیشترى از خود نشان بدهد. به همین دلیل گرچه پدر و مادر منابع اصلى و اساسى الگوسازى براى فرزندان به شمار مى‏آیند اما خواهران و برادران نیز نقش عمده‏اى در این فرآیند دارند. به عنوان مثال جنسیت سایر فرزندان خانواده بر رفتار و علایق بچه‏ها اثر مى‏گذارد.
دخترهایى که برادران بزرگ‏تر از خود دارند امکان دارد رفتار پسرانه‏اى از خود نشان بدهند و نسبت به دخترهایى که خواهرهاى بزرگ‏تر از خود دارند بیشتر اهل رقابت باشند. به همین ترتیب پسرهایى که خواهرهاى بزرگ‏تر از خود دارند نسبت به پسرهایى که برادرهاى بزرگ‏تر از خود دارند ممکن است کمتر اهل پرخاشگرى باشند.
اما آیا دختران یگانه نیز به اندازه دختران اول موفق مى‏باشند؟ در جواب این سؤال مى‏توان گفت که والدینى که تک‏فرزند هستند غالباً تمام وقت و انرژى و توان خود را صرف تربیت و مهیا داشتن امکانات مختلف براى همان یک دختر خود کرده و در نتیجه یک محیط برانگیزنده و غنى براى او فراهم مى‏آورند و همین امر مى‏تواند به موفقیت تک‏فرزندها در جامعه کمک شایان توجهى بنماید.