بازىها و اسباببازىهاى مناسب از دیدگاه روانشناسى بازى
«قسمت اوّل»محمدرضا مطهرى - نیره پارسا
مقدمه
کودکان گلهاى بوستان زندگى و آیندهسازان جامعه بشرى و امید جهانیاناند. کودکان سرمایهها و ذخایر گرانبهاى هر ملتى هستند. عزت، افتخار و سربلندى هر ملت به کیفیت، رشد و بالندگى کودکان آن سرزمین بستگى دارد.
بازى مهمترین عامل آسانکننده رشد و بالندگى در صحنه حیات کودک، و اسباببازى، ابزارى است براى فراخوان کودک به این پهنه از گلستان حیات. بازى براى کودک، همانند هوایى که تنفس مىکند، لازم و ضرورى است.
اسباببازى در افزایش پویایى و تجربه کودک نقشى مؤثر دارد و از آن مىتوان به عنوان وسیلهاى براى یاد دادن مفاهیم گوناگون از جمله رنگ، شکل، اندازه، شماره، جنس و حجم استفاده کرد و بدین ترتیب بر دامنه واژگان کودک افزود. افزون بر این، از اسباببازى مىتوان براى تشخیص رشد اجتماعى، شخصیتى و هوشى کودکان بهره گرفت. چنانچه کودک را از بازى و اسباببازى محروم سازید، کودکى، موجودیت، تندرستى، نشاط و آینده کودک را از وى گرفتهاید. تجربیات نشان داده است که محرومیت فرد در دوران خردسالى بر روح و روان او در بزرگسالى آثار ناخوشایند و نامطلوب مىگذارد. پدران و مادران در انتخاب اسباببازى دقت و هوشیارى لازم را داشته باشند و با مراجعه به کتب علمى اسباببازىهاى مناسب را انتخاب کنند.بازىها و اسباببازىهاى مناسب براى کودکان از تولد تا دوازده سالگى
با توجه به انواع مختلف بازىها (جسمى، تقلیدى، ساختنى، خلاق و ...) و در نظر گرفتن ویژگىهاى جسمى، عاطفى، اجتماعى و عقلى کودکان از تولد تا دوازده سالگى، فهرستى از بازىها و اسباببازىهاى مناسب براى سنین مختلف پیشنهاد مىشود.
از تولد تا 12 ماهگى
* بازى بدنى که حتى در نخستین ماهها آغاز مىشود، به رشد و تکامل اعمال حرکتى درشت مانند کنترل اعضا، تنه و سر کمک مىکند. ماه اوّل و دوم پس از تولد کودک علاقه به فعالیتهاى عضلانى، لگد زدن، برگشتن، غلطیدن، تکان دادن دستها و سایر حرکات شناخته بدنى وجود دارد.
* در یک ماهگى کودک جغجغه را لمس کرده و زود مىاندازد.
* در 5/2 ماهگى کودک مىتواند جغجغه را تکان دهد و یکى از سرگرمىهاى او بیرون آوردن صداهاى مختلف از حنجره است.
* از حدود 2 یا 3 ماهگى بازى اکتشافى که به صورت بازى با انگشتان است آغاز مىشود.
* از یک تا چهار ماهگى کودک صدا و رنگ را کشف مىکند. کودک هنگامى به اسباببازى نگاه خواهد کرد که اسباببازى در معرض دید او قرار بگیرد. از سه ماهگى به بعد علاقهاش به اسباببازى شدیدتر خواهد شد و کودک خواهد کوشید با حرکت هر دو دست اسباببازى را به سوى خود بکشد و با آن تماس یابد. در چنین سنى مىتوان یک جسم حرکتکننده را روى تختخواب بچه آویخت و تصاویر رنگى در اتاقش قرار داد. یک جغجغه یا اسباببازى به آرامى در کنار چشمانش حرکت دهید به طورى که چشمان کودک مسیر حرکت اسباببازى را دنبال کند. به کودک اجازه دهید یک شىء (جغجغه، پیمانه پلاستیکى و ...) را که در دستانش هست چنگ بزند، به صدا در آورد و آن را تکان دهد که باعث سرگرمى کودک مىشود.
* کودک در 5/4 ماهگى هر شىء را که مىبیند و در دسترسش قرار دارد برمىدارد، به طرف دهان مىبرد، مىمکد، تکان مىدهد و پرت مىکند. اشیاء مختلفى (قطعات و پیمانهها و ...) را در اختیارش قرار دهید تا آنها را بگیرد. کودک احتمالاً دوست دارد این اشیا را در دهان قرار دهد، بنابراین از اندازه و تمیز بودن آنها که قابل بلعیدن نباشد اطمینان پیدا کنید. یک جغجغه را پشت سر او تکان دهید، به او اجازه برگشتن و گرفتن آن را بدهید.
* در پنج ماهگى بررسى اسباببازىها با چشم، خیره شدن به دستها و زیاد شدن حرکات صدایى باعث تفریح و لذت کودک است.
- در پنج ماهگى وقتى که مکعبى در دسترس کودک قرار مىگیرد نگاهى مىکند و با خوشحالى آن را مىگیرد.
* در ماه ششم خندیدن، پرتاب کردن اسباببازىها و لذت بردن از صداى به زمین خوردن آنها و کشیدن اسباببازىها به طرف خود اگر به نخ بسته شده باشند کودک را شاد مىکند.
- کودک در شش ماهگى به مدت 5 الى 10 دقیقه مىتواند خودش را با اسباببازىهایش سرگرم کند.
- در شش ماهگى اشیا را از یک دست به دست دیگر انتقال مىدهد.
- در شش ماهگى علاقه زیادى دارد که به همه چیز دست بزند، مىخواهد همه چیز را در دهان بگذارد، اسباببازىها را از طریق نگاه کردن، لمس کردن، دهان گذاشتن و زمین زدن کشف کند، بنابراین اجازه دهید کودک با وسایل معمولى خانه بازى کند مثل بشقاب، قابلمه، قاشق، روزنامه، پارچه و ... .
- در شش ماهگى کودک صورتش را با کشیدن ملحفه مخفى مىکند و سپس آن را کنار مىزند.
* انواع بازىها در هفت ماهگى: دستکارى اشیاى محیط زندگى، مچاله کردن کاغذ، بازى با قاشق و فنجان، برداشتن کلاه از سر، پایین کشیدن جورابهاى خود، بازى با آب اگر در تشت گذاشته شود، خنده و دست تکان دادن و فریاد کشیدن در مقابل افراد آشنا و سر را براى مخفى شدن و بازى کردن گرداندن.
- در هفت ماهگى کودک مىتواند اسباببازى را از یک دست به دست دیگر بدهد، اسباببازى را بیندازد و نگاه کند که کجا مىافتد، اسباببازى را روى سطحى که تولید صدا مىکند به حرکت در آورد. وى از میان اسباببازىها، اسباببازىهاى حرکتدار و صدادار را ترجیح مىدهد. اسباببازى را با یک تکه نخ طورى متصل کنید که کودک بتواند آن را در طول اتاق، میز یا تختخواب بکشد.
- در هفت ماهگى دستش را زیر شیر آب مىگیرد و از ریزش آب روى دستش خوشش مىآید و لذت فراوانى مىبرد.
- بازى تقلیدى مانند تقلید از آهنگ صداى مادر و سایر پرستاران در هفت تا هشت ماهگى به روشنى قابل مشاهده است. با کودک صحبت کنید و صدایش را تقلید نمایید مخصوصاً وقتى به او غذا مىدهید یا لباسش را عوض مىکنید در باره غذا و لباس با او صحبت کنید مثلاً بگویید حالا دکمه را مىبندم، در باره تصاویرى که او مىبیند با او صحبت کنید، از مکالمه بچهگانه استفاده نکنید، وقتى که صحبت مىکنید مستقیماً به بچه نگاه کنید، از جملات کامل و درست استفاده کنید، از بازى با کلمات استفاده کنید، کلمات ساده مانند «باى باى» و سلام را تکرار کنید.
* در ماه هشتم از میان اسباببازىها آن را که دوست دارد انتخاب مىکند. اگر شىء از گهواره بیرون بیفتد خود را به طرف آن مىکشاند.
- در هشت تا یازده ماهگى اسباببازىهایى را که از دید او پنهان شده است فعالانه جستجو مىکند و براى به دست آوردن آن موانع را کنار مىزند.
- در هشت ماهگى اسباببازىهاى خود را پرتاب مىکند که براى کودک یک نوع بازى تلقى مىشود. یک نوع بازى دیگر کودک به هم زدن دو شىء یا دو مکعب یا اسباببازى است.
- هشت تا دوازده ماهگى پرتاب کردن اشیا، هر چه بیشتر و هر چه دورتر سرگرمى اوست. بنابراین اسباببازىهاى نشکن را در اختیار او بگذارید. روى میز کوچکِ صندلى غذاخورى او اسباببازىهاى کوکى را قرار دهید. خرسى که مىرقصد یا لاکپشتى که سرش را تکان مىدهد، کودک را تا سر حد اشک ریختن مىخنداند، عروسکهایى که مىتوان آنها را با پیچاندن به هر شکلى در آورد نیز او را خوشحال خواهند کرد. در موقع حمام کردن او از حیوانات شناور مثل ماهى قرمز، اردک، نهنگ و یا قورباغه استفاده کنید.
* در 10 - 9 ماهگى اگر کودک دیگرى بخواهد اسباببازى او را بگیرد مقاومت مىکند.
- در هشت تا نه ماهگى اسباببازى خود را به کودکان دیگر مىدهد.
* در ده ماهگى کودک بر اعصاب حرکتى تسلط بیشترى مىیابد. مىایستد و اسباببازى را به دست مىگیرد. اگر آن را در برابر دیدگانش زیر پوششى پنهان کنند مىرود و برمىدارد. در این دوره کودک براى کشف و یافتن دنیاى اطرافش تلاش مىکند. اشیا را در دست مىگیرد و به دفعات مىچرخاند و با آنها ور مىرود. آنها را در بین انگشتانش نگه مىدارد و اغلب به طرف دهان خود مىبرد. دوست دارد شىء را که در دست اوست روى چیزى بکوبد و از این کار لذت مىبرد، در این سن کودک دوست دارد اشیا را قطعه قطعه کند و از داخل کردن یک شىء در شىء دیگر لذت مىبرد.
- در ده ماهگى اشیا را داخل جعبه مىگذارد و بیرون مىآورد.
- در ده ماهگى با دستها به صورت بال زدن پرندگان بازى مىکند.
- در ده ماهگى اگر در دستش یک اسباببازى باشد ولى اسباببازى دیگرى به وى داده شود آن را هم مىگیرد و هر دو اسباببازى را در یک دست سعى مىکند نگه دارد.
- در 12 - 10 ماهگى مداد در دست مىگیرد.
* کودک در 11 و 12 ماهگى با گرفتن نخى که به ماشین اسباببازى یا وسایل چوبى بازىاش بسته شده مىتواند آنها را به طرف خود بکشد.
- در 11 و 12 ماهگى به اجسام کوچکى مانند دکمه، چشم شیشهاى و حفرهها علاقهمند است.
- در 11 و 12 ماهگى از بازىهاى مشترک (دالى، قایم کردن اجسام و دنبال هم کردن) لذت مىبرد.
* در یک سالگى از اسباببازىهاى کوکى که راه مىروند و صدا مىدهند خوشش مىآید و توجهش به آنها جلب مىشود، در ضمن به پرندهها، حیوانات، وسایل نقلیه و آدمهایى که حرکت مىکنند نیز توجه مىنماید؛ مىتوان او را نشاند و با قِل دادن توپ او را با توپبازى آشنا کرد.
- کودک تا یک سالگى با هر وسیلهاى که در اختیارش قرار گیرد بازى مىکند و آنها را از چند جنبه بررسى مىکند، از لحاظ زبرى، نرمى، طعم، صدا و امثال آن، براى بچههاى این سن جغجغه، عروسک، حلقههاى نرمى که تمیز کردن آنها آسان باشد بسیار مناسب است.
- کودکى که تازه مىخواهد راه بیفتد به اشیایى علاقه دارد که بتواند با آنها کارى انجام دهد نه چیزهایى که فقط آنها را بنگرد یا لمس کند، کاسههاى پلاستیکى رنگارنگ، عروسکى که آن را در بغل بگیرد، بادکنک رنگى، توپ خوشرنگ و بازیچهاى مثل روروئک که کودک آن را به سمت جلو هُل بدهد، از وسایل مطلوب او در این سن هستند.
- در یک سالگى کودک به اسباببازىهایى مثل یک توپ، قطعات خانهسازى، یک حیوان یا ماشین که بتوان آن را به دنبال خود کشید، لیوان و مکعبهاى توخالى که بتوان آنها را در داخل هم جاى داد یا روى هم چید نیاز دارد.
- اسباببازىها باید در آغاز زندگى تا یک سالگى سبک و صدادار باشد.اسباببازىهاى زیر براى 12 - 1 ماهگى پیشنهاد مىگردد:
جغجغه، عروسک (پارچهاى)، حلقههاى پلاستیکى، مکعبهاى چوبى، توپ خوشرنگ، روروئک، بادکنک رنگى، کاسههاى پلاستیکى رنگارنگ و انواع لیوان بزرگ و کوچک، پیمانههاى پلاستیکى رنگارنگ، قطعات درشت خانهسازى، مکعبهاى توخالى، اسباببازىهاى صدادار (دایره زنگى، طبل و ...)، اسباببازىهاى کوکى، اشیاى شناور براى آببازى (ماهى، اردک پلاستیکى و ...)، ماشین، گارى و حیوان که بتوان آن را با نخ به دنبال خود کشید، وسایل معمولى خانه (مثل بشقاب، قابلمه، قاشق، فنجان و ...).
از یک تا دو سالگى (24 - 12 ماهگى)
«پیاژه» معتقد است که کودک نخستین بار در حدود دو سالگى به تغییرى که اعمال او در اشیا به وجود مىآورد پى مىبرد، مثلاً از برخورد قلم با کاغذ متوجه طرز ایجاد خط مىشود و درمىیابد که اگر تخت خود را به حرکت در آورد، از آن صدایى برخواهد خاست.
* در این سن بچه خیلى فعال است و از دویدن یا صعود کردن از جایى و پرتاب کردن اشیا لذت مىبرد، بنابراین فرصتها و موقعیتهایى براى بازىهاى آزادانه و فعال در خانه و بیرون از خانه براى کودک فراهم سازید (اسباببازىهاى بالارونده و حرکتى)، به بازىهاى آزاد با توپهاى کوچک تشویق کنید. کودک ممکن است توپ را به طرف بزرگترها یا یک شىء دیگر پرتاب کند. از توپهاى داراى اندازه متوسط و نرم استفاده کنید تا کودک را صدمه نزده و نترساند.
* توانایى ساختن اشیا با دستان و انگشتان را در کودک تقویت کنید. به بازى با قطعات توخالى، پیمانهها و غیره راهنمایى کنید. به ابزارى که قابل انباشته شدن باشند، به یک بازى آزاد با پیچ و مهرههاى پلاستیکى بزرگ تشویق کنید. از عدم بلعیده شدن آنها توسط کودکان اطمینان حاصل کنید. کودک را تشویق به قرار دادن قطعات، مکعبها و دیگر چیزها داخل پیمانه یا ظرف بزرگتر کنید. ظروفى با درها و دهانههاى گشاد آماده کنید تا کودک به باز و بستن درپوشها بپردازد.
* در این سن کودک به کنجکاوى در باره خودش مىپردازد. کودک را به بازىهاى آزادانه با آینههایى که امنیت دارند و خطرآفرین نیستند مشتاق کنید. با کودک جلوى آینه بایستید یا بنشینید، با او در باره برداشتهایش و آنچه که مىبیند صحبت کنید. تشویق کنید حرکتهاى جنبشى و محرک ایجاد کند (یعنى در جلو آینه به وسیله دستها و بدن حرکتهایى انجام دهد).
* پارهاى از مفاهیم اصلى (مانند علت، اثر، ترکیب و اندازه) را مىتوانید به کودک بفهمانید. در باره ترکیب اشیایى که کودک حس مىکند صحبت کنید. مثلاً بگویید «جغجغه سفت و سخت است»، «پتو نرم است».
در باره علت و اثر ارتباطات با او صحبت کنید. بگویید «اگر فنجان را وارونه کنى، آب میوه درون آن خواهد ریخت»، یا «اگر در باران بایستى خیس خواهى شد.»
* در این سن کودک توانایى تشخیص اشیا، حیوانات و انسان را از یک تصویر دارد. یک اسکلت (بدن) پلاستیکى از حیوانات براى بازىهاى آزاد فراهم کنید. در باره نام هر حیوان، رنگ، صدا و مشخصههاى دیگر حیوان با کودک صحبت کنید.
کتابهاى تصویرى ساده تهیه کنید. به کودک اجازه دهید اشاره کند به اشیا و حیوانات، به محض اینکه شما آنها را نام مىبرید در باره تصاویر صحبت کنید. در باره اندازه اشیا صحبت کنید مثلاً بگویید «این یک توپ بزرگ است» یا «این قطعه کوچکتر از آن قطعه است».
* در حدود 12 ماهگى به بعد هر چه در محدوده دست کودک قرار گیرد آن را به اطراف مىکوبد که تا 15 ماهگى این عمل به اوج خود مىرسد و در حدود 18 ماهگى تقریباً از بین مىرود.
* کودک در بین 13 تا 18 ماهگى از «دالى کردن» خیلى لذت مىبرد و مىتواند «قایمباشک» بازى کند. اسباببازىهاى چرخدار را هُل مىدهد و مىکشد.
* کودک از 9 تا 13 ماهگى بیشتر به اسباببازى توجه مىکند تا به همبازى؛ چون کودک در این دوره به اسباببازى اهمیت زیادى مىدهد گرایشى به دعوا بر سر اسباببازى در آنها دیده مىشود.
* در 14 ماهگى کودک با ماشین بازى کرده و صدایى مانند بوق زدن ایجاد مىکند.
* کودک 15 ماهه ممکن است اصرار ورزد که بایستد و تنها براى مدت مختصرى به مکعبها دقیق شود. معمولاً به هیچ گونه فعالیتى براى ساختن چیزى مبادرت نمىورزد بلکه فقط مکعبها را بر هم مىزند و یا اینکه آنها را براى پدر و مادرش مىآورد.
* در 16 ماهگى کودک با عروسک بازى مىکند، برایش لالایى مىخواند و مىخواباند.
* در حدود 17 ماهگى اسباببازىهاى چرخدارى که منگولهها و زنگولههایى در چرخهاى آنها باشد و به هنگام حرکت صدا کند بسیار مورد علاقه کودکان است.
- در 17 ماهگى کودک اسباببازىها را پرتاب مىکند و اثر آن را مورد کاوش قرار مىدهد. دوست دارد اشیا را یکى بعد از دیگرى داخل ظرفى بریزد و بیرون بیاورد.
- در 5/17 ماهگى کودک در خیالش با ماشین بازى مىکند و مىگوید «بیا بیا» و یا خود را به جاى ماشین فرض کرده و عقب عقب مىرود.
* در 18 ماهگى میخ را در سوراخ مىکند، یک دفعه دو تا سه ورق مىزند (نمىتواند به صورت تک تک ورق بزند) مداد را در دست گرفته و به خوبى خط مىکشد.
- کودک 2 الى 3 مکعب را روى هم مىگذارد.
- در 12 الى 18 ماهگى کودک اشیایى را که کاربرد و ویژگى یکسان دارند در کنار هم قرار مىدهد.
- در حدود 18 ماهگى مىتواند با مداد خطوط عمودى و افقى رسم نماید.
- کودکان در 18 ماهگى مىتوانند با مکعبهاى اسباببازى دو عدد را به یکدیگر متصل کرده و در 2 سالگى 6 عدد را به یکدیگر متصل کنند.
- در 18 ماهگى مىتواند راه برود و عروسکش را همراه خود ببرد.
- در 18 ماهگى با کمک مادرش با لگو مىتواند قطار، ماشین، هواپیما و ... درست کند و صداى آنها را در آورد.
- در 18 ماهگى اگر اسباببازى دلخواهش را کودک دیگرى بردارد، با زور و داد و فریاد از او مىگیرد و با پاى خود توپ را کنار مىزند.
- در 5/18 ماهگى از سر و صداى سکههاى پول خیلى خوشش مىآید و آنها را وارد کیف کرده و دوباره بیرون مىآورد.
- در 12 تا 18 ماهگى هُل دادن یک اسباببازى چرخدار به کودک نوپا احساس ایمنى مىدهد. وقتى مىنشیند دوست دارد با دستهایش که مهارت بیشترى یافتهاند کاسهها و پیالهها را توى هم بگذارد. در این سن از جعبه موزیک و خاکبازى لذت مىبرد، سطل، آبپاش و تشتى آب یا پر از شن در اختیارش بگذارید.
- 18 تا 24 ماهگى کودک به همه چیز دست مىزند، به همه جا مىرود، سر و صدا مىکند، همه چیز را به هم مىریزد و جابهجا مىکند، یک اسب و قطار چوبى که دنبال خود بکشد و قطعات ساختمانسازى و یک کامیون یا کمپرسى که چیزى پر و خالى کند براى کودک مفید است.
* در 19 ماهگى در تمام بازىهاى دستهجمعى شرکت مىکند (گرگم به هوا ...) و گاهى کودک مورد علاقهاش را به بازى دعوت مىکند.
- در 19 ماهگى هنوز اشیا تازه و چیزهایى را که پیشتر ندیده است به دهان مىبرد ولى هرگز آنها را نمىخورد.
- در 19 ماهگى کودک چهار لگو را روى هم مىگذارد و برجى مىسازد و یا آپارتمانى.
- در 19 ماهگى با بشقاب و کاسه خالى و قاشق به طور خیالى غذا مىخورد و مىگوید غذاى خوشمزهاى است و به پدر و مادر نیز غذا تعارف مىکند.
- براى کودکان 19 تا 25 ماهه اسباببازى و همبازى اهمیت بیشترى پیدا مىکند و ارتباط اجتماعىاش پختهتر مىشود. کودک براى هماهنگى با همبازى، گذشت بیشترى از خود نشان داده، رفتار خود را تغییر مىدهد.
* در 20 ماهگى با دو ماشین کوچکش بازى مىکند، آنها را به هم مىزند و مىخندد.
- در 20 ماهگى بیشتر مایل است که با کودکان بزرگتر از خود بازى کند. با کودکان کوچکتر از خود بیشتر ابراز محبت دارد.
* در 21 ماهگى به طور نامنظم به توپ لگد مىزند و مکعبها را براى درست کردن قطار در یک خط قرار مىدهد.
- در 21 ماهگى عروسکش را بغل کرده راه مىبرد و به پشتش مىزند که بخوابد و یا اینکه روى زمین مىگذارد و مىزند و مىگوید «مُرد».
* کودک یک تا دو ساله در بازى با لگوها از شکلهاى مشخص استفاده مىکند و آنها را روى هم قرار مىدهد و کپه کرده به هم وصل مىنماید.
* بازىهاى نمایشى معمولاً در 5/1 تا 2 سالگى آغاز مىشود و در سنین کودکستان به اوج مىرسد.
* در دو سالگى به طور منظم به توپ لگد مىزند و مىتواند با شش مکعب برجى بسازد.
- کودک در دو سالگى به عروسک غذا مىدهد، آن را به گردش مىبرد، با آب و شن بازى مىکند و مىتواند از اتومبیلهاى کوچک نیز استفاده کند.
- در دو سالگى کودک اسباببازىهاى متعلق به خود را کاملاً مىشناسد و حاضر نیست در اسباببازىهاى خود کودکان دیگر را سهیم کند.
- در دو سالگى توانایى ترسیم خطهاى دایرهاى و یا زاویهدار ظاهر مىگردند.
- نزدیک به دو سالگى یک تاب براى کودک مىتواند یک کشتى فضایى تصور شود که به سیارهاى دوردست سفر مىکند یا پرندهاى وحشى باشد که در آسمان پرواز مىکند.
- در دو سالگى کودک علاقهمند به کاسههاى پلاستیکى، قاشقهاى چوبى، کلید و قوطىهاى خالى است. بهتر است ظروف کهنه و بعضى ظروف پلاستیکى که ارزانقیمتتر است براى کودکان تهیه شود.
- در سال دوم زندگى بازىها براى کودک داراى مفهوم خاص و عمیقى است مثلاً ممکن است دختربچهاى اسباببازى خود را در ملافه بپیچد و در دهان خرس خود تکه نان گذارد و فعالیتهایى از این قبیل انجام دهد. به همین جهت اسباببازىهایى که در
اختیار کودک قرار داده مىشود باید معنىدارتر باشد. توپ، مکعبهاى بازى، عروسک، انواع حیوانات، ظروف و امثال آن مىتواند جزء اسباببازىهاى مناسب براى کودک باشد.
در دو سالگى به صورت تک تک ورق مىزند، تسبیح نخ مىکند. بدون تقلید کاغذ را لوله مىکند و با یک دست با قیچى کاغذ مىبرد.
- کودک دو ساله مىتواند حدود هفت دقیقه پشت سر هم به یک بازى ادامه دهد، سپس از آن خسته شده و به سوى بازى دیگرى خواهد رفت.
- در دو سالگى به خوبى مىدود، کمتر به زمین مىخورد، از پلهها بالا مىرود، بسیار فعال و سرزنده و بانشاط است و مىتواند با شش مکعب برجى بسازد.
- در 20 تا 24 ماهگى بازىهاى مورد نظر دختران: عروسکبازى، اسباببازىهاى نرم و ظریف، استمداد و کمک طلبیدن، شادى کردن و لباس مخصوص پوشیدن است و بازىهاى مورد نظر پسران: بازى با بلوکها، دستکارى وسایل و ابزار، اسباببازىهاى ماشینى و حمل و نقلى است.
- کودک در دو سالگى مىتواند سوار سهچرخه کوچکى بشود اما هنوز بلد نیست پدال را بفشارد و اما با پاهاى خود سهچرخه را به جلو مىراند.
- در پایان دو سالگى گاهى اوقات کودکان، دیگران را نیز در بازى خود شریک مىکنند و به بازى دوطرفه مىپردازند. در این مرحله حتى اگر بچهها سه نفر باشند دو نفر از آنها با هم بازى مىکنند و یکى از آنها به تنهایى مشغول بازى مىشود.اسباببازىهاى مناسب براى یک تا دو سالگى (12 تا 24 ماهگى)
توپ در اندازه متوسط و نرم، پیچ و مهرههاى پلاستیکى، مکعبهاى درشت خانهسازى، قطعات توخالى، آینه، کتابهاى تصویرى ساده، اسباببازىهاى چرخدار، میخ، چکش، خاک، ماسه، آب، سطل، بیلچه، آبپاش، تشت، انواع حیوانات، عروسک، قیچى و کاغذ، سهچرخه، مداد و کاغذ.
)