نویسنده

 

تجسم اعمال‏

اکرم جمشیدیان‏

اعمال و رفتار انسان نمادى از طبیعت و طینت اوست. با ریزش باران فیض الهى در زمین طیب «وجود» پیوسته ثمراتى نیکو و پاکیزه به بار مى‏آورد و خاک ناپاک و شوره‏زار، جز پوچى ثمرى ندارد.(1) علم روانشناسى امروز دو عامل اساسى وراثت و محیط را در شکل‏گیرى شخصیت و رشد و تربیت انسان مؤثر مى‏داند. اراده و خواست هر فرد به همراه این زمینه باورها، اعتقادات، طرز تفکر و اندیشه و در نتیجه عاداتى را در انسان رقم مى‏زنند که شاکله و طبیعت او گویند و هر کس بر اساس شاکله خود عمل مى‏کند.(2) در یک جمله، اعمال و رفتار هر کس تجلى شخصیت ذاتى، تربیت و اراده اوست و انسان چیزى جز عملش نیست.(3)
زمانى که فرد قصد و اراده مى‏کند، از او عمل خوب یا بد سر مى‏زند. این عمل مستقلاً براى خود یک حقیقت وجودى و خارجى است که مالک آن فاعل و خالق آن است. اگر چه مالکیت‏ها در این جهان همه صورى و ظاهرى است و بسیارى از آنچه ما امروز در مالکیت رسمى خود داریم به هر دلیل ممکن است فردا از بین برود و یا از ما سلب شود اما مالکیت اعمال و رفتار حقیقتى است و تا ابد همراه ماست و هرگز از ما جدا شدنى نیست. ساده‏ترین عمل انسان، سخن گفتن است. کلام لحظه‏اى که از دهان خارج شد حقیقتى یافته که با ماست و بر ماست. و بسیار روشن است که گذشت زمان و یا حتى حیات و مرگ انسان نیز در این انتساب هیچ گونه نقشى ندارد. تاریخ هر قوم، آیینه تمام‏نماى سخنان و رفتار گذشتگان است و این خود دلیلى بر این مدعاست. براى هر فرد مجموعه همه حرکات و سخنان و اعمالى که در خلوت و جلوت مرتکب شده است، نامه عمل او نامیده مى‏شود. این نامه همیشه و در هر لحظه همراه اوست و تجسم اعمال او به حساب مى‏آید. اما ما معمولاً از آن غافلیم و بسیارى از سخنان یا رفتارهاى خود را از یاد مى‏بریم. اما گویى خداوند در زیر این گنبد دوّار، دقیق‏ترین و مجهزترین سیستم‏هاى صوتى - تصویرى را با قوى‏ترین گیرنده‏ها توسط نیروهاى غیبى خود تعبیه نموده تا هر لحظه اعمال و رفتار و حتى کوچک‏ترین سخن ما را ثبت و ضبط نموده و به تصویر بکشد. تو زمانى که حتى براى چند دقیقه در برابر دوربین قرار بگیرى با نهایت دقت رفتار مى‏کنى تا تصویرى زیبا و جالب از خود بر جاى گذارى. اما در برابر سیستم‏هاى دقیق و لحظه به لحظه خداوند چگونه رفتار مى‏کنى؟ آیا اصلاً آنها را به یاد دارى و به کارکرد آنها توجه کرده‏اى؟ در این سال‏هاى عمر در کوله‏بار و نامه خود چه اندوخته‏اى؟
ما همگى مسافران سفر دور و درازى هستیم که مدتى نه چندان دراز براى برگیرى توشه اینجا درنگ کرده‏ایم. هر گاه قصد سفرى هر چند کوتاه داشته باشى نهایت تلاش و کوشش خود را در تهیه وسایل و امکانات آن به کار مى‏برى، اما آیا هرگز به سفر دایمى و توشه راه اندیشیده‏اى؟ در کوله‏بار خود چه دارى؟ هر روز از دور و نزدیک صداى زنگ کاروان به گوش مى‏رسد. بسیارى از همراهان ما بار سفر بستند و رفتند. اما راستى چرا خود را فراموش کرده‏ایم. و براى این سفر ابدى چه توشه برداشته‏ایم؟ آنچه تا این ساعت گفته‏ایم و کرده‏ایم اکنون در کنار و همراه ماست و ما خود بهتر از هر کس از آن اطلاع داریم. اگر چه ساعت حرکت ما براى سفر اعلام نشده و از آن خبر نداریم اما هنوز تا فرصت باقى است باید بشتابیم. امشب در خلوتى تنها به گذشته خود و کردار و گفتارت بیندیش. اوراق این نامه را با دقت بررسى کن. این نامه‏اى که سرنوشت حال و آینده تو را رقم مى‏زند، بدى‏ها، ظلم‏ها، گناهان، نیش و کنایه‏ها، تهمت‏ها و فخرفروشى‏ها، لکه‏هاى سیاهى هستند که گاه این اوراق را به موجوداتى وحشتناک تبدیل کرده‏اند و گاه شیطان در هنگام عمل آنها را بسیار زیبا در چشم تو جلوه داده است و تو با قیافه حق‏به‏جانب عمل کرده‏اى!
آیا مى‏دانى سوز پشیمانى و ندامت و زمزم اشک و ناله و توبه و اصلاح زشتى‏ها، درمان و شستشوى این لکه‏هاى سیاه است.
اما آنجا که صادقانه به عبادت و اطاعت پروردگار خود پرداخته‏اى و حق را به حقدار رسانده‏اى و با زبان محبت در دل‏ها شادى آفریده‏اى این اعمال نقاط روشنى هستند که در این نامه مى‏درخشند و تو از یادآورى آنها خرسندى و امید به پذیرش و قبول آنها در درگاه خداى یگانه دارى. این اعمال صالح اکنون چون فرشته‏اى زیباروى در کنار تو هستند و لحظه‏اى تو را رها نمى‏کنند. آن خیرى که به دیگرى رساندى را به تو برمى‏گردانند و این نور، روشنى‏بخش راه امروز و فرداى توست؛ پس در تقویت آن بکوش. ان شاءاللَّه.

پى‏نوشتها: -
1) وَ البَلَدُ الطَّیِّبُ یَخْرُجُ نَباتُه بِإِذْنِ ربِّه و الَّذى‏ خَبُثَ لا یَخْرُجُ إِلّا نَکِداً.» (سوره مبارکه اعراف، آیه 58)
2) قُلْ کُلُّ یَعْمَلُ عَلى‏ شاکِلَتِهِ.» (سوره مبارکه بنى‏اسرائیل (اسراء)، آیه 84)
3) لَیس لِلْإِنسانِ إَِلّا ما سعى‏ و اَنَّ سَعْیَهُ سوفَ یُرى‏ ثمَّ یُجْزیهُ الجَزاءَ الأَوْفى‏.» (سوره مبارکه نجم، آیه 41 - 39)