نویسنده

 

رعایت نکات ایمنى و بهداشتى در تهیه و انتخاب اسباب‏بازى‏

نیره پارسا

* اسباب‏بازى‏هاى پلاستیکى باید صاف و براى لمس کردن مناسب باشند و از جنس شکننده نباشند، زیرا در صورت شکستن، لبه‏هاى آن تیز و برنده مى‏شود.
* در اسباب‏بازى‏هاى چوبى، چوب باید کاملاً صاف و سمباده کشیده شده باشد تا تراشه‏هاى آن در دست کودک فرو نرود.
* جنس اسباب‏بازى، بخصوص براى کودکان زیر دو سال) که همه چیز را به دهان مى‏برند، باید قابل شستشو و ضدعفونى باشد.
* وزن آنها براى کودک قابل تحمل باشد و از لحاظ حجم در دهان کودک جاى نگیرد (خصوصاً زیر دو سال که همه چیز را به دهان مى‏برد.
* اسباب‏بازى‏هاى چینى و شیشه‏اى را نباید در اختیار کودکان کوچک‏تر از سه سال قرار داد.
* در اسباب‏بازى‏ها، پیچ و مهره‏هاى بازشو و سوزن و سنجاق و پیچ و قزن و غیره به کار نرفته باشد.
* باید از به کار بردن مواد قابل اشتعال در اسباب‏بازى‏ها خوددارى کرد. این نکته بخصوص در مورد اسباب‏بازى‏هایى که درون‏شان با کاغذ و پوشال پر شده است، اهمیت بسیار دارد.
* لایى اسباب‏بازى‏هاى پر شده، ضدعفونى شده و بهداشتى باشد.(1)
* در اسباب‏بازى‏هایى که از شیشه استفاده مى‏شود، باید لبه‏هاى آن گرد و صاف پرداخت شود.
* در مصرف پلاستیک باید از رنگ‏دانه‏اى (مستربچ) استفاده شود که رنگ‏دهنده نباشد.
* اگر در ساخت اسباب‏بازى میخ یا پیچ به کار رفته است، باید توجه داشت که در اسباب‏بازى فرو رفته باشد و قسمت‏هاى تیز و بُرنده آنها بیرون نباشد.
* اگر در ساخت اسباب‏بازى فنر به کار رفته است، فنر باید در بدنه اسباب‏بازى جاى داشته باشد به طورى که اگر «در برود» به دست و صورت کودک آسیب نرساند.
* چشم‏ها و اجزاى صورت حیوانات و عروسک‏ها باید به خوبى چسبانده یا دوخته شوند زیرا اگر این قسمت‏ها محکم نباشند ممکن است کودک با ناخن و دندان آنها را بکَند و فرو بدهد. این نکته را بخصوص در مورد اسباب‏بازى کودکان کوچک‏تر از دو سال باید بیشتر رعایت کرد.
* اسباب‏بازى‏هایى که کودک وارد آنها مى‏شود، مانند چادر یا خانه عروسک باید چنان باشد که کودک بتواند درِ آنها را از بیرون و داخل به راحتى باز کند.
* نخ یا ریسمان اسباب‏بازى‏هاى کشیدنى باید بدون گره باشد و قطرش از یک و نیم میلى‏متر کمتر نباشد تا دست کودک را نَبُرد.


* اسباب‏بازى خاص کودکان کوچک‏تر از دو سال (که چیزها را به دهان مى‏برند) باید به اندازه کافى بزرگ باشد تا کودک نتواند آن را فرو برد.(2)
* رنگ آنها جالب و جذاب باشد. در اسباب‏بازى‏هایى که امکان دارد کودک آنها را به دهان ببرد، یا با پوست و لباس بدن کودک در تماس است، باید در مواد رنگى آنها از رنگ‏هاى استاندارد مواد غذایى استفاده شود.(3) مانند سازدهنى، دندان‏گیر، دستبند، گردنبند، عروسک‏هاى دستکشى و سایر وسایلى که در اثر عرق بدن و یا بزاق دهان، موجب رنگى شدن پوست بدن و یا پوشاک کودک مى‏شود.
* عروسک‏هایى که موهاى نایلونى دارند و هر نوع حیوانات پشمالویى که پشم‏شان از الیاف مصنوعى است، هم حساسیت‏زا هستند و هم به آسانى شعله‏ور مى‏شوند.
* براى سر پا نگه داشتن حیوانات پشمالویى که در بدن آنها میله‏هاى فلزى قرار داده‏اند، بخصوص گوش خرگوش‏ها که به وسیله این میله‏هاى فلزى راست مى‏ایستد، کودک به تدریج پوشش حیوان را پاره مى‏کند و با میله داخل آن، به خود یا همبازى‏اش ممکن است آسیب برساند.
* حیوانات پشمالو در سنینى که کودک همه چیز را به دهان مى‏برد، اسباب‏بازى خوبى نیستند، چون کودک به راحتى پشم‏هاى آن را با لیسیدن مى‏خورد. گاه پس از معاینه پزشکى یا عمل جراحى از داخل شکم کودک پشم‏هاى اسباب‏بازى خارج شده است.
* افزون بر اشیاى نوک‏تیز، هر نوع شى‏اى که پیچ و مهره‏هاى کوچکى دارد، براى کودک خطرناک است. کودک یک ساله به راحتى پیچ و مهره و سرپوش قابلمه‏ها را باز مى‏کند و مى‏بلعد.
* جغجغه‏هایى که داخل آنها سنگ یا توپک وجود دارد، ممکن است بشکند یا از هم باز شود، از این‏رو براى خردسال خطرناک است زیرا احتمال دارد در دهان کودک قرار گرفته و موجب خفگى او شود.(4)
* دقت کنید در خردسالى نباید کیسه‏هاى پلاستیکى را در دسترس کودک قرار دهید، چون ممکن است آن را روى سر و صورت خود بکشد و هنگام تنفس زمانى که دَم و بازدم صورت مى‏گیرد، جلوى مجارى تنفسى او را بگیرد و دچار خفگى شود.
* از بازى کودک با اسباب‏بازى‏هایش روى پله‏ها و یا پاگرد منزل جلوگیرى کنید.
* از بازى کردن کودک با بندک (طناب) پرده‏ها جلوگیرى کنید. گزارش‏هایى رسیده است که کودکانى بدین وسیله دچار خفگى شده‏اند.
* به کودکان زیر پنج سال اجازه دوچرخه‏سوارى در خیابان یا کوچه‏هاى خلوت و حتى کوچه‏هاى بن‏بست را ندهید.
* مراقب باشید در زمین بازى ممکن است تاب‏ها با بچه‏هاى خردسال برخورد کند و باعث صدمات شدید گردد. در اطراف تاب‏ها مى‏بایست فضاى کافى وجود داشته باشد. گفته مى‏شود برخورد کودک با گوشه صندلى تاب در این سرعت (تا 38 کیلومتر در ساعت گزارش شده) همانند تصادف کودک با یک کامیون پنج تن است. بهتر است صندلى‏هاى تاب از لاستیک یا پلاستیک ساخته شده باشند، نه چوب و فلز.(5)
* اسباب‏بازى‏هاى کودک را هر چند وقت بررسى و کنترل کنید. اسباب‏بازى‏هایى که با شکسته شدن نوک آنها تیز شده، یا بعضى از وسایل چوبى که تراشه‏دار شده، یا قطعاتى که تَرک برداشته و یا سرِ چکشى که لق شده و ... ممکن است به کودک صدمه و آسیب وارد کند.(6)

پى‏نوشتها:
1) مهرناز شهرآراى، راهنماى انتخاب اسباب‏بازى، ص‏5؛ مینو واثقى، آموزش ضمن بازى (سال سوم هنرستان)، ص‏13.
2) راهنماى انتخاب اسباب‏بازى، ص‏6.
3) غلامرضا قربانیان، مجله فرزند سالم، بهمن 1375، ص‏35.
4) سوسن (شاهین) اردکانى، بهداشت مادر و کودک، ص‏402 - 401.
5) اسمیت مایک - اسمیت آیونه، سلامت فرزند خود را چگونه حفظ کنیم، صص‏84، 83، 78، 75 و 52.
6) راهنماى انتخاب ...، ص‏4.