نویسنده

 

چگونه فرزندان‏مان را از بیمارى قلبى و سکته مغزى محافظت کنیم؟

ترجمه و تدوین: ا.امیردیوانى‏

شاید بدانید که بیمارى قلبى و سکته مغزى به ترتیب در ردیف برترین کشنده‏ها و عامل عمده توان‏یابى (معلولیت) شدیداند.
اما آنچه که احتمالاً نمى‏دانید، ممکن است بچه‏هایتان را مبتلا سازد. امکان دارد این گونه بیمارى‏ها مشکل عظیم‏ترى براى نسل‏هاى بعدى فراهم آورند به شرط آنکه عادات زیست بزرگسالان و خردسالان دگرگون نگردد. به عنوان مثال:
تنها 22 درصد آمریکاییان هفته‏اى پنج بار به مدت 30 دقیقه یا بیشتر در فعالیت‏هاى شدید شرکت مى‏جویند.
میزان فشار خون چهار میلیون کودک، بیش از حد معمولى است.
مقدار کلسترول خون تقریباً 27 میلیون بچه، فزون از اندازه مى‏باشد.
عضوى از افراد خانواده‏اى افشا مى‏کند که روزانه نزدیک به 15 تا 18 میلیون کودک در معرض خطر دود غیر مستقیم هستند. روزى حدوداً 3000 جوان شروع به سیگار کشیدن مى‏کنند.
حدود 5 میلیون بچه 6 تا 17 ساله، اضافه وزن دارند.

چگونه مى‏توانم به کودکانم یارى کنم؟

شما به عنوان یک پدر یا مادر مى‏توانید، چه در حال و یا آینده، در تندرستى فرزندتان نقشى داشته باشید. نخست آنکه با توجه به موارد زیر شیوه زندگى سالم را سرمشق خویش قرار دهید:
غذاهایى مصرف کنید که چربى اشباع شده و کلسترول اندکى دارند.
به فعالیت‏هاى مرتب جسمى بپردازید.
پرفشارى خون را مهار سازید.
از استعمال دخانیات خوددارى ورزید.
در ضمن مى‏توانید با عنایت به عوامل خطرآفرینى که تغییریافتنى‏اند، به کمک بچه‏ها شتافته و از ابتلاى آنان به بیمارى قلبى و سکته مغزى جلوگیرى کنید. برخى از عوامل یادشده در دوران کودکى آغاز مى‏گردند و معمولاً تغییر عادت در خردسالى، آسان‏تر از بزرگسالى است.

چه عوامل خطرساز مؤثر در بروز مرض قلبى و سکته مغزى در بچه‏هایم را قادرم دگرگون سازم؟

شما نمى‏توانید برخى از عوامل خطرآفرین پیدایش حمله قلبى و سکته مغزى همچون سن، جنس، نژاد، پیشینه پزشکى خانوادگى و حمله قلبى یا سکته مغزى قلبى پیشین را مهار کنید ولى در ضمن مى‏توانید عوامل زیرین را مهار، درمان یا پیشگیرى نمایید.

مصرف سیگار و دود توتون‏

سیگارکشى کودکان و نوجوانان آمریکایى، مشکل عمده بهداشت عمومى شمرده مى‏شود. 75 درصد علل بروز بیمارى رگ‏هاى تاجى (اکلیلى) نوجوانان شاید به خاطر استعمال دخانیات باشد. مردم هر چه زودتر سیگار به لب بگیرند، در آینده خطر بیشترى تهدیدشان مى‏کند.
مدام در معرض دود سیگار دیگران قرار گرفتن، دود توتون زیست‏محیطى نامیده مى‏شود که این خود مشکلى است. کودکان (مخصوصاً شیرخواران) و پدر و مادر سیگارى فزون‏تر از سایران به بیمارى‏هاى ریوى چون التهاب نایژه‏ها و ذات‏الریه دچار مى‏گردند و احتمالاً به دشوارى تنفسى (آسم) گرفتار مى‏شوند. از آنجایى که امکان سرفه کردن و انتشار میکروب توسط پدران و مادران سیگارى بیشتر است، از همین روى، احتمال ابتلاى بچه‏هاى آنان به امراض مربوط به سینه فزون‏تر مى‏باشد.
با سیگار نکشیدن، سرمشق خوبى براى بچه‏هایتان باشید.
اگر هم سیگار مى‏کشید، دور و بر آنها نمانید.
براى ترک سیگار، به خاطر خود و یا فرزندان‏تان، از دیگران یارى بجویید.
به محض اینکه دست از سیگار برمى‏دارید، خطر بیمارى قلبى و سکته مغزى‏تان کاهش مى‏یابد. این خطر، به موقع خود، تقریباً همان قدر مى‏شود که گویى اصلاً لب به سیگار نزده‏اید.

بى‏حرکتى جسمى‏

سالم نگه داشتن بچه‏ها کمک مى‏کند که شما وزن، کلسترول خون، مرض قند و چاقى آنان را مهار کنید. در ضمن این عمل در کاستن از میزان فشار خون و خطر سکته مغزى مؤثر است.
براى تقلیل خطر، حتماً نباید پسربچه‏ها و دختربچه‏ها، ورزشکار باشند! تمامى بچه‏هاى 5 ساله و بیشتر روزانه دست‏کم 30 دقیقه فعالیت متعادل همچون پیاده‏روى یا دوچرخه‏سوارى داشته باشند و حداقل هفته‏اى 3 تا 4 روز باید به اعمال سخت جسمانى بپردازند.
چنانچه فرزندتان اضافه وزن دارد:
وى را تشویق کنید به آن گونه حرکات جسمى دست زند که پزشک خانوادگى‏تان توصیه مى‏کند.
اگر تحرکى نداشته، وادارش کنید شروع کارش با 10 دقیقه باشد و سپس اضافه شود.
از ساعات بى‏تحرکى‏اش، مانند زمانى که صرف تماشاى تلویزیون مى‏کند، کم کنید.

کلسترول بیش از اندازه کلسترول‏

کلسترول، ماده‏اى نرم و شبه چربى است که در خون و یاخته‏ها (سلول‏ها)ى بدن یافت مى‏شود.
بیشترین قسمت کلسترول در «بسته» پروتئینى موسوم به «لیپوپروتئین» با فشردگى اندک (ال دى ال) حمل مى‏شود. مقدار زیاده از حد کلسترول بد (زیانبار Bad cholesterol) در دیواره‏هاى شریان ته‏نشین شده و سبب افزایش انباشت پلاک مى‏گردد و خطر بروز بیمارى و حمله قلبى را مى‏افزاید. لیپوپروتئین با فشردگى زیاد (اچ دى ال) به کلسترول «مفید یا خوب Good cholesterol» گویند که مقادیر زیاد آن، خطر مرض و حمله قلبى را مى‏کاهد. بر اثر آن کلسترول مازاد به کبد برگشته و از بدن دفع مى‏گردد.
ذکر نکته‏اى در باره بچه‏هاى 2 ساله و بیشتر ضرورى است و آن اینکه باید مقدار چربى اشباع شده اینان را محدود سازیم تا مجموع کالرى‏شان بین 7 تا 10 درصد و مقدار کلسترول‏شان به کمتر از 300 میلى‏گرم برسد. چربى کلى نباید به 30 درصد کالرى کلى محدود گردد.
در صورتى که حمله قلبى یا درمان بیمارى رگ‏هاى تغذیه‏کننده قلب پیش از سن 55 سالگى در خانواده شما سابقه داشته است، بدهید کلسترول خون فرزندان‏تان را آزمایش کنند.

چاقى و اضافه وزن‏

چنانچه بچه شما بیش از حد چاق است، پزشک مى‏تواند ضمن تنظیم برنامه غذایى (رژیم) تدریجاً وزن طبیعى را به او برگرداند. بهتر این است که از مقدار غذاى مصرفى وى کاسته و فعالیت جسمانى‏اش را خواه پسر باشد یا دختر، بیفزایید. اطمینان یابید که هر نوع تغییرات غذایى تدریجى است نه یکباره. باید دانست که قطع مواد غذایى ضرورى، به بچه لطمه مى‏زند. بنابراین دگرگونى‏هایى که در برنامه غذایى‏اش انجام مى‏پذیرد، باید با نظر پزشک باشد. همچنین بهتر این است که:
در غذا خوردن، تعادل رعایت شود، نه اینکه برنامه غذایى محدودى تنظیم گردد.
نه افزایش بلکه کاهش وزن را مد نظرتان قرار دهید.
تا سر حد امکان، پشتیبان و مشوق کودک‏تان باشید.

فشار خون زیاد

فشار خون زیاد که به آن پرفشارى خون هم گفته مى‏شود باعث مى‏گردد که قلب بیش از حد معمول کار کند. این مسئله مربوط به تنیدگى عصبیت یا بیش‏فعالى (فزون‏کارى) فرد نیست. امکان دارد فرزند شما در عین آرامش و آسوده‏خاطرى، فشار خونى هم باشد. در صورتى که عضوى از بدن خوب کار نکند، ممکن است چنین عارضه‏اى رخ بنماید. کودکان شیرخوار هم از این قاعده مستثنا نیستند.
وجود امراض کلیوى یا پیدایش توده‏اى در غده فوق‏کلیوى، شاید به پرفشارى خون بینجامد. چه بسا این عارضه به کسانى هم روى آورد که عضوى از بدن‏شان خوب کار نکند. معمولاً اندازه فشار خون بچه‏هاى فربه بیشتر از دیگران است. فشار خون داشتن ممکن است ارثى هم باشد به این ترتیب که پدر و یا مادر فشار خونى، فرزند را به این درد دچار سازد.
قاعدتاً در بچه‏هاى مبتلا، نشانه‏هایى از این بابت نیست. آنها ظاهراً خوب و تندرست به نظر مى‏آیند در حالى که احتمال دارد فشار خونى بوده و خود بى‏خبر باشند. بنابراین لازم است:
هر سال فشار خون فرزندتان را توسط پزشک، مربى بهداشت مدرسه یا در مرکز بهداشت محل اندازه‏گیرى کنید.

مرض قند (دیابت) شیرین‏

منظور از بیمارى قند (دیابت) شیرین این است که بدن هورمون انسولین تولید نکرده و یا به آن خوب واکنش نشان نمى‏دهد. شمار عوامل این مرض در خردسالان و بزرگسالان رو به فزونى است. بدن به انسولین نیاز دارد تا مواد قندى، نشاسته‏اى و غیره را به نیرو (انرژى) بدل گرداند. مقدار گلوکز (قند خون) مبتلایان به مرض قند به طرز نابهنجارى فراوان است که اگر درمان نشود، به بیمارى‏هاى حادى نظیر امراض رگى و قلبى منتهى مى‏گردد.
یکى از دلایل این است که بیمارى مورد بحث بر مقدار کلسترول و ترى‏گلیسرید اثر مى‏نهد و همین طور رگ‏ها را مبتلا مى‏سازد. در صورتى که کودک‏تان مرض قند داشت:
از طریق آزمایشات مرتب پزشکى به مهار آن کمک کنید.
براى همکارى با پزشک، عادات غذایى بچه را اصلاح کرده، وزنش را متعادل نگهدارید و او را مرتباً به ورزش وا دارید.
نظر پزشک را در باره مصرف داروهایش جویا شوید.

منبع: -
نشریه American Heart Association