خواستگاری رسمی

در خواستگاری رسمی چه نکاتی را باید رعایت کرد تا به شکلی مناسب برگزار شود؟

پس از تعیین زمان خواستگاری، خانواده­ی پسر باید سر وقت حضور یابند و اگر به هر دلیلی ممکن است تاخیری پیش آید، به خانواده­ی دختر اطلاع دهند.

خانواده­ی دختر نیز باید در زمان تعیین شده آماده باشند و کارهای لازم را به تاخیر نیندازند تا با آرامش کامل از خانواده­ی پسر پذیرایی کنند.

قرار خواستگاری باید زمانی گذاشته شود که افراد آرامش داشته باشند؛ بنابراین بهتر است در زمان مناسبی از شب که همه از کار فارغند و در روزی تعطیل (و ترجیحا مبارک) و در هوایی مناسب باشد.

امام باقر(ع) از خواستگاری در هوای گرم نهی فرموده1 و امام علی(ع) روز جمعه را پیش­نهاد داده2 که هم روز تعطیلی کارهای روزمره و هم مبارک است.

حضور کودکان کوچک و صدای تلویزیون یا پخش موزیک ممکن است فضای جلسه­ی خواستگاری را شلوغ کند و آرامش بزرگ­ترها را از بین ببرد؛ بنابراین بهتر است کودکان حضور نداشته باشند و تلویزیون و پخش خاموش باشند.

خواستگاری حتما باید در خانه­ی دختر خانم برگزار شود و پایین بودن محله و کوچک بودن منزل نمی­تواند توجیه کننده­ی تغییر محل خواستگاری باشد، مگر این که دلیل خاصی از جمله تعمیر منزل و ... وجود داشته باشد.

در خواستگاری رسمی، اعضای اصلی خانواده (پدر، مادر، خود شخص و خواهر و برادر بزرگ­تر متاهل) حضور می­یابند.3 حضور دیگر نزدیکان (پدر و مادربزرگ، عمو، عمه، دایی و خاله، عروس­ها و دامادها و ...) در جلسه­ی خواستگاری ضرورت ندارد. از آن­ها می­توانید در جلسه­ی­ بله برون که  جلسه­ی نهایی و رسمی خواستگاری است، دعوت کنید.

دلیل تاکید بر حضور اعضای اصلی خانواده در خواستگاری، پنهان ماندن آن است تا در صورت منتفی شدن، مشکلی را برای دو خانواده، به­ویژه خانواده­ی دختر ایجاد نکند و افکاری از قبیل «اسم یا عیب روی دختر مردم گذاشتند و رفتند» منتفی شود که البته نباید چنین افکاری اصلا وجود داشته باشد!

زمان جلسه­ی اول خواستگاری نباید طولانی شود. حدود یک ساعت (15دقیقه برای احوال­پرسی و تعارفات و 45 دقیقه برای گفت­وگوی اولیه­ی دختر و پسر) کافی است. زمانی که دختر و پسر جداگانه صحبت می­کنند، خانواده­ها نیز می­توانند درباره­ی مسائل مورد علاقه­ی خود گفت­وگو کنند.

آداب خواستگاری

آیا جلسه­ی خواستگاری آداب خاصی دارد؟ چه نکاتی خوب است در آن رعایت شود؟

زمانی که خانواده­ی خواستگار، صدای زنگ منزل دختر را می­زنند، باید مراقب رفتار و سخنان خود باشند؛ ممکن است از پنجره یا دربازکن تصویری تحت نظر باشند! در این هنگام، خانواده­ی دختر، در را به سرعت باز نکنند، چون نشانه­ی عجله و اشتیاق آنان است و جالب نیست. البته زیاد هم آنان را پشت در معطل نگذارند که نوعی بی­احترامی به شمار می­رود.

خانواده­ی دختر باید جلوی در حاضر شده، میهمانان را راه­نمایی کنند و اگر دسته­ی گلی آورده­اند4 آن را بگیرند و پس از قرار دادن در گلدان مناسبی در معرض دیدشان قرار دهند.

در بسیاری از خانواده­ها، دختر خانم به استقبال خانواده­ی پسر نمی­آید و در برخی از خانواده­ها به استقبال می­آید و پس از احوال­پرسی مختصری جمع را ترک می­کند و بعد با سینی چای یا شربت وارد می­شود.

هر کاری از جمله احوال­پرسی بسیار گرم و زیاد خودمانی شدن دختر، خلاف شان او است و احتمال برداشت­های نادرست وجود دارد.

پس از آمدن خانواده­ی پسر، خانواده­ی دختر آنان را در بالای مجلس می­نشانند و خود در پایین مجلس می­نشینند. بهتر است پس از سکوتی که مجلس را فرا می­گیرد، مادر دختر سکوت را بشکند و خوش­آمد بگوید.

بهتر است از خانواده­ی پسر، کسی که بیان شیواتری دارد، آغاز کننده­ باشد زیرا در این لحظه، همه به او توجه خواهند کرد.

در جلسه­ی خواستگاری، قبل از طرح اصل مطلب و گفت­وگوی دختر و پسر که از همه مهم­تر است بهتر است از مسائل روزمره مانند گرما و سرمای هوا، ترافیک و آلودگی هوا و ... صحبت شود.

گفت­وگو درباره­ی مسائل اعتقادی و سیاسی ممکن است فضا را بی­دلیل متشنج کند.

گفت­وگو در زمینه­ی اعتقادات و سیاست، مربوط به خود دختر و پسر است.

در مراسم خواستگاری از شیرینی تر استفاده نکنید چون خوردن آن سخت است. شیرینی خشک و کوچک مناسب­تر است. میوه نیز بهتر است از قبیل سیب و خیار باشد، نه انار و پرتقال و هندوانه که به سبب آب­دار بودن باعث کثیف شدن دست وصورت و لباس می­شوند.

بکوشید از تشریفات خواستگاری بکاهید. نه دسته­­گل­های گران­قیمت به پسر بها می­دهد و نه پذیرایی­های غیرعادی و پرخرج، ارزش دختر را بالا می­برد. در مواردی ممکن است برداشت­های خوبی هم از این رفتارها نشود.

رفتار در خواستگاری

در جلسه­ی خواستگاری باید چگونه رفتار کنم که حمل بر غرور و خشکی­ام نشود و در عین حال به شان و جایگاهم نیز لطمه­ای نخورد؟

در جلسه­ی خواستگاری، چه دختر و چه پسر باید رفتاری متعادل داشته باشند. هرگونه افراط و تفریط (زیادی و کاستی) در رفتار نادرست است.

در آموزه­های دینی ما تاکید بسیاری بر اعتدال در رفتار شده است.

قرآن کریم:

وَ کَذلِکَ جَعَلنَاکُم اُمَه وَسَطا.5

و این گونه شما را امتی متعادل قرار داده­ایم.

رسول خدا(ص):

خَیُرالامُور اَوسَطُها.6

بهترین کارها، متعادل­ترین آن­ها است.

امام علی(ع):

اَلیَمینُ وَ الشَمالُ مَظلّه وَ الطّریقُ الوُسطی هِیَ الجادّه7

راست و چپ گم­راهی است و جاده [ی­درست] همان راه وسط است.

ترش­رویی و سکوت مطلق دختر جالب نیست؛ همان گونه که خنده­رویی و سخن گفتن زیاد او خوب نیست. لبخندی موقرانه بر لب دختر، چیزی از ارزش او نمی­کاهد. خنده­های بلند است که به جایگاه او لطمه می­زند. افزون بر این، براساس فتاوای مراجع تقلید، خنده­های بلند دختر در صورتی که باعث تحریک نامحرم شود، جایز نیست8 پس رفتار شما باید آمیزه­ای از متانت و صمیمیت باشد.

در رفتار و حرکات­تان (راه رفتن، سخن گفتن و چیز خوردن) عجله نکنید که از بهای شما می­کاهد.

پسر هم باید رفتاری متعادل داشته باشد. گشاده­رویی، بسیار پسندیده است (اَلموُمنُ بُشرُه فی وَجهِه وَ حُزنُه فی قَلبِهِ؛9 شادی مومن در چهره و ناراحتی­اش در دل او است)؛ اما شوخی­های نسنجیده درست نیست و ممکن است در جلسه­ی خواستگاری به خانواده­ی دختر بر بخورد.

براساس آموزه­های دینی ما، ایجاد سرور و شادی در دل مومنان ثواب دارد؛10 اما به دلیل حساسیت جلسه­ی خواستگاری توصیه می­شود، از این کار بپرهیزید.

خواستگاری دوباره

سال گذشته به خواستگاری خانمی رفتم و پاسخ منفی شنیدم. آیا درست است که بار دیگر به خواستگاری بروم؟

خواستگاری برای بار دوم پس از جواب منفی دختر اشکالی ندارد حتی اگر کمتر از یک سال هم گذشته باشد؛ زیرا شاید شما در خواستگاری پیشین، شرایط مناسبی نداشته­اید و در حال حاضر شرایط مناسب­تری دارید یا این که خانواده­ی دختر آمادگی کامل نداشته­اند و اکنون آمادگی بیشتری دارند. گذشته از این که با گذشت زمان و بالاتر رفتن سن دختر، ممکن است میزان توقعات­شان نیز پایین­تر آمده باشد.

در هر صورت، خواستگاری دوباره­ی شما با توجه به این که زن اهل ناز و مرد اهل نیاز است، نه تنها اشکالی ندارد، بلکه مطلوب است؛ به ویژه که گاهی خانواده­ی دختر پاسخ منفی می­دهند و بعد پشیمان می­شوند و خواستگاری دوباره­ی شما، مشکل آنان را نیز حل خواهد کرد.

آن چه که نامطلوب است خواستگاری­های پی­درپی پس از پاسخ­های منفی است زیرا ممکن است خانواده­ی دختر ماخوذ به حیا شوند یعنی در رودربایستی قرار گیرند یا به سبب در خطر بودن آبروی­شان، به پسر پاسخ مثبت دهند که در حقیقت، نوعی ازدواج تحمیلی خواهد بود. گذشته­ از این که خواستگاری­های پیاپی و پاسخ­های منفی، به عزت نفس مرد لطمه می­زند و اقتدار او را که لازمه­ی زندگی زناشویی است، از بین می­برد.

متاسفانه امروزه یکی از آسیب­های مربوط به ازدواج، سماجت برخی در خواستگاری است که باید اصلاح شود.

1.      سید ابوالحسن حسینی تهرانی، سرمشق زندگی، ص40.

2.      شیخ صدوق، خصال، ص484.

3.      در صورت فقدان پدر؛ عمو یا دایی، و در صورت فقدان مادر؛ خواهربزرگ، مادربزرگ، عمه یا خاله جای آنان را پر می­کند.

4.      آوردن دسته گل که لازم هم نیست بسیار گران­قیمت باشد، اثر روانی بسیار خوبی دارد.

5.      بقره، آیه­ی 143.

6.       علامه مجلسی، بحار الانوار، ج74، ص168.

7.      نهج البلاغه، خ16، بند 7.

8.      سید حجت موسویی خویی، احکام ازدواج دائم و موقت، ص130.

9.      نهج البلاغه، کلمات قصار، 333.

10.  همان، 257.