اصل و ریشهی کانولا
کانولا گونهی تغییر ژن دادهی «منداب» یا «شلغم روغنی» است که توسط پژوهشگران کشاورزی کانادایی به خاطر کیفیتهای غذایی، بهخصوص مقدار کم چربی اشباعشدهی آن، کشت شده است.
در سال 1956 خواص غذایی روغن دانههای منداب یا شلغم روغنی مورد سوال واقع شد؛ بهخصوص در ارتباط با میزان بالای اسیدهای چرب1 موجود در آن.
در اوایل دههی شصت، محققان کشاورزی کانادا مقدار اسیدهای چرب این گیاه را کم کردند و این عمل مورد تایید وزارت رفاه و سلامت کانادا قرار گرفت. صنایع روغنکشی نیز واکنش نشان داده، پذیرفتند که در محصولات غذایی خود 5 درصد از میزان اسیدهای ذکرشده را کم کنند و به این تربیب دانهی کانولا و روغن آن مورد استفاده قرار گرفت.
بر ساقهی هر بوتهی گیاه کانولا گلهای زیبای زردرنگی رشد میکنند که آنها به نوبهی خود غلافهایی را تولید میکنند که از نظر شکل ظاهر، مانند غلاف نخود است. در داخل غلاف، دانههای گرد ظریفی وجود دارند که برای به دست آوردن روغن کانولا آنها را تحت فشار قرار میدهند. تقریبا 40 درصد هر دانه تبدیل به روغن میشود. پسماندهی این دانهها به علت داشتن میزان پروتئین بالا به مصرف غذای دام و حیوانات اهلی میرسد.
زادگاه و محل رویش کانولا
کانولا ابتدا در مناطق غربی کانادا و سپس در آنتاریو و شمال غربی اقیانوس آرام کشت میشد. هماکنون در شمال و جنوب غربی و شمال غربی ایالات متحدهی آمریکا و کشورهای دیگر نظیر ممالک اروپایی و استرالیا نیز عمل میآید.
منداب را نمیتوان به جای کانولا به کار برد. در کانولا استانداردهای کیفیتی خاصی وجود دارد و محصولاتی که این استاندارد را رعایت نکنند نمیتوانند از برچسب کانولا استفاده نمایند. بعضی از محصولات غذایی که دارای برچسب «روغن گیاهی» هستند ممکن است شامل روغن کانولا هم باشند. کلمهی «روغن گیاهی» روی یک برچسب به تولیدکنندگان اجازه میدهد که از روغنهای دیگر نیز استفاده کنند بدون آن که برچسب را عوض نمایند.
اهمیت چربی در رژیم غذایی
وقتی در مورد رژیم غذایی صحبت میکنیم رعایت اعتدال یک کلمهی کلیدی است. چربی سهم عمدهای در رژیم غذایی دارد که بیشترین بازده انرژی را در هر گرم از غذا تولید میکند و طعم غذا را بهتر مینماید. وقتی در بدن ذخیره شود مانند یک عایق به حفظ دمای بدن کمک میکند. البته به عقیدهی متخصصان سلامت، چربی زیاد در رژیم غذایی میتواند میزان کلسترول خون را بالا ببرد. تحقیقات نشان داده است که مقدار زیاد کلسترول خون منتج به بیماریهای قلبی و عروقی میگردد.
توصیههایی برای دریافت مقدار مناسب چربی
به نظر متخصصان تغذیه، مقدار کالری دریافت شده از چربی نباید بیش از 30 درصد کل انرژی دریافتی باشد. کارشناسان تغذیه عقیده دارند که روغن کانولا بهترین اسید چرب وکمترین مقدار چربی اشباعشده را دارد. مقدار چربی اشباعشدهی کانولا در مقایسه با سایر روغنهای موجود در بازار تنها 7 درصد است.
متخصصان تغذیه و سلامت با توجه به تاریخچهی اسید چرب کانولا، برچسب بهترین روغن با کمترین مقدار اسید چرب را بر آن زدهاند و مصرف آن را در رژیم متعادل غذایی توصیه نمودهاند.
اطلاعاتی در مورد روغنهای اشباعشده و اشباعنشده
امروزه توصیهی کارشناسان تغذیه، کم کردن مصرف چربیهای اشباعشده است. تحقیقات نشان دادهاند که بین چربی اشباعشده و بالا رفتن کلسترول خون و در نتیجه خطر بیماریهای عروق کرونری قلب، ارتباط معناداری موجود است.
در مقایسه با تمام روغنهای موجود در بازار، روغن کانولا کمترین میزان چربی اشباع شده را دارد.
چربی تکزنجیرهای اشباعشده
روغن کانولا از نظر چربیهای اشباع نشدهی تکزنجیرهای3 «اولئیک اسید»، بالاترین مقدار را دارا است (61 درصد). تحقیقات نشان داده است که اولئیک اسید کلسترول خون و بهخصوص کلسترول بد (LDL) را پایین میآورد. همچنین مقدار کلسترول خوب (HDL) تحت تاثیر قرار نمیدهد.
چربی اشباعنشدهی چندزنجیرهای
دو دسته از اسیدهای چرب اشباع نشدهی چندزنجیرهای، برای انسان ضروری هستند. چون این دو گروه اسید در بدن تولید نمیشوند باید از طریق رژیم غذایی آنها را دریافت کرد. روغن کانولا مقدار معقولی از چربیهای اشباعنشدهی چند زنجیرهای را دارا است (22 درصد). دو اسید اشباعنشدهی چندزنجیرهای موجود در روغن کانولا یعنی «اسید لینولئیک» و «آلفاسیتولئیک» در پائین آوردن میزان «تریگلیسیرید» و همینطور کم کردن تجمع «پلاکتهای» خون و زیاد کردن زمان انعقاد خون موثر هستند. این خاصیت - ضد لخته شدن - خون نقش مهمی در کم کردن بیماریهای عروق کرونری قلب ایفا میکند.
پی نوشتها
1. اسیدهای چرب ercic و eicosenoic
2. این گیاه در حال حاضر به مقدار فراوان در بسیاری از مناطق ایران کشت میشود و به نام کلزا شهرت دارد.
3. Ulic Acid
منبع: اینترنت Canola Council of Canada
)