خواستگاری همزمان

من دو تا خواستگار دارم. آیا فرآیند خواستگاری را همزمان با هر دو بگذرانم یا پس از روشن شدن وضعیت یکی، به دیگری اجازه­ی ملاقات بدهم؟

خواستگاری همزمان از طرف دو نفر و پذیرش آن از طرف خانم، کار جالبی نیست. رسول گرامی اسلام(ع) فرمود:

لا تَخطُب اَحَدُکُم علی خِطبَه اَخیه1

هیچ یک از شما، دختری را که دیگری خواستگاری کرده، خواستگاری نکند.

مطلوب این است که وضعیت یک خواستگار مشخص شود و اگر به جایی نرسید، نفر بعد اقدام کند.

پذیرش دو خواستگار همزمان، از طرف دختر نیز مشکلاتی را فراهم می­آورد؛ از جمله این که آن دو را با هم مقایسه می­کند و این کار باعث سردرگمی و سخت شدن تصمیم­گیری می­شود.

گذشته از این که اگر خواستگاران متوجه این موضوع شوند، به سختی آزرده­خاطر و احتمالا منصرف خواهند شد.

پوشش در خواستگاری

در جلسه­ی خواستگاری چه نوع پوششی مناسب است؛ چادر یا مانتو؟

با توجه به این که خواستگار باید شما را همان­گونه که هستید ببیند، سعی کنید آن گونه لباس بپوشید که همیشه هستید؛ یعنی اگر چادری هستید با چادر2 و اگر مانتویی هستید، با مانتو حاضر شوید؛3 البته دختر و پسر برای شناخت نوع پوشش یک­دیگر و جزئیات آن (میزان پوشش) در اجتماع، به دیدن وضعیت همدیگر، در جلسه­ی خواستگاری بسنده نمی­کنند و در جلسه­ی اول گفت­و­گو از یک­دیگر در این باره سوال خواهند کرد.

گذشته از مسئله­ی نوع حجاب، در انتخاب رنگ لباس (چادر یا مانتو) دقت کنید و قبل از خواستگاری، رنگ­های مناسب را امتحان کرده، از اعضای خانواده نظر بخواهید. یادتان باشد که نخستین دیدار، همیشه تاثیرگذار است.

آقا نیز باید در مورد پوشش خود دقت کند. استفاده از لباس­های جلف (حتی اگر در زندگی اجتماعی خود چنین پوششی دارد) برای جلسه­ی خواستگاری مناسب نیست. بهتر است در جلسه­ی خواستگاری، لباسی رسمی­تر و البته ساده و راحت بپوشد و درباره­ی پوشش اجتماعی­اش در جلسه­ی اول گفت­و­گو، با دختر سخن بگوید.

آرایش در خواستگاری

آیا می­شود در جلسه­ی خواستگاری برای زیبایی بیشتر، آرایش کرد؟

در فقه شیعه، بحثی به نام «تدلیس» وجود دارد که به معنای پنهان کردن عیب است. اگر آرایش دختر در جلسه­ی خواستگاری به قصد پنهان کردن عیب خود باشد، تدلیس شمرده می­شود و حرام است و اگر با این کار، یکی از عیب­های هفت­گانه­ی باطل­کننده­ی عقد4یعنی «پیسی»5 را پوشاند، عقد نیز باطل می­شود. افزون بر این، آرایش باعث می­شود که صورتش زینت داشته باشد و نگاه کردن به دست و صورت زن به قصد لذت یا در صورتی که زینت داشته باشد جایز نیست.6 و برای مومنی که نمی­خواهد مرتکب حرام شود، مانعی برای دیدن صورت دختر ایجاد می­کند و او را در شناخت و انتخاب آگاهانه دچار مشکل خواهد ساخت.

توصیه می­شود در خواستگاری آرایش نکنید تا خواستگار، چهره­ی واقعی شما را ببیند و آگاهانه برگزیند. بعد از ازدواج به وسیله­ی آرایش زیبایی بیشتر و در نتیجه جذابیت افزون­تری برایش خواهید داشت.

دوره­ی نامزدی

دوره­ی نامزدی چه دوره­ای است و بهتر است چه­قدر طول بکشد و آیا لازم است دختر و پسر در این دوره محرم هم باشند؟

آغاز فرآیند خواستگاری تا قبل از عقد را دوره­ی نامزدی می­گوییم. برخلاف عامه­ی مردم که از لحظه­ی عقد دائم تا عروسی را دوره­ی نامزدی می­خوانند.

حقوق مدنی ایران، نامزدی را این گونه تعریف می­کند:

زمانی که مرد از زنی خواستگاری می­کند تا بعد با او ازدواج کند و زن موافقت کند.7

در ادامه آمده است:

این پیش­نهاد [مرد] و موافقت زن، ایجاد تعهد به انعقاد زوجیت نمی­کند. نامزدی [طبق قانون] وعده­ی ازدواج است.8

براساس حقوق مدنی، نامزدی مدت ندارد و تا زمانی که یکی از دو نفر، آن را به هم نزده است، باقی خواهد ماند.9

مدت نامزدی در افراد متفاوت است. در ازدواج­های فامیلی و آشنایان به جهت شناخت افزون­تر پیشین، زمان کمتر و در ازدواج با غریبه، زمان بیشتری نیاز است.

هر قدر ابهامات در جلسات گفت­وگوی دو طرف کمتر و آرای آنان روشن­تر باشد، طبیعی است که دوره­ی نامزدی کوتاه­تر خواهد شد.

نکته­ی مهم این است که در ازدواج نباید شتاب­زده عمل کرد بنابراین ممکن است دوره­ی نامزدی، یک تا سه ماه هم طول بکشد و اشکالی ندارد. طولانی کردن بی­دلیل این دوره­، مطلوب نیست زیرا ممکن است دختر و پسر خسته شوند و به سبب گفت­وگوهای تکراری و بی­اهمیت دچار تردید و تزلزل در انتخاب شوند.

ایجاد محرمیت موقت در دوره­ی نامزدی، منع شرعی ندارد؛ اما به چند دلیل آن را مطلوب نمی­دانیم. اشکالی ندارد که دختر و پسر با هم محرم نباشند و با رعایت و حفظ ضوابط شرعی، فرآیند خواستگاری را انجام دهند.

1.      صیغه­ی محرمیت موقت، نوعی تعهد ایجاد می­کند و ممکن است باعث شود دو طرف از اصول خود دست بردارند؛

2.      صیغه­ی محرمیت موقت، باعث ایجاد علاقه می­شود که همان نگرانی پیش­گفته را پدید خواهد آورد؛

3.      در صورت منتهی نشدن نامزدی به ازدواج، پرونده­ی دختر، سیاه و در خواستگاری­های بعدی با مشکل مواجه می­شود؛

4.      در صورت نرسیدن به ازدواج، مادر دختر تا ابد به آقا پسر محرم می­شود؛

5.      در صورت نبخشیدن بقیه­ی زمان عقد موقت (چه از روی ناآگاهی و چه از روی فراموشی) و خواندن صیغه­ی عقد دائم، عقد دائم باطل می­شود7 و باید بعد از اتمام زمان صیغه­ی موقت، دوباره عقد دائم اجرا شود.

1.      محمدحسن نجفی، جواهر الکلام، ج30، ص124.

2.      طبیعی است که خانم چادری، در جلسه­ی خواستگاری با چادر مشکی ظاهر نمی­شود و با چادر روشن حضور می­یابد که همین حرکت، به معنای چادری بودن او است.

3.      این مسئله در مورد عینک هم صادق است؛ یعنی اگر عینکی هستید، با همان عینک حاضر شوید.

4.      سید حجت موسوی خویی، احکام ازدواج دائم و موقت، ص62 و 63.

5.      پیسی یا برص، نوعی بیماری پوستی است که لکه­های کم و بیش بزرگ سفید بر روی پوست نمایان می­شود.

6.      سید مسعود معصومی، احکام روابط زن و مرد، ص36.

7.      سید حسن امامی، حقوق مدنی، ج4، ص328.

8.      همان، 328 و 329.

9.      همان، 329.