یک سال تحصیلی، با فصول چهارگانه­اش، با روزهای تحصیل و تعطیلش، با ایام امتحان و فصل استراحت و مسافرتش، الگویی برای «چهار فصل زندگی» است.

ایام تحصیل را برخی به بازیگوشی و کارهای جنبی و اشتغالات کم­اهمیت می­پردازند. در نتیجه، سنگینی بار امتحان بر دوش­های آن­ها، به ستوه­شان می­آورد.

اما آنان که هر زمان، کار همان زمان را خوب انجام داده­اند، مشکل کمتری دارند.

محصول باغ «دانش­جویی»، چیدن میوه­های موفقیت در فصل برداشت است.

دانش، بذری است که در مزرعه­ی دل افشانده می­شود و با آب همت و تلاش و نور امید و عشق، رشد می­کند و به برگ و بار می­نشیند.

***

تشابهاً، عمر ما نیز چهار فصل دارد.

«جوانی»، بهار عمر ماست؛ پرطراوت و شاداب، زیبا و جذاب، با نشاط و شکوفا.

این بهار، تابستانی هم در پی دارد؛ فصل گرما و رسیدن و پختگی و ثمردهی و بلوغ زندگی.

روزی هم پاییز عمر و خزان زندگی خواهد رسید. برف پیری هم در فصل زمستان عمرمان بر ارتفاعات سر و صورت­مان خواهد نشست و چهر­ه­ی زمستانی ما تماشایی خواهد بود.

در بوستان عمر ما نیز «کشت» و «برداشت» وجود دارد. روزی «صیفی­جات» زندگی­مان قابل استفاده­ی خود و بهره­رسانی به دیگران خواهد بود.

حافظ می­گوید:

بر لب جوی نشین و گذر عمر ببین     کاین اشارت ز جهان گذران ما را بس

روزهای اول سال تحصیلی، به سرعت به پایان سال می­انجامد. ایام تعطیلات آغاز می­شود و باز هم به زودی، ایام دیگری؛ همراه با ثبت­نام و کلاس جدید و درس جدید و استاد جدید و کتاب جدید.

این روند، همچنان ادامه داد.

البته باید بیش از «مدرک» به «درک» اندیشید.

اگر هدف از آموختن دانش، کمال و انسانیت و فهم باشد، پس هیچ وقت «فارغ التحصیل» نخواهیم شد، چرا که: راه، بس طولانی و سربالاست و همتی می­خواهد بس بزرگ، تا رسیدن به «قله».

***

تابستان است و سفر و دیدار و تعطیلی و رفع خستگی.

چه کسی می­تواند از این «فرصت» بهره و لذت ببرد؟ آن که روزهای تحصیل خود را به­خوبی راه سپرده و از خط پایان «امتحان» گذر کرده و امتیاز «قبولی» گرفته و وجدانش راحت و اعصابش آرام است. پس می­تواند این فرصت را مغتنم شمارد. اما آن که هنوز از «شهریور زندگی» نگذشته است، دلهره و نگرانی آن امتحان راحتش نمی­گذارد.

تابستان عمر ما چگونه خواهد بود؟

دلهره­ی مشروط شدن، نصیب چه کسی می­شود؟

تداوم نشاط بهاری در تابستان زندگی چگونه به دست می­آید؟

سفر آخر تعطیلات، به چه کسانی خوش خواهد گذشت؟ و اساسا «راه آینده» و «آینده­ی راه» را چگونه می­بینیم؟

دوست نداریم که خزان­زده­ی پاییزی شویم. همیشه بهاری بودن، آرزوی ماست. اما پیش­شرط آن، آشنایی با فنون زراعت وجود و به ثمر رساندن نهال عمر و به برگ و بار نشاندن درخت استعداد در باغ زندگی است.

پس آفت­ها و آسیب­ها را هم باید بشناسیم.

هم علم و تحصیلات ما، آفاتی دارد، هم جوانی و شادابی این فصل از عمر، هم شهرت و نام و آوازه، هم ثروت و مکنت و دارایی، هم قدرت و توانایی...

اگر «آفت­شناس» نباشیم، مزرعه­ی عمرمان را کرم­های ساقه­خوار و حشرات موذی و ملخ­های غارت­گر و شته­های هستی­سوز، از بین خواهند برد. همیشه جوان نیستیم و همیشه در بهار نیستیم!

کسی از روی پند و عبرت­آموزی، به یکی از همین آفت­زدگان می­گوید:

در فصل لاله­ریز و گل­افشان،

در ره­گذار باد نشستی

آوای غم گرفته­ی خود را

در گوش باد بادیه خواندی

پاییز هم گذشت،