از دست رفتن آب بدن

این مسئله را جدی بگیرید و با آن مبارزه کنید!

در بدن انسان مقدار زیادی آب وجود دارد. وقتی دمای محیط بالا می­رود، بدن سعی می­کند تا با عرق کردن خود را خنک کند. در این زمان مقدار زیادی آب بدن از دست می­رود. این حالت موجب نگرانی به­خصوص در کودکان می­شود.

کم­بود آب و نمک را در بدن به کم آب شدن بدن تعبیر می­کنند.          

برای آن که خون و سایر مایعات بدن کافی باشند و وظایف خود را به­خوبی انجام دهند و فشار خون مناسب باشد، به آب کافی نیاز است. علاوه بر مایعات، بدن نیاز به الکترولیت نیز دارد. الکترولیت به معنای نمک و سایر مایعاتی است که در خون یافت می­شود.

چگونه مایعات را از دست می­دهیم؟

بدن مایعات را به طرق مختلف از دست می­دهد.

1.      ادرار کردن

2.      استفراغ کردن

3.      اسهال

4.      عرق کردن

5.      تنفس (از طریق شش­ها هنگام نفس کشیدن)

چرا به آب نیاز داریم؟

تقریباً 60 درصد بدن انسان را آب تشکیل داده است. بافت مغز، خود به تنهایی 85 درصد آب دارد. به این دلیل است که روزانه 6 تا 8 لیوان آب مورد نیاز است تا بدن بتواند با کارایی کافی وظایف خود را انجام دهد.

تخمین زده شده است که اگر ما یک دهم آب بدن خود را از دست بدهیم، نمی­توانیم سرپا بایستیم یا راه برویم.

اگرچه از دست رفتن آب بدن معمولاً در فعالیت­های سخت جسمی اتفاق می­افتد، ولی کارهای ساده نظیر باغبانی، پیاده­روی و دوچرخه­سواری نیز می­تواند منجر به از دست دادن مقدار قابل ملاحظه­ای از مایعات بدن در مدت زمان کوتاهی شود. شرایط جوّی گرم و مرطوب نیز می­تواند باعث از دست رفتن آب بدن شود.

نوزادان و کودکان، اثرات گرما را زودتر و شدیدتر از  بزرگ­سالان احساس می­کنند.  

کودکانی که در اتومبیل نگه داشته می­شوند نیاز به مراقبت بیشتری دارند چون اتومبیل خیلی سریع گرم می­شود. دمای اتومبیل پارک­شده که درهای آن قفل شده باشد به­سرعت و به­طور خطرناکی بالا می­رود؛ حتی اگر پنجره­ها کمی باز باشند. هیچ گاه کودک خود را تنها در اتومبیل نگذارید. چون کودک فوراً گرمازده شده، آب بدن خود را از دست می­دهد و ممکن است فاجعه­ای پیش آید.

کودکان زیر یک­سال بیش از همه در معرض خطر از دست دادن آب بدن هستند به­خصوص اگر دچار اسهال و استفراغ شده باشند.

مراحل از دست رفتن آب بدن

مراحل اولیه­ی این عارضه معمولاً هیچ علامت یا نشانه­ای ندارد فقط ممکن است با خشکی دهان و احساس تشنگی شروع شود. نشانه­های دیگری که به­دنبال آن بروز می­کنند عبارتند از: خشکی و گرمی پوست، سرگیجه و گرفتگی عضلات دست یا پا.

اگر از دست دادن آب بدن تشدید شود ممکن است علایم زیر ظاهر شوند:

1.      چهره­ی برافروخته

2.      نبض تند

3.      ادرار زرد تیره

4.      کم شدن مقدار ادرار نسبت به قبل

5.      چشم­های گودافتاده

6.      در کودکان ملاج فرو رفته (ملاج قسمت نرمی است در جلوی سر کودکان)

7.      از دست رفتن قابلیت ارتجاعی پوست و برنگشتن آن به شکل عادی هنگامی که بین دو انگشت فشرده شود.

8.      تحریک­پذیری و خواب­آلودگی

9.      رفتار تحریک­پذیر

10. جاری نشدن اشک هنگام گریه کردن.

کمک­های اولیه

اگر همراه شما کودک یا نوجوانی است که ناگهان در هوای گرم دچار سرگیجه یا تهوع یا ضعف شده است فوراً او را به داخل خانه یا سایه ببرید. به او آب خنک بدهید و با قرار دادن زیر دوش آب سرد و یا به وسیله­ی یک قطعه اسفنج خیس، بدن او را خنک کنید. اگر علایم بدتر شدند و یا بیش از یک ساعت طول کشید، به فکر مراقبت­های پزشکی باشید.

اگر کسی پوست قرمز خشک و نبض تند داشته و گیج یا هیجان­زده به­نظر می­رسد و یا احساس گرمای شدید  دارد، به­شدت در معرض خطر است. فوراً باید - در حالی که مراقبت­های ذکر­شده را انجام می­دهید - به فکر مراجعه به پزشک باشید.

در موارد حاد، ممکن است از دست دادن آب بدن منجر به شوک و حتی مرگ شود.

در هوای گرم چه باید کرد؟

برای مبارزه با از دست دادن آب بدن باید آب نوشید. این کار را قبل از این که به مرحله­ی احساس تشنگی برسید انجام دهید. بهتر است بدانید که سایر نوشیدنی­ها مانند نوشابه­های غیر­الکلی، قهوه و چای نمی­تواند جانشین مناسبی برای آب باشند.

این نوشیدنی­ها اگر چه خود دارای مقداری آب هستند ولی ممکن است ترکیبات آن­ها خود باعث از دست دادن آب بدن شوند.

اگر بیش از اندازه عرق می­کنید یا دچار اسهال و استفراغ شده­اید، محلول­های آب­رسانی خوراکی می­توانند مناسب باشند. این محلول­ها باید طبق دستور

درج شده بر روی آن­ها مصرف شوند.

توصیه­هایی برای مبارزه با گرما

سفارش شده است که در هوای گرم، آب فراوان بنوشید حتی اگر تشنه نیستید. هر نیم ساعت یک و نیم فنجان آب بنوشید. 20 تا 30 دقیقه قبل از ورزش کردن یا بازی در هوای گرم نیز یک و نیم فنجان آب بنوشید. سایر اقداماتی که برای پیش­گیری از دست دادن آب بدن باید انجام شود عبارتند از:

1.      از آفتاب میان روز دوری کنید. ورزش یا فعالیت­های خارج از خانه را صبح زود و یا هنگام غروب انجام دهید.

2.      از کرم ضد آفتاب استفاده کنید و کلاه بر سر بگذارید. آفتاب سوختگی مانع از این می­شود که بدن بتواند خود را خنک کند.

3.      لباس­های نازک و گشاد بپوشید. این عمل باعث می­شود تا هوا جریان داشته، عرق بدن تبخیر شود.

4.      از پوشیدن لباس­های تیره خودداری کنید چون لباس­های تیره گرمای هوا را بیشتر جذب می­کند.

منبع:

HEAITh

March2011

-        تقریباً 60 درصد بدن انسان را آب تشکیل داده است. بافت مغز، خود به تنهایی 85 درصد آب دارد.

-        تخمین زده شده است که اگر ما یک­دهم آب بدن خود را از دست بدهیم، نمی­توانیم سرپا بایستیم یا راه برویم.

-        نوزادان و کودکان اثرات گرما را زودتر و شدیدتر از  بزرگ­سالان احساس می­کنند.

-        برای مبارزه با از دست دادن آب بدن، باید آب نوشید. این کار را قبل از این که به مرحله­ی احساس تشنگی برسید انجام دهید.