اشاره:
اگرکودک، بزرگسال یا مادری باردارید، اسیدهای چرب امگا3 1برای سلامت شما ضروری است. برای این که به چگونگی اثر این مادهی حیاتبخش در تندرستی آدمی نظر دقیقی افکنده شود، ماهنامهی parenthood در شمارهی اخیر خود با اغتنام فرصت از «کی تان»، پژوهشگر نامدار غذایی، مصاحبهای در این باب انجام داده که نگارنده آن را از انگلیسی به فارسی برگردانده است؛ بدین امید که مفید فایده بوده، خوانندگان محترم را با مادهی یادشده آشناتر سازد.
قطع نظر از رعایت برنامهی غذایی سالم و متعادل، مصرف مقادیر بسندهای از مواد غذایی برای تندرستی ما اهمیت دارد و یکی از ریزمغذیهایی2 که بشر نمیتواند، بیآن سر کند، امگا3 است. از این اسیدها غالباً بهعنوان اسیدهای چرب ضروری (ایی اف ای)3 نام برده میشود چرا که بدن ما قادر به تولید آنها نیست. در نتیجه دریافت این قبیل اسیدها از اغذیهی روزانه، برای بدنمان جنبهی حیاتی دارد. از نظر فنی، اسیدهای یاد شده به اسیدهای غیراشباعشدهی چندزنجیرهای (ظرفیتی)4 معروفاند. برعکس چربیهای اشباع شدهی5
موجود در کره یا چربیهای تک زنجیرهای (ظرفیتی) غیراشباع شده6 در روغن زیتون، اسیدهای چندزنجیرهای در دمای اتاق، مایعاند و هنگامی که در یخچال نگهداری و یا منجمد میشوند، حالت مایع خود را حفظ میکنند.
معمولاً اسید آلفا – لینولنیک اسید (ای ال ای)7، اسید ایکوزاپنتا انوتیک (ایی پی ای)8 و اسید دوکوزاه اگزانوئیک (دی اچ دی)9 به لحاظ غذایی، اساسیترین اسیدهای چرب امگا3 شمرده می-شوند. (ای ال ای) را میتوان در دانههای سبزیها، روغنها و سبزیهای سبز پربرگ یافت، در حالی که (دی اچ ای) و (ایی پی ای) اصولاً در ماهی و روغن ماهی وجود دارند (ای ال ای) به (ایی پی ای) تبدیل شدنی است که پشت سر هم در بدن ما به (دی اچ ای) بدل میگردد.
امگا3 چهسان به سلامت شما کمک میکند
به گفتهی کی تان انواع امگا3 در زمرهی اسیدهای چرب ضروری (ایی اف ای) شمرده میشوند که بدن از تولیدشان ناتوان است و باید از طریق مواد غذایی بهدست آیند. وی چنین تأکید میکند: «اگر که میگوییم ضروری، منظور این است که امگا3 اهمیت دارد و بدنتان نمیتواند فقدان آن را تحمل کند. همهی هم خانوادههای امگا مرکب است از امگا 3،6 و 9. مثلاً روغن eveningprimrose (ایی پی او)10 امگا6 است، در صورتی که روغن زیتون امگا9 است. هر امگایی عملکردهای متفاوتی دارد. آنها قادرند موادی برای یاختههای بدن، پیها (عصبها) و هورمونها بسازند.»
کارشناسان مزبور پا را فراتر نهاده و میافزایند که هورمونها، مشابه پست الکترونیکی (ایی میل)11 هستند و نقش پیک را بهعهده دارند که پیام را به یاختهها (سلولها)ی بدن میرسانند که چهکار کنند. بنا به اظهار کین تان: «هورمونها نقش بس ارزندهای را همچون پیکها بازی میکنند و دستگاه گردش خون نقش شبکه را داراست؛ یعنی جایی که هورمونها به بیرون فرستاده میشوند. هورمونها در بدن شما حرکت میکنند و به یاختههایتان اطلاع میدهند که چه کنند بهطور مثال اگر دردی دارید، به یاختهها اعلام میکنند که شما برای اصلاح، نیاز به مواد خام دارید، اما چنان چه تولید آن از عهدهی تنتان ساقط باشد، دچار بیماری مزمنی میگردید. فقدان مواد سازندهی لازم اصلاحی برای بدن و بهبودیابی، به تحلیل و فروپاشی منجر میشود، به همین دلیل دستیابی به مقادیر کافی امگا3 مهم است تا پیشرفت کارهای اصلاح مورد نیاز بدنتان را سهولت بخشد.»
چه کسی به امگا3 احتیاج دارد؟
جدا از معاینهها و ورزشهای پیش از زایمان 12، مصرف غذاهای متعادل روزانه جهت حفظ بارداری سالم ضرورت دارد. پزشکتان قدری اسیدفولیک13 یا مکملهای چند (مولتی) ویتامین14 را در دوران حاملگی تجویز میکند. اکثر بانوان باردار به تأثیر اسیدفولیک در تسریع رشد جنین پی بردهاند. لیکن در مورد اسیدهای چرب ضروری چهطور؟ شمار اندکی از این قبیل خانمها از اهمیت امگا3 در دوران حاملگی و رشد نوزاد آگاهند.
به نظر کی تان جنینی که در زهدان (رحم) مادر است مقدار زیادی مواد غذایی را از مادر میگیرد و بعد از زایمان، مادری که فاقد امگا3 باشد، احتمالاً به افسردگی بعد از زایمان (پی ان دی) دچار میشود. بنابراین برای مادران، مصرف امگا3 در حین بارداری و پس از وضع حمل لازم است. به باور متخصص فوق: «بدن، خاصه در پی زایمان نیاز به اصلاح و بهبود دارد، از همین روی بدن نیازمند مواد خام است. این عمل مثل نوسازی خانه است که شخص به رنگ، آجر و لوله احتیاج دارد و همه چیز باید خوب و مناسب باشد یا به دستگاه کاملی مشابهت دارد.»
خلاصه این که این اسیدهای چرب نقش حساسی را در رشد کودک زاده نشدهی موجود در زهدان (رحم) داراست. امگا3 به ساخت مغز، تشکیل شبکیهی چشم و رشد دستگاه عصبی (سلسله اعصاب) جنین کمک میکند. امگا3 جدا از عرضهی مواد غذایی حیاتی برای رشد عصب شناختی جنین، به رشد دستگاههای قلبی و تنفسی15 کمک میکند. همچنین این اسیدهای چرب ضروری به افزایش فراگیری و عملکرد شناختی16 نوزادتان یاری مینماید. به موجب برخی مطالعات، کودکی که مادرش در دوران بارداری از مقادیر کافی امگا 3 استفاده کرده معمولاً از طیف وسیع توجه برخوردار است (مؤلفهی سنجیدنی هوشی اوایل عمر).
اصولاً اسیدهای امگا3 برای زنان حامله اهمیت دارد زیرا به کاهش امکان ابتلا به پیشتشنج آبستنی17 مدد میکند؛ عارضهی بالقوه خطرناکی که شاید در اواخر دوران حاملگی روی دهد و در صورت عدم درمان، به تشنج18 منتهی گردد. نشانههای پیشتشنج حاملگی شامل پرفشاری خون19، احتباس (نگهداری) مایعات20، افزایش زیاد وزن21 و وجود پروتئین در ادرار است.
پژوهشهای اخیر ثابت کردهاند که کمبود جذب امگا 3 غیر از عدم تعادل برنامهی غذایی روزانه، با این حقیقت درآمیخته شده که در پی نخستین بارداری، انباشتههای مادرانه کاسته شده و ندرتاً به سطح بارداری برمیگردد. مهمتر آن که در حاملگیهای بعدی این کاهش ادامه مییابد. از همین روست که مادران باردار باید مقادیر بسنده از اسیدهای امگا3 را به دست آورند.
علاوه بر چنین بانوانی، اسیدهای مورد بحث نظیر «دی اچ ای» در رشد مغز نیز اثر دارد. افراد دارای فشار روانی (استرس) زیاد ناشی از پیشه یا حجم سنگین کار، یا آنانی که به درد پیش از قاعدگی22 مبتلایند و یا آنهایی که اغلب درگیر تغییر خلق و خوی هستند هم تشویق میشوند تا روغنهای ماهی یا مکملهای امگا3 مصرف کنند، زیرا به تعادل هورمونهایی کمک میکنند تا سرانجام مقادیر فشار روحی را تقلیل دهند که به نوبهی خود تندخویی 23 و زودرنجی24 را بکاهد. وانگهی، امگا3 در بهبود بیماری پوستی اثر دارد و عوارض مبتلایان به کمر درد، التهاب مفاصل25 و درد مفصل26 را برطرف میسازد.
پانوشتها:
1.omega-3 2.micronutrients 3.Essentiaiy fattyacids(EfA)
4.polgunsaturated fatty acids 5.saturated fats 6.monounsaturated 7.Alpha-linolenic acid (AlA) 8.Eicosapentaenoic Acid (epA) 9.Docosahexaenoic Acid(DHA) 10. Evening primrose oil (Epo) 11.E-mail 12.pre-natal 13.folic acid 14.Multiritamin 15.cardiacandrespiratory system 16.cognitivefuntion 17.pre-eciampsia 18.conyulsions 19.High blood pressure 20.fluid retention 21.excessive weightgain 22.pre-menstrual 23.Edginess 24.lrritability 25.Arthritis 26.Gointpain
parenthood,2009منبع:
)