جمع‌هراسی به اختلالی گفته می‌شود که اضطراب شدید و کم‌رویی زیاد از حد در موقعیت‌های اجتماعی از ویژگی‌های آن محسوب می‌گردد. جمع‌هراسان از این که دیگران کنجکاوانه آن‌ها را زیر نظر می‌گیرند، مدام و شدیداً در بیم به‌سر می‌برند و اعمال‌شان آنان را سراسیمه و سر افکنده می‌نمایاند. هر چند ظاهر شدن در انظار عموم برای بسیاری کسان با اضطراب‌هایی توأم است، اما باید دانست که امکان دارد مقادیر دلهره در مبتلایان به جمع-هراسی به اندازه‌ای زیاد باشد که اینان از موقعیت‌های اجتماعی روی بگردانند.
وانگهی، غالباً پیشاپیش، از اوضاع مهیب مشوش می‌گردند. با این که شمار کثیری از گرفتاران به اختلال یاد شده در می‌یابند که امکان دارد وحشت، مفرط یا خلاف واقع باشد، ولی در چیرگی بدان ناتوانند!
امکان دارد جمع‌هراسی صرفاً به یک وضع محدود شود (همچون بیم از صحبت در مکان رسمی یا غیر‌رسمی، یا خوردن، نوشیدن یا نوشتن در جلوی دیگران) یا شاید در شدیدترین حالت چنان گسترده شود که شخص در هر موقعیت اجتماعی با نشانه‌های ترس‌آلود، روبه‌رو گردد. احتمال دارد جمع‌هراسی بسیار توان‌کاه باشد. مبتلایان به این بیماری، اغلب از تشکیل یا حفظ ارتباطات صمیمانه خودداری می-ورزند یا امکانات مربوط به پیشرفت حرفه‌ی خود را نمی‌پذیرند. حتی برخی از آنان خانه‌نشین می-گردند.
نشانه‌های جسمانی چنین اختلالی غالباً همراه با اضطراب شدید جمع‌هراسی است. مبتلایان به چنین هراسی با علایم خاصی رویاروی می‌گردند، از جمله: کم‌رویی، تعریق فراوان، لرزش و سایر علامت‌های اضطراب مانند اِشکال در صحبت، دل‌آشوب (تهوع) و سایر ناراحتی‌های معدوی. این نشانه‌های آشکار احتمالاً بیم از مخالفت را در موقعیت‌های اجتماعی افزون می‌سازند و ممکن است خود همین علایم، کانون اضافی هراس شده و دور باطلی به‌وجود آورند.
شیوع
حدود 7/3 درصد جمعیت ایالات متحده در سنین بین 18 تا 54 سال (تقریباً 3/5 میلیون امریکایی) در سال خاصی به جمع‌هراسی مبتلا می‌شوند.
جمع‌هراسی، زنان را دو برابر مردان گرفتار می-سازد؛ هر چند شمار زیادتری از مردها برای این اختلال ویژه، یاری می‌جویند.
معمولاً این اختلال در دوران کودکی یا اوایل نوجوانی آغاز می‌شود و ندرتاً پس از 25 سالگی بروز می‌کند.
علت‌ها
پژوهش پیرامون علل جمع‌هراسی در جریان است. برخی بررسی‌ها، بیان‌گر وجود ناحیه‌ی کوچکی در مغز به نام «بادامک» است که تصور می‌رود در مرکز آن قرار دارد و واکنش‌های مربوط به ترس را مهار می‌سازد.
مطالعات صورت گرفته در زمینه‌ی حیوانات، دلالت بر آن دارد که جمع‌هراسی احتمالاً جنبه‌ی توارثی دارد.
بخشی از تحقیق به‌عمل آمده حاکیست که اختلال جمع-هراسی، مبنای زیست شیمیایی دارد. دانشمندان را عقیده براین است که اختلال مورد بحث احتمالاً بر پایه‌ی «تنکردشناسی» (فیزیولوژی) یا هورمونی استوار است.
پژوهش‌های دیگر، تأثیر محیط را در ایجاد جمع‌هراسی مؤثر می‌دانند. امکان دارد مبتلایان به جمع‌هراسی از مشاهده‌ی رفتار و پیامدهای سایرین – فرایندی موسوم به فراگیری مشاهده و انگاره (الگو)سازی اجتماعی، - بیمناک شوند.
بیماری‌های همزمان
جمع‌هراسی ممکن است از عزت نفس بکاهد و خطر افسردگی و خودکشی را بیفزاید.
امکان دارد کسانی که با چنین اختلالی دست به گریبانند به باده‌گساری یا سایر مواد مخدر روی آورند که به اعتیاد بیانجامد.
بسیاری از این قبیل افراد به سایر اختلالات اضطرابی نظیر اختلال هراس وحشت‌زدگی یا اختلال وسواس فکری – عملی نیز دچار می‌شوند. گاهی چنان اضطرابی سراسر وجودشان را می‌گیرد که با حمله‌های اضطرابی شدید دست به گریبان می‌گردند. حمله‌هایی مانند غلیان‌های شدید دهشت با نشانه‌های جسمانی که در موقعیت‌های اجتماعی مهیب رخ می‌دهد. هنگامی که حمله‌های وحشت‌زدگی موقعیتی بروز می‌کنند، امکان دارد مبتلایان به جمع‌هراسی ارزیابی‌های نهایی نمایند تا پیشاپیش از اوضاعی دوری کنند که طی آن بیمناکند، احتمالاً حمله‌ی وحشت‌زدگی دیگری روی دهد این اجتناب، ممکن است سرانجام به «ترس از مکان-های باز» و حتی ناتوانی از رفتن به محیط‌های شناخته شده و مطمئن به دلیل ترس و دلواپسی، بیانجامد.
شیوه‌های درمانی
پژوهش نمایانده است که برای مداوای جمع‌هراسی انواع درمان‌ها مشتمل بر دارودرمانی، روان‌درمانی یا آمیزه‌ای از هر دو راه‌کار مؤثرند. معلوم شده است که «رفتاردرمانی شناختی» در معالجه‌ی جمع-هراسی مفید است. یکی ویژگی بارز این مداوا این است که بیماران را در معرض موقعیت‌های ترسناک قرار داده سپس بدان‌ها مدد می‌رساند که در چنان موقعیت‌هایی احساس راحتی کنند ... مثلاً فنونی از قبیل تنفس عمیق را به مردم می‌آموزد تا میزان اضطراب‌شان را مهار کنند.
جنبه‌ی مهم دیگر درمان، بازسازی شناختی است که شامل کمک به افراد در شناخت داوری‌های نادرست و ایجاد انتظارات واقع‌گرایانه‌تر و احتمال خطر در موقعیت‌های اجتماعی است.
درمان حمایتی، مانند گروه درمانی، یا زوج و خانواده‌درمانی نیز سودمندی اختلال را به مردم می-آموزد.
منبع:
نشریه‌ی Menyal Health America
• مبتلایان به این بیماری، اغلب از تشکیل یا حفظ ارتباطات صمیمانه خودداری می‌ورزند.
• مطالعات صورت گرفته در زمینه‌ی حیوانات، دلالت بر آن دارد که جمع‌هراسی احتمالاً جنبه‌ی توارثی دارد.
• پژوهش نمایانده است که برای مداوای جمع‌هراسی انواع درمان‌ها مشتمل بر دارودرمانی، روان-درمانی یا آمیزه‌ای از هر دو راه‌کار مؤثرند.
)