برای «کریستین مار»، هنوز بعد از 7 سال، خاطره‌‌ی مرگ ناگهانی کودکش «کلتون» غیرقابل باور است. کریستین می‌گوید: «او دو ماهه و کاملاً سالم بود، وقتی برای یک خواب کوتاه او را به‌پشت، در تخت قرار دادم.» اما ساعتی بعد وقتی کریستین پاورچین پاورچین برای سرکشی به کودک دو ماهه‌ی خود وارد اتاق شیرخوارگاه شهرشان در مریلند شد، کودکش را دید که دیگر نفس نمی‌کشید. او فوراً به اورژانس تلفن کرد و سعی نمود عملیات احیای قلبی - ریوی2 را در مورد فرزند دل‌بندش انجام دهد، اما دیگر خیلی دیر شده بود. پزشکان بعداً به این نتیجه رسیدند که کلتون یکی از قربانیان «نشانگان مرگ ناگهانی کودک» بوده است.

هر ساله در حدود 2500 کودک قربانی این نشانگان (سندرم) می‌شوند و حتی اقدامات احتیاطی درست نیز ممکن است نتواند تضمینی برای حفاظت از کودک باشد.

اما در این مقاله خبرهای امیدوارکننده‌ای وجود دارد. تحقیقات اخیر روش‌های جدیدی را برای کم کردن این خطر نشان داده است. آیا می‌توان کاری کرد تا این خطر را از کودکان دور نمود؟ به سؤالات شما در این مقاله پاسخ داده می‌شود.

• چه چیزی باعث قطع تنفس کودک در خواب می‌شود؟

متخصصان عقیده دارند که قربانیان این سندرم (نشانگان) در مغز خود دارای مرکز انگیزشی نارسی هستند. یعنی وقتی در خواب دچار مشکل تنفسی می‌شوند قادر نیستند خود را بیدار کنند. نوزادانی که به روی شکم خوابانده می-شوند؛ آسیب‌پذیرتر هستند. نظریه‌ای وجود دارد که می‌گوید این حالت خوابیدن باعث می‌شود که کودک هوایی را تنفس کند که فاقد اکسیژن است. دکتر «ماریان ویلینگر» پزشک متخصص در انستیتو پزشکی سلامت کودکان در مریلند می-گوید: «خطر اصلی در سن 2 تا 4 ماهگی است.» به هر حال باید تا یک‌سالگی مواظب او باشید.

• کدام گروه از اطفال بیشتر در معرض خطر هستند؟

از هر 5 کودک که دچار سندرم «مرگ ناگهانی در خواب» می‌شوند 3 تای آن‌ها پسر هستند. کودکان آمریکایی آفریقایی‌نژاد و بومیان آمریکا، 2 تا 3 برابر بیشتر مستعد ابتلا به این سندرم هستند. گروه‌های دیگر در معرض خطر، نوزادانی هستند که در هنگام تولد وزن کمی دارند و نیز کودکانی که در معرض دود سیگار هستند.

• آیا خواباندن کودک به پشت واقعاً این اندازه مهم است؟

این کار حیاتی است. به‌پشت خواباندن باعث می-شود تا هوای بیشتر در دست‌رس طفل قرار گیرد و کمتر احساس گرما کند (عامل دیگری که باعث ابتلا به این سندرم می‌شود). اما متأسفانه همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی مادران جوان به این موضوع توجه ندارند. 18 درصد پدران و مادران می‌گویند که آن‌ها همیشه کودک خود را روی شکم می‌خوابانند و 13 درصد دیگر اعتراف می‌کنند که گاهی این کار را انجام می‌دهند. بعضی از والدین جوان نیز ممکن است از روی استیصال این کار را انجام دهند، چون نوزادان با خوابیدن روی شکم احساس آرامش بیشتری دارند.

این مطلب گفته‌ی دکتر «میندل» نویسنده‌ی کتاب «خواب در شب؛ چگونه نوزادان، کودکان نوپا و والدین‌شان می‌توانند خواب شبانه‌ی خوبی داشته باشند» است.

او اضافه می‌کند ولی خواباندن روی شکم قدغن است.

• من شب‌ها کودکم را به‌پشت می‌خوابانم ولی آیا می‌توانم برای لحظاتی کوتاه این فرم را عوض کنم؟

به‌خطری که ممکن است پیش آید نمی‌ارزد. کودکانی که به‌پشت خوابانده می‌شوند اگر برای زمان‌های کوتاهی روی شکم بخوابند 18 برابر بیشتر در معرض خطر هستند.

 «به‌نظر می‌رسد کودکان برای این که خود را با موقعیت‌های جدید وفق دهند مشکل دارند.» این مطلب را دکتر «ریچاردمون»، پژوهش‌گر مرکز پزشکی کودکان در واشنگتن D.C بیان می‌کند.

• آیا به‌پهلو خواباندن کودک بی‌خطر است؟

مطالعات نشان داده‌اند که خواباندن کودک به-پهلو، دو برابر بیشتر او را در معرض خطر «مرگ ناگهانی در خواب» قرار می‌دهد. چون شاید او نتواند در هنگام احساس خطر به پشت برگردد.

• قسمتی از پشت سر کودک من به‌علت خواباندن به-پشت مسطح شده است آیا این مشکل برطرف می‌شود؟

بستگی دارد. سندرم «پشت سر صاف» وقتی اتفاق می‌افتد که جمجمه نرم بوده و در اثر خواباندن مداوم در یک وضعیت، تغییر شکل دهد. بعضی بررسی‌ها نشان داده است که میزان شیوع این نشانگان (سندرم) در دهه‌ی اخیر شش برابر شده است.

اما با وجود این، خواباندن به‌پشت کاملاً قابل سرزنش نیست. این وضعیت قابل پیش‌گیری است. بیشتر نوزادان پس از بیدار شدن مدت طولانی در حالت خوابیده به‌پشت می‌مانند. برای تصحیح یا پیش‌گیری می‌توانید چند بار در روز کودک را به ‌روی شکم بخوابانید ولی مراقب او باشید. یا در حالی که او را به‌پشت می‌خوابانید، یک شب در میان وضعیت سر کودک را به‌طرف چپ یا راست قرار دهید. با این کار توازن فرم سر کودک حفظ می‌شود. در ضمن نگذارید کودک برای مدت‌های طولانی در صندلی اتومبیل یا صندلی‌های فنری یا تاب مخصوص کودک قرار گیرد. اگر صافی پشت سر تا 6 ماهگی بهبود پیدا نکرد با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید.

• من نگران سرما خوردن کودکم هستم می‌توانم روی او را با پتو بپوشانم؟

تا یک سالگی صبر کنید. پتو، بالش، لحاف و اسباب‌بازی‌های توپر می‌توانند مانع نفس کشیدن کودک شوند. حتی ملافه‌های نرم و یا نامناسب می-توانند خطرناک باشند. اگر نگران سرماخوردن کودک‌تان هستید او را در پتویی نرم بپیچانید یا از کیسه‌ی خواب کودک استفاده کنید. پژوهش-های انجام شده در بلژیک نشان داده است که پیچاندن در پتو باعث می‌شود کودکان حساس راحت-تر به‌پشت بخوابند و به‌علت راحت‌تر تکان خوردن از سندرم «مرگ ناگهانی در خواب» در امان باشند. فقط نوزاد را زیاد گرم نکنید. یک محل خواب خیلی گرم خطر این سندرم را بیشتر می-کند. برای اتاق کودک دمای مناسب در نظر بگیرید و هیچ گاه تخت کودک را کنار رادیاتور قرار ندهید.

خطرات مهدکودک

اگر اطلاعات شما در مورد سندرم «مرگ ناگهانی در خواب» به‌روز است دلیل آن نیست که افراد شاغل در مهدکودک‌ها نیز این آگاهی‌ها را داشته باشند. توجه داشته باشید که از هر 5 مورد «مرگ ناگهانی در خواب» یک مورد آن در مهدکودک‌ها و یا هنگامی که فرد دیگری از کودک مراقبت می‌نماید، رخ می‌دهد. طبق گزارشی که در مجله‌ی پزشکی اطفال منتشر شده است 20 درصد کودکانی که در مهدکودک‌ها نگه‌داری می‌شوند به-روی شکم خوابانده می‌شوند. تمام اقدامات احتیاطی لازم را با کسی که از کودک‌تان مراقبت می‌نماید مطرح کنید. این شخص می‌تواند پرستار مهدکودک، پرستار در منزل، یکی از بستگان یا دوست شما باشد. آن‌ها باید آگاه باشند هنگامی که نوزاد در خواب است چگونه از او مراقبت کنند.

• آیا دادن پستانک به‌ نوزاد خطرناک است؟

اصلاً پستانک عملاً خطر این سندرم را کم می‌کند. چون باعث می‌شود نوزاد در خواب بسیار عمیق فرو نرود. اگر نوزاد را با شیر خود تغذیه می-کنید تا یک ماهگی به او پستانک ندهید.

• کودک من شروع به‌ غلطیدن روی شکم در خواب کرده است چگونه می‌توانم مانع این عمل شوم؟

شما نمی‌توانید کاری کنید، اما نگران نباشید. وقتی کودک می‌تواند به‌روی شکم غلت بزند به این معناست که مغز او به‌انداز‌ی کافی رشد کرده است و می‌داند چگونه تنفس نماید. در این زمان او 6 ماهه است. پیشرفت‌های حرکتی او باعث می‌شود تا خود را از خطر «مرگ ناگهانی در خواب» نجات دهد.

• فرزند من در کنار من بهتر می‌خوابد. در این مورد چه خطری ممکن است پیش بیاید؟

خطرات زیادی وجود دارد. نوزاد شما ممکن است به‌وسیله‌ی یک پتو یا بالش خفه شود. اگر شما یا همسرتان به‌طور غیرعمد به‌طرف او بچرخید راه تنفس او بسته می‌شود. اگر سر او بین دو بالش یا بین قسمت بالای تخت و تشک قرار گیرد، می‌تواند خطرآفرین باشد.

علی‌‌رغم این که بررسی‌ها نشان داده است که خواباندن نوزاد در کنار خود بسیار خطرآفرین است ولی متأسفانه بسیاری از مادران این عمل را انجام می‌دهند چون می‌خواهند شیر دادن برای-شان راحت‌تر باشد.

اگر شما تصمیم دارید نوزاد را کنار خود بخوابانید، او را مستقیماً در کنار خود قرار ندهید بلکه تخت یا گهواره‌ی او را در کنار تخت خود قرار دهید. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این طریق خواباندن کودک، خطر «مرگ ناگهانی در خواب» را کم می‌کند؛ احتمالاً به این دلیل که اگر نوزاد دچار ناراحتی شد صدای او را بشنوید.

به‌طور خلاصه نکاتی که باید رعایت شود

1. همیشه نوزاد را به‌پشت بخوابانید.

2. در تخت او پتو یا اسباب‌بازی قرار ندهید.

3. حتماً هنگام خواب پستانک در دهان او بگذارید.

4. هنگام بارداری سیگار نکشید و اجازه ندهید کسی در کنار کودک سیگار بکشد.

5. سعی کنید نوزاد را در پتویی نازک بپیچانید.

6. نوزاد را به‌ پهلو نخوابانید.

7. هنگام خواب تخت نوزاد را در کنار خود قرار دهید.

8. نوزاد را در تخت‌خواب خود قرار ندهید.

9. مطمئن شوید که ملحفه‌ی تشک محکم و ثابت است.

10. زیاد به ‌نوزاد لباس نپوشانید و تخت او را کنار رادیاتور قرار نگذارید.

پی‌نوشت‌ها:

1.SIDS=Sudden infant death syndrome

2.CPR=Cardiopulmonary resuscitatim

منبع: مجله‌ی Parents        Report

April/2oll

- کودکانی که به‌پشت خوابانده می‌شوند اگر برای زمان‌های کوتاهی روی شکم بخوابند 18 برابر بیشتر در معرض خطر هستند.

- خواباندن کودک به‌پهلو، دو برابر بیشتر او را در معرض خطر «مرگ ناگهانی در خواب» قرار می‌دهد.