مسلماً هر کس ضامن سالم بودن جسم و روح خود است. اگر چه جامعه نیز در این امر نقش مهمی دارد لیکن فرد بیشترین سهم را می‌تواند در ثبات یا به‌دست آوردن سلامتی خود داشته باشد.
سرطان یکی از بیماری‌های شایعی است که امروزه گریبان‌گیر تعداد فراوانی از افراد روی زمین شده است. عدم یا کمی آگاهی مردم در مورد سرطان باعث شده این بیماری مهلک، جان آن‌ها را به خطر انداخته و چنگال این عقرب ناخوانده بیشتر و بیشتر در گوشت و خون و پوست جریان یابد. اطلاعات نادرست نیز دلیل دیگری برای کم‌توجهی مردم به این بیماری است.
پژوهشی در آمریکا نشان داده که 70 درصد مردم به-غلط تصور می‌کنند سرطان می‌تواند موروثی و فامیلی باشد در صورتی که سن مهم‌ترین عامل برای ابتلای مردم به سرطان است. در این پژوهش آمده 87 درصد ادعا می‌کردند که در مورد سرطان به اندازه‌ی کافی اطلاعات پزشکی دارند در حالی که بسیاری نمی-دانستند که برای بیماریابی سرطان چه موقع باید به پزشک مراجعه کنند. خبر دیگر این که 32 درصد افراد نمی‌دانستند مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا به سرطان قرار دارند. همه‌ی این آمارها نشان‌گر این است که اطلاع‌رسانی در زمینه‌ی بهداشت مهم‌ترین راه پیش‌گیری از ابتلا به سرطان است؛ اطلاعاتی چون عدم مصرف سیگار و مشروبات الکلی، محدود کردن غذاهای چرب و حاضری، مصرف بیشتر میوه و سبزی، ورزش منظم، حفظ وزن مناسب و دوری از آفتاب.
یکی از شایع‌ترین سرطان‌هایی که در بانوان دیده می‌شود سرطان «گردن رحم» است. سرطان گردن رحم یا سرطان «دهانه‌ی رحم» نوعی بیماری است که در آن بافت سرطانی از ناحیه‌ی گردن رحم شروع شده، به‌طور نامنظم به تولید و تکثیر می‌پردازد.
سرطان گردن رحم با توجه به سلولی که دچار این بافت می‌شود اَشکال مختلفی دارد که هر کدام از این اشکال، نشانه‌ها و علایم خاص خود را دارند.
شایع‌ترین اشکال سرطان دهانه‌ی رحم عبارتند از:
1. سرطان بافت بشره‌ای یا سنگ‌فرشی: این نوع سرطان 75 درصد اشکال سرطان گردن رحم را تشکیل می‌دهد. در این نوع سرطان بیماری از لایه‌ی سطحی گردن رحم شروع شده، با رشد تقریباً کندی به بافت‌های اندام مجاور سرایت می‌کند. بیشتر مبتلایان این نوع سرطان، زنان 40 تا 60 سال هستند.
2. سرطان غدد مترشحه‌ی مخاطی: این نوع سرطان معمولاً در زنان بین سنین 25 تا 40 سال دیده می‌شود.
باید دانست همه‌ی تغییراتی که در دهانه‌ی رحم دیده می‌شود سرطانی نیستند. برای تشخیص سرطان، بهترین راه، مراجعه به پزشک و انجام غربال‌گری است. علت بیماری سرطان دهانه‌ی رحم ناشناخته است. دانشمندان احتمال می‌دهند با عفونت‌های ویروسی که ممکن است از طریق ویروس «پاپیلومای انسانی» (زگیل ناحیه‌ی تناسلی) وارد رحم زن می‌شود این نوع سرطان آغاز گردد.
هنگامی که این ویروس برای چند سال در بدن باقی می‌ماند، به‌تدریج برخی از سلول‌ها در گردن رحم به سلول‌های سرطانی تبدیل شده، به-طور پیش‌رونده حرکت می‌کنند.
علایم هشدار دهنده:
- در مراحل ابتدایی هیچ نشانه‌ای ندارد.
- خون‌ریزی غیرطبیعی (خون‌ریزی ممکن است در فاصله‌ی عادت ماهانه شروع و قطع شود)
- خون‌ریزی هنگام معاینه‌ی پزشکی اندام‌های تناسلی
- سختی، درد و یا خون‌ریزی به هنگام نزدیکی
- عفونت‌های مکرر مهبل
- درد به هنگام ادرار
- طولانی شدن بیش از حد معمول عادت ماهانه و یا خون‌ریزی بیش از حد
- ازدیاد ترشحات مهبل
- درد کمر و شکم
- بی‌اشتهایی و کاهش وزن
- کم‌خونی
و در صورت پیشرفت سرطان علاوه بر نشانه‌های فوق، علائمی مانند یبوست، مشاهده‌ی خون در ادرار، گرفتگی مجرای ادرار و باز شدن غیر طبیعی گردن رحم نیز دیده می‌شود.
عواملی که می‌تواند با ایجاد سرطان گردن رحم مرتبط باشد از این قرارند:
- شرایط ناسالم روابط جنسی
- ضعف سیستم ایمنی به‌ویژه در بیماران دارای ویروس ایدز و مصرف داروهای سرکوب ایمنی
- شروع روابط جنسی در سنین پایین
- خطر ابتلا در زنان 40 تا 55 ساله و بالاتر از آن
- نزدیکی با افراد متفاوت
- نزدیکی با فردی که با افراد متفاوت ارتباط دارد
- بیماری‌های مقاربتی و سابقه‌ی عفونت‌های ناشی از بیماری‌های مقاربتی
- استفاده‌ی طولانی‌مدت از قرص‌های ضدبارداری
- اعتیاد به دخانیات
- زایمان‌های متعدد
روش‌های تشخیص سرطان دهانه‌ی رحم
- آزمایش «پاپ‌اسمیر» یکی از روش‌های تشخیص بیماری سرطان گردن رحم است. تست پاپ‌اسمیر یک آزمایش ساده و بدون درد است که طی آن سلول‌های غیر عادی داخل یا اطراف رحم شناسایی می‌شوند. معمولاً تست پاپ‌اسمیر که از سلول‌های دهانه‌ی رحم برداشته می‌شود و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود «دیسپلازیای» دهانه‌ی رحم و سرطان دهانه‌ی رحم را مشخص می‌کند. زنان باید این تست را هنگامی که قاعده نیستند انجام دهند. از تقریباً دو روز پیش از پاپ‌اسمیر باید از شست‌وشوی مهبل به جز آن چه توسط پزشک متخصص توصیه می‌شود اجتناب کرد، چرا که ممکن است هر سلول غیرعادی شسته یا مخفی شود.
آزمایش پاپ‌اسمیر یا غربال‌گری پس از شروع فعالیت جنسی، سالی یک بار و پس از دو تست منفی هر سه سال یک بار باید تکرار شود.
پس از نتیجه‌ی مثبت آزمایش پاپ‌اسمیر و مشاهده‌ی ناهنجاری یاخته‌های گردن رحم، اقدام بعدی بررسی «کولپوسکویی» گردن رحم است که بزرگ‌نمایی 8 تا 40 برابر یاخته‌ها را امکان‌پذیر می‌کند.
- نمونه‌برداری یا بیوپسی (biopsy): یعنی بررسی میکروسکوپی از نمونه‌ی بافت تومور. این آزمایش بسیار مهم است زیرا مطمئن‌ترین روش برای تشخیص سرطان گردن رحم و نوع آن به حساب می‌آید.
- آزمایش شیلر (schiller test): در این روش ابتدا «اسیداستیک» رقیق به روی یاخته‌ها مالیده می‌شود و سپس محلول ید روی آن‌ها ریخته می-شود.
بعد از آن توسط ابزاری به نام کولپوسکوپ که مجهز به بزرگ‌نمایی است یاخته‌های گردن رحم مورد بررسی بصری قرار می‌گیرند. در این روش یاخته‌های سالم گردن رحم به رنگ قهوه‌ای دیده می‌شود در حالی که یاخته‌های تراریخته به رنگ سفید یا زرد نمایان می‌شود. این روش کاملاً بدون درد است و هیچ عوارض جانبی ندارد.
انواع درمان سرطان گردن رحم:
درمان در بیمارانی که مبتلا به سرطان دهانه-ی رحم شدند بستگی به نوع سرطان، وضعیت بیماری در شروع درمان، سن، وضعیت سلامت عمومی و چگونگی واکنش بیمار به نوع درمان دارد. با توجه به توضیحات گفته شده، انواع درمان به روش‌های زیر انجام می‌گیرد:
1. جراحی: در شرایطی که سرطان هنوز در ناحیه‌ی گردن رحم باشد و بیمار تمایل به تشکیل خانواده داشته باشد، تنها ناحیه‌ی گردن رحم با عمل جراحی برداشته می‌شود.
در جراحی «هیستروکتومی ساده» یا «خارج کردن رحم» تمام رحم برداشته می‌شود و یا با توجه به دامنه‌ی گسترش سرطان، شیپور و تخمدان‌ها نیز برداشته می‌شود.
2. پرتودرمانی یا رادیوتراپی: اگر تومور به حدی پیشرفت کرد که بافت‌های مجاور نیز مبتلا شدند و یا اگر بیمار مایل به انجام جراحی نباشد، درمان دیگری به نام رادیوتراپی بر روی بیمار انجام می‌گیرد. رادیوتراپی موجب کنترل رشد سلول‌های سرطانی می‌گردد. تابش اشعه به محل تومور ممکن است به‌صورت خارجی یا داخلی باشد:
رادیوتراپی خارجی: در این روش بیمار در معرض تشعشع قرار می‌گیرد. اشعه از چند زاویه‌ی مختلف از خارج بدن به تومور هدایت می‌شود. این روش کاملاً بدون درد است و به مدت 7 تا 8 هفته ادامه دارد. ولی بیمار از عوارض جانبی مانند تحریک‌پذیری مقعد، اسهال و خستگی مفرط ناشی از تابش پرتو شکایت می‌کند. اثرات اشعه ممکن است واکنش‌های پوستی به صورت التهاب، خارش، سوزش، ترشح یا پوسته پوسته شدن پوست را به‌دنبال داشته باشد. تهوع، استفراغ، بی-اشتهایی و آسیب‌های عروقی و تنفسی می-تواند از دیگر عوارض جانبی رادیوتراپی باشد. همچنین رادیوتراپی ممکن است باعث سرکوب سیستم خون‌ساز بدن و کاهش گلبول‌های سفید و ضعف سیستم ایمنی بدن و نهایتاً بروز عفونت شود.
رادیوتراپی داخلی یا «براکی تراپی»: براکی تراپی برای رساندن مستقیم مقدار زیادی اشعه به ضایعه‌ی بدخیم است. در این روش، در اتاق عمل با استفاده از سرنگ‌های نازک مواد یونیزه به بدن بیمار تزریق می-شود. این نوع رادیوتراپی نیز بیشتر عوارض جانبی رادیوتراپی خارجی را دارد.
«رادیو تراپی داخلی یا خارجی اغلب قبل از اقدام به عمل جراحی جهت کوچک کردن ضایعه‌ی اشعه تجویز می‌شود.»
3. شیمی‌درمانی: یک درمان عمومی است و جهت از بین بردن یاخته‌های سرطانی پراکنده مورد استفاده قرار می‌گیرد. شیمی درمانی جهت پیش‌گیری از عود بیماری و مواردی که سرطان در بدن پخش شده تجویز می‌شود. استفاده از داروهای شیمیایی منجر به انهدام سلول‌های سرطانی می‌شود.
سرطان گردن رحم یکی از شایع‌ترین علل مرگ ناشی از سرطان در زنان است در حالی که در صورت تشخیص به‌موقع، قابل درمان است. معاینات منظم و دوره‌ای آزمایش پاپ‌اسمیر یکی از مؤثرترین اقدامات پیش‌گیرانه‌ی سرطان رحم و یا تراریختگی پیش‌سرطانی یاخته‌های گردن رحم (دیسپلازی) است و الگویی موفق در کاهش میزان بروز و تلفات ناشی از سرطان گردن رحم به‌شمار می‌رود.
)