گزارشی درباره‌ی روز نهضت سوادآموزی
کارشناس علوم ارتباطات
هفتم دی ۱۳۵۸ سازمان نهضت سوادآموزی با فرمان پیر فرزانه‌ی انقلاب تشکیل شد. در آن زمان جمعیتی بالغ بر 14میلیون نفر بی‌سواد در کشور وجود داشت؛ اما شور و شوق مردم برای مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی در بالاترین حد خود بود. بی‌شک این اشتیاق‌ها بهترین فرصت و زمینه برای حرکتی بنیادی در ریشه‌کنی بی‌سوادی محسوب می‌شد. از آمار فعالیت‌های نهضت در سال‌های ۱۳۵۹ و ۱۳۶۰ اطلاع دقیقی در دست نیست. تنها اعلام شده طی این سال‌ها ۷۴۱ هزار نفر زیر پوشش برنامه‌های سوادآموزی قرار گرفته‌اند. (سایت تبیان) سازمانی که تا سه سال به صورت شورایی اداره می‌شد و پس از آن حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی به ریاست آن منصوب گردید.
آمارها نشان می‌دهد که همواره تعداد زنان حاضر در عرصه سوادآموزی تقریباً دو برابر تعداد مردان بوده است. این فرض وجود دارد که بی‌سوادان مرد به دلیل اشتغال و در نتیجه به‌خاطر کم‌بود وقت و خستگی مایل به تحصیل نباشند. البته باید توجه داشت که نرخ بی‌سوادی مردان معمولاً بیست درصد کم‌تر از زنان بوده است. نکته‌ی جالب این‌که میزان قبولی زنان همواره از مردان بیش‌تر بوده است. اما حاصل فعالیت‌های سوادآموزی در طول سال‌های ۶۸-۱۳۵۸ نشان می‌دهد که جمعاً بالغ بر ۹/۳ میلیون نفر به اخذ کارنامه‌ی قبولی از نهضت سوادآموزی شده‌اند.
سازمان نهضت سوادآموزی در اقدامی مبارک در سال 1383 ضمن فراخوان از دانش‌آموختگانی که از کلاس‌های نهضت سوادآموزی تحصیلات خود را آغاز و با ادامه‌ی تحصیل در نظام رسمی موفق به کسب مدارک عالیه‌ی دانشگاهی شده بودند، طی همایشی با حضور مسئولین کشور از آنان تجلیل کرد.
با توجه به اثرات مثبت این حرکت در ایجاد باور و اعتمادبه‌نفس در بی‌سوادان و کم‌سوادان برای شرکت در کلاس‌های سوادآموزی و ادامه‌ی تحصیل در مقاطع بالاتر، قدرشناسی از تلاش و کوشش افراد در کسب علم و دانش، بهبود نگرش مسئولین و مردم به نقش کلاس‌های سوادآموزی در توان‌مندسازی آحاد جامعه در کنار سیستم آموزش رسمی، امکان بهره‌گیری از سوابق تحصیلی این افراد در نظام رسمی کشور و... مسئولین سازمان نهضت سوادآموزی بر آن شدند تا این امر با جدیت بیش‌تر و به صورت استانی پی‌گیری شود.
در این راستا مدیریت نهضت سوادآموزی شهرستان‌های استان تهران بعد از اولین اقدام خود در سال 84 با تکمیل بانک اطلاعاتی از دانش‌آموختگان، دومین همایش خود را تحت عنوان تجلیل از چهره‌های موفق سوادآموزی در 17شهریور ماه سال 1386 برگزار نمود و این نقطه‌ی عطفی بود برای حرکت‌های بعدی این سازمان و کم کم به موازات این نهضت بزرگ انسان‌های بزرگی هم متجلی و متعالی شدند بانوان پرتلاشی که از فرصت رشد و بالندگی‌اشان نهایت استفاده را به‌عمل آوردند. (سایت بانک اطلاعات نشریات کشور)
با چهره‌های موفق سوادآموزی:
مریم اسماعیلی دانشجوی آذری زبان کارشناسی ارشد علوم اجتماعی است. وی که در آستانه‌ی ورود به سن 33 سالگی می‌باشد، خواندن و نوشتن را از نوزده سالگی شروع کرده و حال به آزمون دکترا می‌اندیشد. مریم در محیطی بزرگ شده که درس خواندن دختر را خوب نمی‌دانستند. تعصب مردان خانواده‌ی مریم، مانعی مهم برای درس خواندن او بود؛ اما شور و شوق دانستن بعد از نوزده سال، موانع را یکی پس از دیگری از سر راهش کنار زد. مریم کلاس اول تا پنجم دبستان را یک‌ساله به پایان رساند. دوره‌ی راهنمایی را هم در خانه درس خواند و متفرقه امتحان داد. با همه‌ی مشکلات و گرفتاری‌هایی که در طول مدت درس خواندن برایش پیش آمد، وی ادامه تحصیل داد و اکنون در حال آماده شدن برای آزمون دکتراست. از نظر او برای زدودن تعصب‌های رسوب کرده در اذهان باید صبور بود و به جای مقابله به مفاهمه روی آورد. حال همانانی که روزی به دلیل تعصبات خانوادگی مریم را از تحصیل منع می‌کردند، از وی به‌عنوان الگو یاد می‌کنند.
سحر نقوی سوادآموز دیگری از شهر تهران است که سال‌ها به علت عدم فراهم شدن امکانات تحصیل و آموزش برای دختران روستایی از نعمت سواد محروم مانده بود؛ اما با رفع این نقیصه و به مدد نهضت سوادآموزی، حال با همتی درخور تحسین، در مقطع کارشناسی رشته‌ی مدیریت مشغول به تحصیل می‌باشد. خرسندی این بانوی چهل ساله بیش‌تر از آن جهت است که وی در شرایط فعلی در سنگر خانه و در جایگاه مادر سه فرزند، در هیاهوی پایتخت، حضور فعال‌تری را ایفا می‌کند. این مادر موفق، با ترسیم یک افق روشن برای خود و فرزندانش عنوان می‌کند: به‌راستی اگر هم‌چنان اسیر غول جهالت و نادانی بودم، چگونه همسر و مادری بودم؟ بی‌شک به‌خوبی امروز نمی‌توانستم ایفای نقش کنم و از عهده‌ی حل مسائل خانه و خانواده خویش بر بیایم!
حرف‌های این بانوی ساعی درست و به‌جاست چرا که امروز فرزندان وی با بالیدن به مادر پرتلاش‌شان، تحصیل و رسیدن به مقاطع علمی را اولویت خویش قرار داده‌اند.
فاطمه نیک‌سخن، نیز به‌واسطه‌ی نبود امکانات تحصیل، تعصبات خانوادگی و فقر تا سن 33 سالگی از درس و تحصیل بازماند؛ اما کمی تأمل و دوراندیشی، این بانوی قمی را به فراگیری علم و دانش سوق داده تا آن‌جا که امروز و در سن 42 سالگی موفق به اخذ گواهینامه‌ی دیپلم شده است. این بانو که دارای چهار فرزند می‌باشد، در روستا و زادگاه خویش در دوره‌ی مقدماتی شروع به تحصیل کرد و سپس دوره‌های تکمیلی و پایانی را نیز در همان روستا به اتمام رساند. وی پس از اخذ مدرک کلاس پنجم با کمک و حضور سبز نهضت سوادآموزی، دوره‌های راهنمایی و متوسطه را هم سپری کرد. اکنون وی به‌عنوان زنی دیپلمه، مسئولیت‌های بیش‌تر و بالاتری را عهده‌دار می‌شود. هم‌چنان‌که پای ثابت جلسات اولیا و مربیان مدارس فرزندانش می‌باشد. در کنار امور خانه و همسر و فرزندداری، مشغول آموزش و تدریس چند رشته‌ی هنری و صنایع دستی به دیگر بانوان می‌باشد. حال آن‌که تا چندی پیش و چند سال قبل، قادر به خواندن نامه، گرفتن شماره و به‌خاطر سپردن آدرس هم نبود.
درس خواندن، سن و سال نمی‌شناسد
پیرترین دانشجوی زن ایران، هم اکنون دانشجوی مهندسی مدیریت و آبادانی روستاهاست و در دانشگاه پیام نور درس می‌خواند. علویه ربابه مجتهد نجفی، مس‌ترین دانشجوی زن کشور، در سن 65 سالگی در دانشگاه پیام نور حسن‌آباد فشافویه مشغول کسب علم است. نجفی با روحیه‌ی دانش‌طلبی و کمک فرزندانش، پس از سال‌ها توانسته ادامه‌ی تحصیل دهد. وی دارای دو فرزند دختر است که یکی از آن‌ها پزشک و دیگری مهندس برق است.
وی می‌گوید در بیست سالگی دیپلم و در پنجاه سالگی مدرک پیش دانشگاهی را گرفته است. چندین سال بعد وی مصمم شده است که برای ادامه‌ی تحصیل و خدمت به کشورش، به کسب دانش روز بپردازد. نجفی تأکید می‌کند که شب‌ها حدود دو ساعت مطالعه می‌کند و چون مشغول کارهای منزل است، بیش‌تر از این فرصت مطالعه ندارد.
تمامی این تعاریف و توصیف‌ها تنها گوشه‌ای از برکات تحصیل و سوادآموزی است که تمامی سوادآموزان به آن اذعان دارند. شاید بهترین مصداق، سفارش پیامبر اکرم محمد(ص) می‌باشد که بر همه‌ی ما لازم دانسته‌اند تا علم‌آموزی را از گهواره تا گور لحاظ کنیم.
خوش‌بختانه طبق اعلام معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی، با تلاش مرکز آمار ایران و ثبت احوال بانک اطلاعاتی جمعیت باسواد و بی‌سواد کشور تکمیل و تهیه شده است. علی باقرزاده در گردهمایی آموزشیاران نهضت سوادآموزی اظهار داشت که در طول برنامه‌ی پنجم توسعه، ریشه‌کنی بی‌سوادی در گروه سنی ده تا 49 سال هدف و اولویت می‌باشد.
وی حداقل سواد در کشور را در ارزیابی‌ها معادل سوم ابتدایی اعلام کرده و بیان داشت با محاسبه‌ی این میزان سواد، افراد باید خواندن و نوشتن، حساب کردن و روخوانی قرآن را بلد باشند که این امر معادل دوره‌ی تکمیلی در سوادآموزی است. آمارها نشان می‌دهد 54 درصد بی‌سوادان در مناطق شهری و 46 درصد در مناطق روستایی سکونت دارند که این برخلاف آمار اوایل انقلاب است. هم‌چنین بر اساس این آمار مشخص شده 55 درصد زن و 45 درصد بی‌سوادان ما مرد هستند.
قائم مقام سازمان نهضت سوادآموزی کشور هم از شناسایی دو هزار چهره‌ی برتر نهضت سوادآموزی در سطح کشور خبر داد. طبق اظهارات وطنی این تعداد توانسته‌اند دوره‌های نهضت سوادآموزی را تا مقاطع عالی تحصیلی با موفقیت در دانشگاه‌های کشور به پایان برسانند که باید شناسایی و معرفی شوند. لذا در جهت تقویت انگیره‌ی بی‌سوادان برای شرکت در کلاس‌های نهضت سوادآموزی، جذب مشارکت‌های عمومی در تداوم سوادآموزی و تجلیل از سوادآموزان برتر نهضت سوادآموزی، برپایی جشنواره‌ی معرفی چهره‌های موفق نهضت سوادآموزی در کشور با جدیت و به‌عنوان اولویتی مهم دنبال و اجرا می‌شود. (خبرگزاری مهر)
)