کارشناس مترجمی زبان انگلیسی

بیشتر افرادی که علایمی مانند درد ناحیه‌ی سر، گرفتگی بینی و آب‌ریزش از چشم دارند تصور می‌کنند که سردردشان به‌دلیل سینوزیت است، در حالی که سردرد میگرنی دارند. بنا به گفته‌ی «پرفسور پیتر گادزبای» دکترای عصب‌شناسی و سرپرست گروه تحقیق دانشگاه کالیفرنیا و سان‌فرانسیسکو «این تفکر در مورد سردرد، تنها یک سوء تفاهم است.» درمان میگرن با سینوزیت کاملاً فرق دارد.

تفاوت‌ها در علایم و علل:

هر دو سردرد می‌توانند علایم مشابهی داشته باشند از جمله: خارش و آب‌ریزش از چشم‌ها، و درد هنگام حرکت دادن سر. اما میگرن علایم دیگری دارد که با سینوزیت فرق می‌کند. تهوع، حساس‌شدن به نور و صدا، و درد شدید و  نبض‌دار در یک سمت سر، از نشانه‌های میگرن است.

اگر شما اکثر اوقات (95 درصد موارد) از سردرد رنج می‌برید، سردرد شما میگرنی است. افرادی که سینوزیت دارند در ابتدا سردرد ندارند. آن‌ها احساسس بیماری، کسالت و سردرد دارند. سردردهای سینوسی مربوط به تورم و عفونت در مجاری سینوس‌هاست که موجب گرفتگی و تراکم ترشحات و در نتیجه احساس  فشار و درد در پیشانی و گونه می‌شود.

درمان‌های گوناگون

در سردردهای سینوسی، درمان با داروهای ضداحتقان، مسکن و مایعات شستودهنده‌ی بینی آغاز می‌شود. این مواد موجب انبساط مجاری بینی شده و تراکم ترشحات و در نتیجه عفونت جلوگیری می‌کنند. در مرحله‌ی بعدی درمان، از آنتی‌بیوتیک‌ها و اسپری‌های بینی حاوی استرویید استفاده می‌شود. سردرد سینوسی که در اثر عفونت ایجاد شده باشد، بلافاصله بعد از شروع درمان کاهش می‌یابد.

اما در سردرد میگرنی با شروع مداوا بلافاصله سردرد خوب نمی‌شود، فقط از شدت و تعداد دفعات حمله کاسته می‌شود. برای معالجه‌ی میگرن از روش‌های زیر استفاده می‌شود:

-مصرف داروهایی به نام «تریپتان‌ها» برای کاهش درد. 

-مصرف داروهایی برای رفع افسردگی و فشار خون بالا، برای جلوگیری از حملات.

-بوتاکس برای جلوگیری از سر درد.

-هورمون برای خانم‌هایی که سردردهای وابسته به پریود ماهانه دارند.

-یکی دیگر از عوامل مؤثر در بروز میگرن شیوه‌ی زندگی است. انجام ورزش و تمرینات آرامش‌دهنده مانند یوگا می‌تواند از شدت و تعداد حملات بکاهد. باید عواملی را که موجب شدت یافتن سردردتان می‌شود بیابید و از آن‌ها دوری کنید.

-وقتی که فکر می‌کنید منشأ سردرتان سینوسی است و برای بهبود آن از مسکن استفاده می‌کنید، وضعیت را بدتر می‌کنید؛ زیرا درد شما فقط به طور موقت درمان و بعد دوباره شروع می‌شود.

درمان جدی‌ 

اگر هر روز یا اکثر مواقع سردرد دارید و با مسکن‌های عادی برطرف نمی‌شود، به مرور بدتر شده، با ضعف بینایی یا ضعف عضلات و یا تب و سفتی گردن همراه است، دیگر زمان مراجعه به پزشک است.

انواع سردرد

سردرد انواع گوناگونی دارد. گرچه همه‌ی سردردها یکسان نیستند، ولی همگی در یک چیز مشترکند و آن «درد» است. برخی از انواع سردردها موجب تهوع و استفراغ هم می‌شوند. در این مقاله در مورد انواع سردردهای معمول بحث و بررسی می‌شود.

سردردهای عصبی:

این سردردها در اثر حملات عصبی ایجاد می‌شود.

سردردهای پراکنده:

 این نوع سردرد معمولاً ممکن است هر 15روز یک بار رخ دهد و علایم آن عبارتند از:

-میزان درد متوسط، پیوسته، فشاری یا نبض‌دار.

-احساس درد در ناحیه‌ی جلو، پهلو یا بالای سر.

-آغاز درد کم‌کم از نیمه‌های روز.

-مدت سردرد از نیم ساعت یا چند روز.

سردردهای مزمن:

-درد در طول روز کم و زیاد می‌شود، ولی از بین نمی‌رود.

-درد در ناحیه‌ی بالا، پهلوها یا جلوی سر.

علایم:

-سردرد هنگام بیدارشدن از خواب.

-مشکل در خوابیدن و ادامه‌ی خواب.

- خستگی مزمن.

-حساس‌شدن.

-عدم تمرکز.

-حساسیت به نور و صدا (در حد کم).

-درد کلی در عضلات.

میگرن:

سردرد میگرنی به اشکال متفاوتی بروز می‌کند.

-احساس درد ملایم یا شدید (نبض‌دار و پتک مانند) در همه‌ی قسمت‌های سر یا از یک سمت به سمت دیگر.

-حساسیت به بو، صدا و نور.

-تاری دید.

-دل‌درد و تهوع.

-بی‌اشتهایی.

-احساس سرما یا گرمای زیاد.

-رنگ‌پریدگی.

-احساس خستگی و کوفتگی.

-گیجی.

-تب (برخی اوقات).

-دیدن لکه‌های نورانی، امواج نور و مانند آن.

سردردهای خوشه‌ای:

-احساس درد در یک طرف سر (احساس داغی).

-درد در پشت چشم  و یا در خود چشم بدون این که محل درد تغییر کند.

- درد، زیاد طول نمی‌کشد (به طور کلی بین 90-30 دقیقه) ولی ممکن است 15 دقیقه تا سه ساعت هم طول بکشد. سردرد با مصرف مسکن به طور موقت ساکت می‌شود؛ ولی ممکن است بازگردد.

-سردرد در زمان مشخصی هر روز شروع می‌شود. (حتی فرد را بیدار می‌کند، شب یا روز)

سردرد سینوسی:

-درد عمیق و مداوم در گونه‌ها، پیشانی و یا بین دو ابرو.

-درد با حرکت ناگهانی بیشتر می‌شود و همراه علایم دیگر سینوزیت ظهور می‌کند. (گرفتگی بینی، گرفتگی گوش، تب و تورم صورت)

مراحل مختلف سردرد میگرنی

در کشور آمریکا از هر هشت نفر یک نفر به میگرن مبتلاست و این مشکل از دوران نوجوانی آغاز می‌شود و بیشتر بین خانم‌ها دیده می‌شود. متخصصان هنوز علت بروز این سردردها را به‌خوبی نمی‌دانند؛ ولی به نظر می‌رسد که درد با نحوه‌ی جریان خون به مغز کاملاً ارتباط دارد. از آن جایی که سردردهای میگرنی بسیار شدید و آزاردهنده هستند از آن‌ها نباید به سادگی گذشت. از طرفی سردردهای میگرنی موجب بروز علایم دیگری همچون تهوع، حساسیت به نور، صدا و بو می‌شوند. علایم ممکن است در یک فرد مرتب تغییر کند. مراحل مختلف درد:

  -  مرحله‌ی ابتدایی.

  - مرحله‌ی پیش حمله.

  -  مرحله‌ی حمله.

  - مرحله‌ی بعد از حمله.

مرحله‌ی ابتدایی:

ساعت‌ها و یا حتی چند روز قبل از شروع میگرن، معمولاً فرد علایمی هشداردهنده را حس می‌کند. از جمله:

-سرشار از انرژی و هیجان و یا کاملاً افسرده.

-بسیار حساس.   

-تشنه.

-هوس غذای به‌خصوص.

-خواب‌آلوده. 

-دفع مکرر ادار.

در برخی موارد علایم یادشده در مورد تشخیص میگرن، به پزشک کمک می‌کند.

 مرحله‌ی پیش از میگرن:

معمولاً از هر 5 نفر مبتلا به میگرن، یک نفر این مرحله را پیش از شروع سردرد تجربه می‌کند. این علایم در سایر سردردها دیده نمی‌شوند.

تغییر در دید:

-برق زدن و حس دیدن کمانی از نور. (البته نور ممکن است به اشکال گوناگون باشد.) این مورد در چشم سمت راست یا چشم سمت چپ به‌نظر می‌رسد و در عرض چند دقیقه ممکن است اندازه‌ی آن بزرگ‌تر شود.

-کم شدن محدوده‌ی دید به همراه برق‌زدن که موجب می‌شود دیدن اشیاء کوچک برای فرد مبتلا، سخت شود.

-توهم

علایم ذکر شده ممکن است بعد از چند دقیقه شدیدتر شوند.

حساس شدن پوست:

ممکن است بدن فرد سوزن‌سوزن،گزگز و یا حتی بی‌حس شود. این احساس اغلب در دست و پا دیده می‌شود. ولی می‌تواند به سایر نقاط بدن نیز منتقل شود. (به مدت چند دقیقه)

     مشکل گفتاری:

در این مرحله فرد ممکن است در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل شود.

-در بیان افکار هنگام صحبت کردن و یا نوشتن با مشکل مواجه شود.

-صحبت‌ها و نوشته‌ها  را درک نکند.

-گیجی

-عدم تمرکز

مرحله‌ی حمله:

مرحله‌ی حمله ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد. در این دوران فرد بیش‌تر تمایل دارد تا استراحت کند و انجام کارهای ساده‌ی روزمره را نیز نمی‌تواند انجام دهد.

-معمولاً درد از بالای چشم‌ها شروع می‌شود.

-درد در یک طرف سر حس می‌شود و یا جابه‌جا می‌شود. گاهی اوقات به پایین صورت و یا گردن هم منتقل می‌شود.

-نبض‌دار است.

-درد با فعالیت بدنی، حرکت و خم‌شدن شدیدتر می‌شود.

-حساسیت به نور، صدا و بو.

-حالت تهوع و استفراغ.

مرحله‌ی بعد از حمله:

فرد مبتلا، بعد از علایم نام برده به مدت یک روز احساس خوبی نخواهد داشت. علایم این مرحله شامل موارد زیر می‌شود:

-خستگی مفرط.

-احساس شلی و بی‌حالی.

-سردرد هنگام خم‌شدن یا حرکت سریع و احساس جمع شدن خون در مغز. 

افراد مبتلا به میگرن ممکن است هر یک و یا همه‌ی علایم ذکر شده را داشته باشند.

شیوه‌های درمان غیر دارویی میگرن

طب سوزنی: در برخی موارد طب سوزنی می‌تواند موجب کاهش درد و دفعات آن شود.

ماساژ: البته ماساژ موجب تسکین درد نمی‌شود، ولی آن را از حالت نبض‌دار بودن در می‌آورد.

استفاده از مکمل‌ها: پژوهشگران مصرف «ریبوفلاوین»، ویتامینB12  و آنزیم (Co Q10)  را توصیه می‌کنند. به عقیده‌ی آن‌ها این مکمل‌ها تعداد دفعات حمله را کاهش می‌دهند؛ ولی آن را برطرف نمی‌کنند. (مصرف طولانی مدت) بعد از چند ماه مصرف اثر خود را نشان می‌دهند. پیش از مصرف مکمل‌ها حتماً با پزشک  مشورت نمایید.

رسیدن به آرامش: از جمله نفس عمیق، شل‌کردن عضلات همه‌ی بدن. این اقدامات حتی می‌تواند از بروز میگرن جلوگیری کند.

ورزش:40 دقیقه ورزش روزانه به همراه تمرینات «ریرکسیشن» هم برای قلب مفید است و هم میگرن. (البته پیش از شروع ورزش با پزشک مشورت کنید.)

 ماساژ ستون مهره: این کار فقط باید توسط یک «کایروپرکتور» انجام شود؛ البته پیش از اقدام با پزشک معالج‌تان مشورت کنید.

گفتار درمانی: تعجب می‌کنید؟ ولی در برخی مواقع گفت‌و‌گو با یک متخصص و تخلیه‌ی افکار در کاهش بروز درد کمک مؤثری است. (به‌خصوص اگر همراه با داروهای میگرن باشد.)

استفاده از محرک مغناطیسی: دستگاه‌هایی وجود دارند که به نام TMS)) که روی پوست سر قرار می‌دهند و امواج مغناطیسی ارسالی از سوی دستگاه وارد مغز می‌شود. این عمل زمان درد را کمی کاهش می‌دهد.

تغییر عادات غذایی: برخی افراد به تجربه در می‌یابند که میگرن‌شان با مصرف چه غذاهایی تشدید می‌یابد. مواد معمول عبارتند از: کافیین، شکلات، غذاهای کنسروشده، انواع گوشت فرآوری شده، پنیر کهنه، لبنیات فرآوری شده و... وقتی ماده‌ای را مصرف می‌کنید اگر به عوارض بعدی که با آن‌ها روبه‌رو می‌شوید توجه کنید در آن صورت پیش از شروع سر درد، از بروز آن  پیشگیری می‌کنید.

درمان‌های گیاهی: انسان از ابتدا برای دردهای خود از طبیعت کمک گرفته است و بسیاری از افراد این شیوه را مؤثر می‌دانند. به عنوان مثال  گیاه «گاو چشم» درد، تهوع و حساسیت به نور را کم کرده و موجب کم‌شدن دفعات حمله می‌شود. یا گیاه «سایبان»butterbur  سردردهای میگرن را کمتر  می‌کند. در هر صورت حتماً پیش از مصرف گیاهان دارویی نیز با پزشک مشورت نمایید.

فشاردادن: بسیاری از افراد با فشاردادن نواحی در صورت، سر و گردن، از شدت سردردشان می‌کاهند. برای این کار می‌توانید به روش زیر عمل کنید:

•روی ابرو و استخوان زیر چشم را فشاردهید.

•شقیقه و فک را به ملایمت با حرکت دورانی ماساژ دهید.

•با توپ تنیس پایین جمجمه را ماساژ دهید.

البته در برخی افراد با بستن دستمال یا هدبند دور سر، درد کمتر می‌شود. (ارزش امتحان‌کردن را دارد.)

خواب: بر مبنای مطالعات انجام شده، کم خوابی هم برخی اوقات موجب سردرد می‌شود. در نتیجه با تغییر رفتارهای خواب می‌توان از بروز سردرد جلوگیری نمود:

•هرگز هنگام خواب، از مطالعه، دیدن تلویزیون و گوش‌کردن به موسیقی خودداری کنید.

•چرت نزنید.

•4 ساعت قبل از خواب چیزی نخورید.

• 2 ساعت قبل از خواب چیزی ننوشید.

•هر شب سر ساعت مشخصی بخوابید و حتماً زمان خوابتان 8 ساعت باشد، نه کمتر.

با عادات خوب به جنگ میگرن بروید:

•شیوه‌ی زندگی شما تأثیر چشمگیری در جلوگیری از بروز میگرن دارد.

•هر بار که سردرد دارید، تمام حالات را در یک دفتر یادداشت کنید. بهتر است این کار روزانه انجام شود، تا بتوانید عوامل مؤثر بر سردرد را شناسایی کنید.

•هیچ یک از وعده‌های غذایی‌تان را حذف نکنید.

•به میزان کافی آب بنوشید.

•مرتب ورزش کنید.

•وزن‌تان در حد مناسب باشد.

•تمام دستورات پزشک‌تان را موبه‌مو انجام دهید.

منبع: web Med ( 2012-08-1)