گفت‌گو با ستاره صادقی

زنان امروز جامعه‌ی ما، نقش بسیار مهمی در سازندگی کشور ایفا می‌کنند. زنان و دخترانی که با حفظ حجاب و ارزش‌های اسلامی و دینی خود، در فعالیت‌های اجتماعی حضور دارند و به عنوان الگویی برای دیگران شناخته می‌شوند. این گفتگو به یکی از دختران موفق از میان هزاران زن و دختر موفق دیگر، اشاره دارد. ستاره صادقی متولد 1364، دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات خاورمیانه، دارای مدرک عالی ترجمه از خانه‌ی زبان‌شناسان لندن و مدرس آموزشگاه زبان کیش در اصفهان است. وی نه تنها در عرصه‌ی دانشگاهی و بین‌المللی، که در فضای مجازی نیز بسیار فعال و شناخته شده است.

*در دنیای امروز، زن مسلمان، چه جایگاهی دارد و تجربه‌ی شما در این زمینه، چگونه است؟

جایگاه بانوان محجبه در جامعه‌ی ما و در دنیا به وضوح شاهد پیش‌رفت بوده است. با این حال، این پیش‌رفت، جایگاه و منزلت در جامعه‌ی ما بسیار چشم‌گیرتر است؛ چرا که سیستم حکومتی ما برخواسته از اعتقادات مردمی است و به همین جهت، پذیرش حجاب بدون پیش‌فرض‌های نادرست، میسرتر است. در دنیا، تا پیش از گسترش وسیع رسانه‌های جمعی، مردم در غرب و شرق، تصور نادرستی از حجاب و بانوان محجبه داشتند؛ اما اکنون شاهد پذیرش بیش‌تر این امر از سوی مردم کشورهای دیگر هستیم. زنان مسلمان در کشورهای مختلف با حجاب ظاهر می‌شوند و توانایی‌های خود را در عرصه‌های مختلف از جمله دانش و فناوری نشان می‌دهند.

*چه کسانی در کشورهای غربی، با حجاب زنان مخالفت می‌کنند؟

 بخشی از مخالفت‌هایی که در برخی کشورها از سوی دولت برای ممانعت حجاب به عمل می‌آید، به نظرم مربوط به همین پیش‌رفت است؛ چرا که حضور زنان موفق مسلمان باحجاب، انگاره‌های غلطی را که غرب در مورد اسلام و محروم بودن و تحت فشار بودن زنان مسلمان در افکار مردم خود تزریق کرده است، به یک‌باره بر هم می‌زند. البته باید توجه داشت که بخشی از این انگاره‌ها را خود مسلمانان ایجاد کردند. مسلمانانی که با برداشت‌های ناصحیح خود از دین، برای بانوان مسلمان هیچ جایگاه اجتماعی قائل نبودند و آن‌ها را از تحصیل و حضور فعال منع کردند؛ از عوامل اصلی ایجاد این باورهای غلط هستند و در میان مهاجران مسلمان عرب و آفریقایی به کشورهای اروپایی از این دست کم نبوده‌اند.

از سوی دیگر، برخی مسلمانانی که به این کشورها مهاجرت کردند، خود قربانی این انگاره‌های ناصحیح شدند و تصور کردند برای این‌که مورد احترام و پذیرش واقع شوند، باید از حجاب دست بکشند. اگر اسلام حجاب را مطرح می‌کند؛ یعنی برای زن جایگاه اجتماعی قائل است وگرنه زنی که در خانه می‌ماند و به جز در منزل خود، فعالیت دیگری ندارد، به حجاب چه نیازی دارد؟

*عکس العمل غیرمسلمان در کشورهای غربی در مقابل یک زن محجه به چه صورت است؟

تجربه‌ی شخصی در مواجهه با غیرمسلمانان کشورهای غربی به من ثابت کرد، حجاب، نه تنها باعث بی‌احترامی آن‌ها به من نشد، بلکه در مواردی همین افراد غیرمسلمان به من بیش‌تر از دوستان بی‌حجابم، احترام می‌گذاشتند. آنان وقتی می‌فهمیدند من هم مثل آن‌ها فعالیت اجتماعی دارم، خودم برای زندگی‌ام تصمیم‌گیری می‌کنم، از استقلال و اختیار عمل برخوردار هستم، کار می‌کنم و پی‌گیر تحصیلاتم هستم، این احترام چندین برابر می‌شد. بارها پیش می‌آمد که سعی می‌کردم با غیرمسلمانان ارتباط برقرار کنم و علی‌رغم تصورم، به خاطر پوشش‌ام با من بسیار محترمانه برخورد می‌شد. مثلاً با احترام در را به روی من باز می‌کردند یا برای جابه‌جاکردن چمدان‌هایم کمک می‌کردند؛ در صورتی که این اتفاق برای همراهانم که حجاب نداشتند، نمی‌افتاد. البته مواردی هم هست که روی خوش نشان نمی‌دادند. مردم، از روی فطرت، به این انتخاب و عفاف احترام می‌گذارند. این دولت‌ها هستند که برای اهداف سیاسی خود، از حجاب ممانعت می‌کنند. 

* صدور اسلام و انقلاب، یکی از مهم‌ترین نیازهای امروز ماست. به نظر شما، چه موانعی در راه پیش‌برد این نیاز و هدف، وجود دارد؟

بر کسی پوشیده نیست که فعالیت‌های گسترده‌ی رسانه‌های غرب در اسلام هراسی و بد جلوه دادن و خشن جلوه دادن مسلمانان، بی‌وقفه ادامه داشته است و البته نمی‌توان انکار کرد که تأثیر هم داشته است. به نظرم اولین اقدامی که در این زمینه باید صورت بگیرد، فعالت رسانه‌ای گسترده و با کیفیت مسلمانان در این زمینه است. اقداماتی در این رابطه صورت پذیرفته است؛ اما هنوز تلاش زیادی را می‌طلبد. به نظرم مردم الان به خوبی دریافته‌اند که فعالیت‌های رسانه‌ای غرب علیه اسلام کاملاً مغرضانه است. اکنون زمان آن رسیده است که ما محصولات رسانه‌ای قوی خود را ارائه دهیم. هر چند در این راستا تلاش‌های بسیاری شده؛ اما هنوز جای کار بسیار است. باید کارشناسی شده و با مطالعه و تحقیق و بررسی دقیق مشخصات خاص فرهنگی و نیازمندی‌های مناطق و کشورهای مختلف دنیا، در این راستا گام برداشته شود. البته روزبه‌روز علی‌رغم همه‌ی این تبلیغات سوء، شاهد اسلام آوردن افراد زیادی هستیم و هرکدام از این مسلمانان خود یک سفیر و مُبلغ هستند. به قول یکی از تازه مسلمانان آمریکایی، اسلام به مُبلغ به آن مفهومی که در دین مسیحیت هست، نیاز ندارد؛ هر مسلمان نیکوکار و با اخلاص خود یک مبلغ بالفعل است. انقلاب اسلامی خود هم‌چون مُبلغی فعال عمل کرده و می‌کند. خیلی از افرادی که به اسلام روی می‌آورند، تحت تأثیر انقلاب اسلامی بوده‌اند. این حقیقت البته کلیشه‌وار برای مردم ما مکرراً بازگو شده است و شاید به همین علت، تأثیر آن کاهش یافته باشد. باید شیوه‌های نوین و جوان‌پسند برای ارائه‌ی این الگوها به جوانان ایران به کار گرفته شوند. بعد هرکدام از جوانان مسلمان موفق، از طریق همین رسانه‌ها، خود سفیر اسلام و انقلاب می‌شوند. الان در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، فعالیتی که این دست جوانان دارند، تأثیر چشم‌گیری داشته است. اگر جوانان خودمان را فراموش کنیم، صدور انقلاب معنا نخواهد داشت.

* دیدگاه زنان جامعه‌ی خودمان، نسبت به علاقه و گسترش حجاب در دنیای غرب، چگونه است؟

استقبال گسترده‌ای از سوی زنان کشور نسبت به این امر مشاهده می‌شود. بارها دیده‌ام که بانوان ما با هیجان و علاقه از تحول یک بانوی تازه مسلمان صحبت می‌کنند و این انتخاب او را ستایش می‌کنند. داستان محجبه شدن بانوان غربی پس از روی آوردن به اسلام، یا مسلمانانی که دین خود را به فراموشی سپرده بودند و بعد مجدداً به اسلام بازگشتند، الگوها و انگیزش بسیاری را برای بانوان ایرانی به همراه داشته است. در بسیاری موارد سبب شده است زنان تحت تأثیر سختی‌هایی که این بانوان غیرمسلمان به خاطر حجاب‌شان در کشورهای خود برای تحصیل و کار تحمل می‌کنند، با دقت و جدیت و علاقه‌ی بیش‌تری، پوشش خود را انتخاب کنند. آنچه به نظرم باید در آن بیش‌تر دقت شود این است که چون ما در این نعمت، یعنی پذیرش حجاب و از آن بالاتر، مسلمان بودن، بزرگ شده‌ایم، قدر و منزلت این نعمت را به فراموشی سپرده‌ایم. باید همان‌طور که این بانوان تازه مسلمان برای شناخت بیش‌تر اسلام همت گماردند و بعضاً از درس و زندگی و خانواده‌ی خود گذشتند، ما نیز برای شناخت عمیق‌تر و افزایش اطلاعات‌مان تلاش کنیم.

روی سخنم اول از همه با خودم است، گاهی فراموش می‌کنم، که همین اسلام و حجاب که این‌قدر راحت به دست آورده‌ام و حتی شاید موجب تکریم من در محل کار و جامعه شده، برای بعضی‌ها، دردسرهای بسیاری داشته است. در میان دوستان مسلمان غیرایرانی و ایرانی من که در خارج از ایران زندگی می‌کنند، کم نبوده‌اند افرادی که کار و تحصیل خود را به خاطر حجاب از دست دادند. در کشور ترکیه که اکثریت مسلمان هستند، یک خانم محجبه نمی‌تواند کار دولتی داشته باشد؛ حتی در آموزشگاه‌های خصوصی هم اجازه‌ی کار ندارند. در فرانسه و یا حتی آمریکا که مسلمانان بسیاری دارد و ادعای احترام به ادیان دارند، دوستانی داشتم که به خاطر حجاب‌شان کارشان را از دست داده‌اند. این بانوان علی‌رغم این‌که برای گذران زندگی شاید به درآمد نیاز داشتند، ترجیح داده‌اند که حجاب‌شان را حفظ کنند و به ازای آن کارشان را از دست بدهند.

* شاخصه‌های یک زن موفق ایرانی و مسلمان را در چه می‌دانید؟

فکر می‌کنم مهم‌ترین امر در موفقیت یک فرد چه زن چه مرد اولیت‌بندی صحیح اموری است که علاقه دارد به آن بپردازد. برای یک زن مسلمان شاید این اولویت‌بندی بدین گونه باشد که با حفظ ایمان و اعتقادات خود، فعالانه در جامعه حضور داشته باشد. حضور موفق زن در جامعه بدون موفقیت او در محیط خانه، اگر نگوییم غیرممکن، به دشواری ممکن است. این‌که تأکید می‌شود با حفظ ایمان و اعتقادات خود در جامعه حضور داشته باشد از این روست که در جامعه آسیب‌های بسیار بیش‌تری متوجه زن است؛ به همین جهت است که خلوت زن باید بیش‌تر از جلوت او باشد. اول مسلمان واقعی باشیم، بعد بانوی واقعی برای خانواده و بعد یک عضو فعال و موفق در جامعه و برای هر سه مطالعه و افزایش اطلاعات ضروری است. ان‌شاءالله که خدا توفیق آن را بدهد.