صمیمیت، قدرت ورود به دنیای انسانی دیگر است؛ چنان‌که حس کنید همسرتان را درک می‌کنید. بدون تردید، در زندگی مشترک مهم‌ترین کیفیت در روابط زناشویی خوب، داشتن صمیمیت است. قدرت ایجاد رابطه از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که فرد می‌تواند داشته باشد. «صمیمیت در روابط، در میان گذاشتن عمیق‌ترین احساسات، رؤیاها، خواسته‌ها، نگرانی‌ها و شادی‌هاست و مهم‌تر این‌که صمیمیت، مستلزم خودشناسی و پرداختن به مکنونات درونی خود اوست. اگر این شناخت انجام نگیرد، رسیدن به صمیمیت در عمل غیرممکن خواهد بود» (اسماعیل‌بگی و غلامرضایی،1389، ج2، ص185).
خوش‌بخت کسی است که از زندگی بامحبت و صمیمیت لذّت می‌برد و گرفتاری‌های مختلف نمی‌تواند این لذت را در زندگی او از بین ببرد. احترام متقابل، آرامش، اطمینان و هم‌زیستی صلح‌آمیز، عوامل مهمی هستند که تنها محبت می‌تواند ایجادکننده‌ی آن باشد. «تنها محبت است که می‌تواند توانایی غلبه بر ناامیدی را داشته باشد. محبت، ایمنی و توانی به انسان می‌بخشد که در راه رشد و تکامل خود و دیگران تلاش کند و این محبت هنگامی امکان‌پذیر است که بدون اجبار و آزادانه باشد» (نجاتی، 1376،185).
محبت، مطمئن‌ترین راه ایجاد صمیمیت
تشکیل خانواده بدون صمیمیت و محبت، به ساختن بنایی می‌ماند که میان اجزای تشکیل‌دهنده‌ی آن، آجرها را فقط در کنار هم قرار داده‌اند. شالوده‌ی تشکیل یک خانواده، عامل مهمی به نام محبت است تا آجرهای این بنا را به هم متصل کند. محبت بین زن و شوهر می‌تواند موقعیت هر دوی آن‌ها را مستحکم کند. زن با آموختن مهارت‌های محبت می‌تواند به همسرش کمک کند تا عظمت خویش را درک کند. در سفر زندگی لازم است که به تفاوت‌های خود بها دهیم و به آن‌ها احترام بگذاریم. همین تفاوت‌ها ممکن است باعث ایجاد صمیمیت شود. «اگرچه هر یک از این تفاوت‌ها می‌تواند منبع اختلاف شود، در ضمن فرصتی است تا با هم رشد کنیم، ایجاد تعادل میان این تفاوت‌ها به صمیمیت بیش‌تر می‌انجامد و وقتی در نقش شریک زندگی به منافع خانواده، جامعه و یا جهان بیندیشیم، صمیمیت ما می‌تواند به‌طور نامحدود رشد کند» (گری، 1378، ص265 و 268).
اولین گام ایجاد محبت
اولین قدم برای برقراری صمیمیت، شناخت یک‌دیگر و روحیات دو طرف است؛ حتی دستورهای لازم جهت ایجاد محبت را بیاموزید؛ ولی بدون درک موقعیت مناسب همسرتان آن را به‌کار ببرید، ممکن است نتیجه‌ی عکس بدهد. وقتی با همسری که او را دوست دارید صمیمی می‌شوید، فرصت‌های نامحدودی برای رشد تمام روابط خود ایجاد می‌کنید. مهم‌ترین وسیله برای دست‌یابی به این موفقیت، عقل و ذکاوت زن است. زن عاقل و هوشمند در رهگذر زندگی باید زوج خویش و موقعیت خانوادگی و اجتماعی او را درک کند و با رفتاری که همسرش نسبت به آن علاقه نشان می‌دهد محبت را در خانواده‌ی خود حکم‌فرما کند.
نقش صمیمیت در زندگی فرد
زنان از دیرباز نقش مهمی در موفقیت و هدایت مردان به سوی صمیمیت داشته‌اند. اگر به زندگی بزرگان دینی، شخصیت‌های برجسته و یا مخترعین و مبتکرین نگاه کنید، همواره نقش زنان را در موفقیت آن‌ها به وضوح خواهید دید. زنان باید جایگاه و نقش واقعی خود را در مجموعه‌ی هدف‌مند زندگی بیابند. این امر سبب بروز مهر و محبت خالصانه‌ی خود به همسرشان می‌شود، او را می‌پذیرد و خود را با وی وفق می‌دهد.
خانه، مکانی برای محبت است نه جای رنج
خانم «مارابل مورگان» روان‌شناس می‌گوید: «زنان دارای شخصیتی استثنایی و بسیار نیرومندند که اغلب بر آنان پوشیده است. اگر زنان بتوانند نیروهای شگفت‌انگیزی را که خداوند به آن‌ها ارزانی داشته است، کشف کنند و از آن به‌طور اصولی و صحیح استفاده کنند، قادر خواهند بود هر نوع مشکلی را از میان بردارند و محیط سرد و بی‌روح خانه را به کانون گرم و پر از محبت و صمیمیت تبدیل کنند» (اسماعیل‌بگی و غلامرضایی، 1389، ج2، ص269).
نکات مثبت برای ایجاد صمیمیت
بخشش و گذشت: یکی از مهم‌ترین مهارت‌های رسیدن به رضایت خاطر در زندگی زناشویی، بخشودن است. بخشودن، یعنی رهایی یافتن از رنج‌ها، وقتی در زندگی زناشویی از بخشش کوتاهی می‌کنیم، محبت در همه‌ی جنبه‌های زندگی مشترک‌مان محدود می‌شود. هیچ‌کس کاملاً بدون عیب و نقص نیست. یکی از نشانه‌های محبت آن است که نواقص همسر و خودمان را بپذیریم، با بخشودن اشتباه‌ها و با پذیرفتن نواقص زندگی توانسته‌ایم قدرت خود را در ابراز محبت افزایش دهیم. «قدرتِ بخشیدن در همه‌ی ما وجود دارد؛ اما مانند دیگر مهارت‌ها لازم است با تمرین و صرف وقت آن را به‌دست آوریم. هر بار که گذشت می‌کنید، فرشتگان در بهشت به خاطر این کار پسندیده‌ی شما شادی می‌کنند. پس وقتی عشق و محبت را انتخاب می‌کنیم، انوار بهشتی را به تاریکی زندگی راه می‌دهیم» (همان، ج3، ص902). حضرت علی(ع) می‌فرمایند: «بخشش بیش از خویشاوندی محبت می‌آورد» (نهج‌البلاغه، حکمت 247).
کم کردن توقعات: در مواقعی همسرمان نمی‌تواند طوری که ما مایل هستیم، ابراز علاقه کند. «تصور این‌که همسرمان باید مطابق میل ما رفتار کند و بر اساس طرز تفکر ما پیش برود، خطایی بی‌مورد است. چه‌قدر زندگی زیبا می‌شود اگر زنان توقعات خود را کنار بگذارند و به فردی که دوستش دارند تکیه نمایند. کوتاه‌ترین راه برای رسیدن به این هدف مهرورزی و ایجاد صمیمیت در زندگی است» (اسماعیل‌بگی و غلامرضایی ، 1389، ج3، ص903).
عذرخواهی: عذرخواهی به معنای قبول مسئولیت بی‌قید و شرط در قبال اشتباه‌های خویشتن است. با عذرخواهی می‌گویید که واکنش همسرتان را درک می‌کنید، و بر حقانیت او صحه می‌گذارید؛ به‌عبارت دیگر، شما تصدیق می‌کنید اشتباهی مرتکب شده‌اید و حالا قصد اصلاح و جبران آن را دارید. پس اگر در مقام بخشودن و گذشت و کم کردن توقعات باشیم، عذرخواهی آسان خواهد شد. عذرخواهی، نشانه‌ی عقل و تدبیر است که نتیجه‌ی آن ایجاد صمیمیت در زندگی خواهد شد (همان، ج3، ص906).
سلامتی روح و روان: دستگاه ایمنی بدن، مغز و سایر قسمت‌های بدن، با هم در ارتباط هستند و بر اثر عواملی مانند اضطراب، استرس و اندیشه‌های منفی، مغز از خود موادی آزاد می‌کند که روی دستگاه ایمنی اثر می‌گذارد و سلامت جسمی بدن را به خطر می‌اندازد. سلامت جسم و روح لازم و ملزوم هم‌دیگرند. اگر بخواهیم رابطه‌ی صمیمی مفید و خوبی با همسر خود داشته باشیم، باید از سلامتی روحی و روانی برخوردار باشیم.
داشتن عزت نفس: عزت نفس هر فرد از صفات درونی او نشأت می‌گیرد. کسی که از عزت نفس بالایی برخوردار است، همواره خودش را مثبت ارزیابی می‌کند و برخورد مناسب و منطقی با خود و دیگران دارد. «برخورداری از عزت نفس به‌عنوان هسته‌ی مرکزی و اساسی در ایجاد محبت و صمیمیت در فرد است؛ به‌تعبیر دیگر، عزت نفس عبارت است از اطمینان یافتن به توان‌مندی خود برای اندیشه کردن و چیره شدن بر مشکلات زندگی است. شخص اطمینان حاصل می‌کند به حق خود برای شاد بودن، احساس ارزش‌مندی، شایستگی و لذت بردن که این عوامل به شخص کمک می‌کند تا در ایجاد محبت و صمیمیت موفق‌تر باشد» (نجاتی، 1376، 170).
دعا و نیایش: از نظر دین اسلام، دعا، یعنی قطع امید از همه و فقط طلب کردن و خواستن از خداوند است. امروزه بسیاری از دانشمندان، اعتقاد دارند که نیاز به دعا و نیایش، مانند نیاز به اکسیژن و آب است. دکتر کارل روان‌شناس می‌گوید: «نیاز به حس مذهبی را می‌توان نظیر نیاز به اکسیژن داشت، دعا در شرع مقدس اسلام، یک عمل مستحب مؤکد شمرده شده است.» در کنفرانسی که تحت عنوان «ارزش‌های درمانی دعا» در ایالت بوستون آمریکا در دانشگاه هاروارد انجام شد، نقش دعا چنین بیان شد: «دعا خواندن، مغز را به کار می‌اندازد، فشار خون را کاهش می‌دهد و به‌طور کلی، دعا باعث تغییرات فیزیولوژیکی محبت و صمیمیت در فرد می‌شود» (اسماعیل‌بگی و غلامرضایی، 1389، ج3، ص942).
راه حل ایجاد صمیمیت
برای نشان دادن صمیمیت واقعی، باید صادقانه احساسات‌مان را بیان کنیم و همسرمان را همان‌طور که هست بپذیریم. نقاط ضعف و قوت، علایق و حساسیت‌های همسرمان را بشناسیم و بپذیریم که نیاز به تلاش زیادی دارد، ولی پاداش این تلاش، همانا «صمیمیت» و «محبت» است. می‌توان گفت یکی از شرایط نفوذ به دنیای طرف مقابل، درک و شناسایی احساس طرف مقابل و سپس عمل کردن بر اساس آن است نه بر اساس کیفیت حسی خود. زیرا ممکن است هر کسی با زبان خود محبت کند که این زبان برای دیگری قابل درک نیست؛ بنابراین صمیمیتی اتفاق نمی‌افتد.
زنان باید مهم‌ترین عوامل تقویت محبت را از جمله احترام به همسر، اعتماد به او، رفتار همراه با محبت، یک‌رنگی، صداقت در گفتار و کردار، چشم‌پوشی از خطاها و لغزش‌ها، قدردانی، توجه، تواضع، خوش‌خلقی، وفاداری، امانت‌داری و... را در زندگی به‌کار گیرند تا موفق‌تر باشند. مهم‌ترین عامل ایجادکننده‌ی عوامل گفته شده محبت است؛ زیرا اکثر روان‌شناسان و روان‌پزشکان پس از بررسی‌ها و تحقیقات بسیار به این نتیجه رسیده‌اند که محبت یک واکنش احساسی است که هر کس می‌تواند آن را فرا گیرد. مدت و چگونگی یادگیری محبت به توانایی فرد و تربیت خانوادگی او بستگی دارد (نجاتی، 1376، 185). آلبرت هوبارد روان‌شناس می‌گوید: سه عامل بسیار مهم در زندگی انسان‌ها وجود دارد: «اول «مهربانی» و دوم «مهربانی» و سوم «مهربانی».
منابع:
- نهج‌البلاغه.
- اسماعیل‌بگی، زهره؛ غلامرضایی، حمیدرضا، معجزه‌ی صمیمیت، تهران، نسل نواندیش، 1389.
- گری، جان، با هم برای همیشه، ترجمه: مهدی قراچه‌داغی، تهران، مؤسسه‌ی گسترش فرهنگ و مطالعات، 1378.
- نجاتی، حسین، روان‌شناسی زناشویی، تهران، انتشارات بیکران، 1376.
)