متخصص اعصاب و روان
وقتی شخصی از حفظ و نگه‌داری وزن خود در حداقل طبیعی، امتناع و از خوردن غذا اجتناب می‌کند، در واقع دچار بیاشتهایی عصبی شده است. در چنین شرایطی، شخص به‌شدت از افزایش وزن و بدشکلی بدن خویش می‌ترسد و دچار اضطراب شدید می‌شود. این حالت امتناع از غذاخوردن، به‌حدی می‌رسد که به‌راحتی می‌توان دنده‌های بیمار را شمرد! فرد مبتلا، به‌علت این‌که شدیداً نسبت به تصویر بدنی خود حساس می‌شود، بدون منطق و بی‌وقفه به‌دنبال هرچه لاغرتر شدن خود است. این فرد ممکن است حتی دانه‌های برنج را بشمارد و خود را در معرض گرسنگی‌های شدید و طولانی قرار دهد!
بیاشتهایی عصبی در زنان شایع‌تر است. مبتلایان از چاق شدن به‌صورت مستمر می‌ترسند و با این‌که وزن آن‌ها کم می‌شود، باز هم احساس بدریختی در بدن و هیکل خود دارند و اغلب لاغری خود را انکار می‌کنند! بیاشتهایی عصبی به دو صورت بروز پیدا می‌کند: درنوع اول، بیمار غذاخوردن خود را به‌شدت محدود می‌کند و فقط از طریق نخوردن غذا لاغر می‌شود. در نوع دوم، شخص ابتدا اقدام به پرخوری می‌کند؛ ولی بعد با ایجاد استفراغ عمدی و یا از طریق خوردن ملین و مدر هر چه را خورده است، تخلیه می‌کند.
انواع اختلالات خوردن در چهار درصد گروه‌های نوجوان و دانش‌آموز وجود دارد. شیوع بیاشتهایی عصبی در دختران نوجوان شایع‌تر است. بیاشتهایی عصبی در یک درصد دختران و نوجوانان اتفاق می‌افتد؛ ولی در مجموع، در دخترها بیست برابر بیش‌تر از پسرها گزارش شده است. بعد از سیزده‌سالگی، میزان شیوع بیاشتهایی عصبی به‌سرعت افزایش می‌یابد و در هفده‌سالگی به حداکثر شیوع می‌رسد. بسیاری از این اشخاص در سنین پایین‌تر از ده سالگی در امر انتخاب غذا دچار تردیدهای زیادی میشوند. این اشخاص، دچار ترس شدیدی از افزایش وزن هستند. آن‌ها اغلب از خوردن غذا با اعضای خانواده و یا در رستوران و مجالس امتناع می‌کنند.
بیماران مبتلا به بیاشتهایی عصبی، علاقه‌ی زیادی به جمع‌آوری دستورالعمل‌های آشپزی و یا آماده کردن غذاهای مفصل برای دیگران نشان می‌دهند. این رفتار، بیان‌گر این مطلب است که آن‌ها به‌طور مداوم به غذا فکر می‌کنند. گاهی مبتلایان به بیاشتهایی عصبی، دوره‌هایی از پرخوری دارند. معمولاً این پرخوری‌ها مخفیانه انجام می‌شود و اغلب مواقعی است که دیگران حضور ندارند و یا در شب‌ها که اعضای خانواده در خواب هستند اتفاق می‌افتد. رفتار عجیبی که این افراد انجام می‌دهند این است که بعد از هر بار پرخوری، به‌عمد هرچه را خورده‌اند، برمی‌گردانند. رفتار عجیب دیگر این افراد، این است که در جاهای مختلف خانه، انواع غذاها را پنهان می‌کنند و همیشه همراه خود شکلات و شیرینی دارند. اغلب این اشخاص، دچار افکار و رفتار وسواسی توأم با افسردگی هستند. آن‌ها اغلب غیرقابل انعطاف و کمال‌گرا هستند و از مشکلات جسمی، به‌خصوص درد معده شکایت دارند. با توجه به این ویژگی‌ها، معلوم می‌شود که بیاشتهایی یا کم‌اشتهایی معمولی، جزء این ناراحتی نیست. گاهی مبتلایان به بیاشتهایی عصبی، آداب و تشریفات خاصی برای غذاخوردن دارند. آن‌ها مثلاً گوشت را به تکه‌های کوچک و یک‌سان بریده و کنار هم دور بشقاب می‌چینند. این رفتار ممکن است تابلویی از وسواس فکری و عملی باشد!
عوارض: مهم‌ترین عوارض طبی بیاشتهایی عصبی، لاغری مفرط و تحلیل چربی و کوچک شدن عضلات بدن است. هم‌چنین بیمار دچار عدم تحمل نسبت به تغییرات دمای محیط و حفظ حرارت مرکزی بدن می‌شود. مشکلات گوارشی، مثل تأخیر در تخلیه‌ی معده و نفخ و یبوست و دردهای شکمی شایع است. کسانی که دچار بیاشتهایی عصبی هستند ممکن است دچار مشکلات احساسی و عاطفی شوند؛ هورمون‌های جنسی تا حدودی مختل شوند و کاهش پیدا کنند. روی پوست فرد موهای ظریف پیدا می‌شود و به‌دلیل کم‌بود املاح و مواد مغذی دچار مشکلات اسکلتی و پوکی استخوان میشوند.
درمان: درمان این بیماران شامل درمان دارویی و روان‌درمانی است. در بعضی موارد، به‌دلیل خطر سوءتغذیه باید بیمار در بیمارستان بستری شود، و هدف از بستری، رفع کم‌بودهای غذایی و کم‌آبی و عدم تعادل املاح است. اکثر بیماران پس از تثبیت وضعیت جسمی و بهبود حال عمومی و رفع کم‌بودهای غذایی از بیمارستان ترخیص میشوند و بعد باید تحت درمان‌های روان‌شناختی هم قرار بگیرند. بیماران و خانواده‌ی آن‌ها نیاز به روان‌درمانی دارند. هم‌چنین باید بیماران تحت درمان دارویی قرار بگیرند. داروهای تجویز شده اغلب شامل داروهای ضدافسردگی و ضدوسواس است که تأثیر به‌سزایی در درمان بیماران دارد.
)