غذا مفاهیم بسیاری دارد و علاوه بر تولید انرژی، موجب ساخت بسیاری از اندام‌ها می‌شود و تمامی اعمال بدن را حفظ و تنظیم می‌کند؛ اما معنای غذا چیزی بیش از تغذیه‌ی بدن است. ما از غذا خوردن لذت می‌بریم، غذا در ما احساس امنیت و شادمانی ایجاد می‌کند، برای برقراری ارتباط با دوستان از آن استفاده می‌کنیم و برای بیان شادی، تعطیلات و جشن‌ها و نماد مذهبی هر روز استفاده می‌شود.
غذا بزرگ‌ترین مشغله‌ی مردم دنیاست؛ زیرا بخش بزرگی از فعالیت‌های دنیا فقط تولید، فرآوری و تهیه‌ی موادغذایی است. انسان‌ها درصد مهمی از درآمد خود را صرف خرید و تهیه‌ی آن می‌کنند. حتی در برخی کشورها، کار بیش از سه‌چهارم جمعیت مستقیماً با تولید مواد غذایی در ارتباط است؛ اما به‌ندرت غذای کافی تولید می‌شود و میلیون‌ها نفر در دنیا دچار گرسنگی مزمن هستند.
اولین بار سازمان ملل در سال 1945 پیشنهاد کرد 16 اکتبر هر سال، مطابق با 24 مهر روز جهانی غذا انتخاب شود، برای توجه‌دادن جهانیان به مسئله‌ی مهم غذا. تصویب این روز، نوامبر 1972 در بیستمین کنفرانس کشورها که با شرکت اعضای سازمان خواروبار و کشاورزی فائو (FAO) تشکیل شده بود، توسط وزیر بهداشت مجارستان که ریاست این کنفرانس را بر عهده داشت اعلام شد. از آن به بعد، هر سال 150 کشور جهان این روز را برای توجه‌دادن جهانیان به سایه‌ی سیاه فقر و گرسنگی که عده‌ای را از داشتن حداقلی از غذا که بتواند سلامت آن‌ها را تضمین کند محروم می‌کند، معطوف داشتند.
از آن سال تاکنون، هر سال عنوانی برای این روز توسط فائو انتخاب می‌شود تا در بین کشورها در زمینه‌های مرتبط مانند سوءتغذیه، گرسنگی و پیداکردن راه‌حل‌ها در سطح جهان و منطقه بحث و تبادل‌نظر شود و اقدام‌های مؤثری برای کاهش تعداد گرسنگان صورت گیرد. شعار سال 2013 روز جهانی غذا «سیستم‌های غذایی پایدار برای تأمین غذای کافی و مغذی» تعیین شده بود. امسال نیز به نام «ایجاد سیستم‌های غذایی پایدار برای حصول امنیت غذایی و تغذیه‌ای» نام‌گذاری شده است.
با وجود این تلاش‌ها، هر ساله میلیون‌ها نفر به گرسنگان جهان اضافه می‌شوند و این گسترش هولناک، جهان را با بیش از یک میلیارد گرسنه روبه‌رو کرده است که بیان‌کننده‌ی این حقیقت تلخ است: تقریباً یک‌هشتم مردمی که در سیاره‌ی ما زندگی می‌کنند، با سوءتغذیه و گرسنگی دست به‌گریبان‌اند.
روز جهانی غذا اهداف زیر را دنبال می‌کند:
ـ تشویق و تحریک ملت‌ها، سران دولت‌ها، مراکز بین‌المللی و نهادهای غیردولتی به افزایش تولید محصول‌های کشاورزی برای پایان‌دادن به گرسنگی؛
ـ تشویق به برقراری ارتباط کشورهای در حال توسعه برای همکاری‌های اقتصادی و کشاورزی و حمایت‌های متقابل فنی برای افزایش محصول؛
ـ تشویق روستاییان، به‌خصوص زنان برای مشارکت در تصمیم‌گیری‌هایی که شرایط زندگی‌شان را بهبود می‌بخشد؛
ـ افزایش آگاهی عمومی ملل و توجه‌دادن آن‌ها به مسئله‌ی گرسنگی در جهان؛
ـ تشویق انتقال تکنولوژی به جهان در حال توسعه؛
ـ به‌جوش آوردن همت و مسئولیت بین‌المللی و ملی برای جنگ علیه گرسنگی، سوءتغذیه و فقر و جلب توجه به تولید و توسعه‌ی کشاورزی پایدار.
روز جهانی غذا و وضعیت کشور ایران
در حال حاضر الگوی مصرف غذا در ایران مطلوب نیست. آمارها نشان می‌دهد هم اکنون نزدیک به بیست درصد از افراد جامعه کم‌تر از نیاز خود، انرژی و پروتئین دریافت می‌کنند؛ این در حالی است که بیش از ده میلیون نفر از افراد جامعه زیر خط فقر زندگی کرده و از نظر تغذیه و میزان کالری دریافتی در سطح بسیار پایینی به‌سرمی‌برند.
میزان دریافت مواد غذایی باارزشی نظیر پروتئین نزد خانواده‌های ایرانی در سطح بسیار پایینی قرار دارد. اختلاف بیست برابری سطح درآمدی بین دو دهک بالایی و پایینی جامعه، می‌تواند علت اصلی چنین وضعیتی در الگوی مصرف مواد غذایی در بین افراد جامعه باشد.
دریافت میزان زیاد کالری و انرژی و مصرف بسیار زیاد ترکیبات قندی و چربی توسط قشر متوسط جامعه از جمله موضوع‌هایی است که سبب شده تا الگوی تغذیه‌ای جامعه از حالت عادی خود خارج شود و این در حالی است که چهل درصد خانوارهای ایرانی بیش از ۱۲۰ درصد نیاز، انرژی دریافت می‌کنند. بیش از بیست درصد جامعه، توانایی مالی برای سیری شکم خود ندارند و حدود پنجاه درصد برای تأمین سیری سلولی دچار مشکل هستند.
کشور ایران از یک طرف با کمبودهای تغذیه‌ای گوناگون، از جمله سوءتغذیه‌ی پروتئین، انرژی، کم‌خونی فقر آهن و اختلال‌های ناشی از کمبود ید، کمبود کلسیم، روی و ویتامین‌های A ، B2 و D مواجه است و از سوی دیگر بیماری‌های مزمن مرتبط با تغذیه، از جمله چاقی، دیابت، بیماری‌های قلب و عروق و انواع سرطان‌ها روند هشداردهنده و رو به گسترشی را طی می‌کند.
بررسی الگوی مصرف مواد غذایی کشور، نشان می‌دهد دریافت کلسیم، آهن و ویتامین B2 در حد میانگین کل کشور با کمبود روبه‌رو است. مقایسه‌ی متوسط دریافت ویتامین B2 در سطح میانگین کل نشان می‌دهد نود درصد نیاز به این ویتامین از طریق رژیم غذایی تأمین می‌شود و دربارهی آهن نیز فقط ۷۹ درصد نیاز به این ریزمغذی از طریق رژیم غذایی تأمین می‌شود.
مصرف نان در روستاها به‌شدت از شهرها بالاتر و مصرف قند و شکر تا حدی بیش‌تر است. در مقابل، مصرف گوشت و تخم‌مرغ در شهرها بالاتر است؛ طوری که روستاییان ۲۵ درصد کم‌تر از شهرنشینان گوشت مصرف می‌کنند. آمار موجود در کشور نشان می‌دهد شیوع کم‌وزنی که نشانه‌ای از سوءتغذیه است، در روستاهای کشور ۷/۱۳ درصد و شهرها ۶/۹ و کوتاهی قد در روستاها ۱۱ و در شهرها ۸/۲۱ درصد است. پرخوری و کم‌خوری، چاقی و لاغری خطر بیماری‌های قلبی، برخی سرطان‌ها و دیابت را افزایش می‌دهد. بیماری‌های قلبی عروقی، تصلب شرائین، پرفشاری خون، سرطان، دیابت و پوکی استخوان از بیماری‌های مزمن شناخته شده‌اند.
«نگار گرامی»، نماینده‌ی برنامه جهانی غذا در ایران گفت: «برنامه‌ی جهانی غذا در ایران به صورت ماهیانه برای 30،000 پناهنده‌ی افغان و عراقی ساکن نوزده مهمان‌شهر واقع در سراسر کشور، سبد غذایی فراهم می‌کند. هم‌چنین برای ترویج تحصیل دختران پناهنده و از بین‌بردن شکاف جنسیتی، برای 3000 دانش‌آموز دختر و بانوان آموزگارشان و هم‌چنین دویست تن از جوانانی که در کلاس‌های آموزش مهارت کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان شرکت می‌کنند، سهمیه‌ی روغن توزیع می‌کنیم.»
در این‌جا به برخی از روش‌هایی که با آن‌ها برنامه‌ی جهانی غذا در راستای ارائه‌ی کمک‌های غذایی به 97 میلیون نفر در سراسر دنیا بر امر تغذیه تأکید می‌کند اشاره می‌شود:
ـ افزایش سریع تعداد کودکان و مادرانی که محصول‌های غذایی غنی‌شده را دریافت می‌کنند؛
ـ تمرکز بر اهمیت بازه‌ی 1000 روزه - دوران جنینی تا دوسالگی- درست زمانی که کالری و مواد مغذی کافی برای رشد کامل از اهمیت بسزایی برخوردار است؛
ـ افزایش کمک از طریق «پرداخت نقدی و کوپن» در مواقعی که غذا در بازار موجود باشد؛ بدین ترتیب، مصرف‌کنندگان می‌توانند غذاهای تازه و متنوع‌تری خریداری کنند؛
ـ تأکید بر تنوع تغذیه‌ای و غذای تازه در برنامه‌ی تغذیه‌ی مدارس، از طریق همکاری با کشاورزان و جوامع محلی؛
ـ همکاری با شرکای خصوصی و مؤسسه‌های تحقیقاتی برای ارزیابی تأثیر مواد مغذی در برنج‌های غنی‌شده‌ی موجود در وعده‌های غذایی مدارس؛
ـ حمایت از ایجاد اصول مستدل برای راهنمایی کشورها در سیاست‌گذاری و تبیین استراتژی‌های تغذیه‌ای، مانند مطالعه‌ی اخیری که توسط اتحادیه‌ی آفریقا با عنوان «هزینه‌ی گرسنگی در آفریقا» انجام شده است (fa.wfp.org ).
توصیه‌های پزشکان بدون مرز
هنگام دور ریختن غذا به این بیندیشیم که این غذا می‌تواند گرسنه‌ای را برای یک روز هم که شده از گرسنگی و مرگ نجات دهد. به یاد داشته باشیم هم‌اینک نزدیک به یک میلیارد گرسنه در جهان وجود دارند. سازمان‌های معتبر می‌گویند دویست میلیون کودک به سوءتغذیه مبتلا هستند و در هر دقیقه سی نفر به علت گرسنگی جان خود را از دست می‌دهند.
در حال حاضر بالغ بر هشت‌صد میلیون مرد، زن و کودک در دنیا هر شب گرسنه می‌خوابند. گرسنگی نه‌تنها باعث کوتاهی عمر می‌گردد، بلکه خسارت‌های جبران‌ناپذیری به صلح، آرامش و رفاه ملت‌ها وارد می‌سازد. این پدیده نیاز به عملیات عاجلی دارد که تنها تهیه‌ی غذا نبوده، بلکه ریشه‌یابی علل گسترش جهانی گرسنگی، پایداری و تداوم آن است. آگاهی مردم دربارهی مسائل گرسنگی، کمبود و عدم امنیت غذایی، اولین قدم ماندگار در خلق دنیایی بدون گرسنگی است. جشن روز جهانی غذا با هدف افزایش آگاهی عموم و تفهیم دنیای گرسنگی، سوءتغذیه و فقر در ۱۵۰ کشور دنیا برگزار می‌شود.
روز جهانی غذا، روز هم‌دردی با گرسنگانی است که از ابتدایی‌ترین حق زندگی محروم‌اند و در این محرومیت، دستان بی‌توان‌شان از دامان زندگی کوتاه می‌شود. جهان در ضرب‌آهنگ گام‌های هولناک و ویران‌گر فقر و گرسنگی فرورفته و آشوبی از حسرت یک تکه‌نان و مقداری آب به‌پا شده است. دورنمای دل‌انگیز و زیبای شهرهای بزرگ و آسمان‌خراش‌های غول‌آسا، منظره‌ای از پیش‌رفت انسان مدرن را به‌تصویر می‌کشد؛ اما در پای این برج‌های سربه‌فلک‌کشیده، برخی از گرسنگی، توان فرار از چنگ مرگ را ندارند. روز جهانی غذا، تلنگری برای بیداری وجدان‌های خواب‌رفته و شکم‌های برآمده است که به خود آیند و صدها هزار هم‌نوع را از چنگال این هیولای هولناک نجات بخشند. فراموش نکنیم که حق هر فرد برای دسترسی به غذای سالم و مغذی، هم‌آهنگ با حق دسترسی به غذای کافی و حق بنیادین هر فرد برای رهایی از گرسنگی است (pezeshk.us ).
)