«قند» این ماده‌ی سفیدرنگ شیرین، یک معضل بهداشتی تلخ جهانی شده است که بیش‌تر مردم از آن بی‌اطلاع هستند. از آن‌جایی که مردم عاشق مزه‌ی غذاهای شیرین هستند، از پی‌آمدهای بهداشتی مصرف شکر و قند تصفیه‌شده، چشم‌پوشی می‌کنند.
ترک عادت مصرف شکر، بسیار چالش‌برانگیز است. قندوشکر و مواد مخدر مرفین، هروئین و... هر دو دقیقاً روی مراکز مشخصی از مغز، تأثیر یک‌سان می‌گذارند. شکر نیز خود یک اعتیادآور است! زیرا مصرف آن موجب افزایش هوس خوردن مواد شیرین می‌شود. در مورد مصرف شیرینی و شکلات، اکثر مردم اظهار می‌کنند که روحیه، انرژی و اعتمادبه‌نفس‌شان، بیش‌تر می‌شود؛ ولی درست مانند مواد مخدر، فردی که مواد شیرین مصرف می‌کند، بعد از آن، به علت ترشح زیاد «اندورفین» از مغز، تمایل بیش‌تری به مصرف تنقلات شیرین مختلف پیدا کرده و دوست دارد که هر بار ماده‌ی شیرین‌تری را تجربه کند. این هم خود، نوعی اعتیاد است. تأثیرات جانبی مصرف قند، با بروز مشکلات جسمی نمایان می‌شود. قند بر اندام‌های مختلف بدن آن‌قدر تأثیرات عمیق می‌گذارد که می‌تواند به راحتی زندگی فرد را تغییر دهد. یک ماده‌ی غذایی وقتی حاوی قند باشد، ارزش غذایی کم‌تری دارد. این بدین معناست که مردم با خوردن غذای پرکالری، وزن‌شان اضافه می‌شود، بدون این‌که مواد ضروری بدن را دریافت کرده باشند. قند، ماده‌ی غذایی است که کالری دارد؛ ولی ارزش غذایی آن بسیار ناچیز است؛ برای مثال، ممکن است تکه‌ای میوه و تکه‌ای شکلات هر دو کالری مشابهی داشته باشند؛ اما تفاوت آن‌ها در ارزش تغذیه‌ای‌شان نهفته است. میوه، حاوی الیاف گیاهی، ویتامین، املاح معدنی و آب است؛ در صورتی که شکلات هیچ‌یک از خواص میوه را ندارد. مصرف بیش از حد غذاهای پرکالری کم‌ارزش، باعث افزایش وزن و کاهش دریافت مواد حیاتی بدن شده و در نتیجه در درازمدت، عواقب جبران‌ناپذیری برای سلامتی فرد دارد. برخی مواد غذایی که ارزش غذایی کم دارند، عبارت‌اند از: آب‌نبات، شکلات، خوش‌بوکننده‌های دهان و آدامس، نوشیدنی‌های گازدار، آب‌میوه‌ها و نوشیدنی‌های صنعتی شیرین‌شده، نان سفید و نان‌های تهیه شده از آرد سفید و برنج سفید که سرشار از نشاسته و قندهای طبیعی است. روغن‌ها، کره‌ی گیاهی مارگارین، کره، انواع فست‌فود، (همبرگر، سوسیس، سیب‌زمینی سرخ‌کرده و مرغ سوخاری) و سایر غذاهای سنتی که در روغن سرخ می‌شوند نیز از این دسته‌اند.
قند، نباید جزئی از برنامه‌ی غذایی باشد؛ زیرا نه تنها برای بدن نفعی ندارد، بلکه سرشار از ضرر است و با طعم شیرین و خوش‌مزه‌ای که دارد افراد را فریب می‌دهد. نوشیدن چای با چند حبه قند یا چند قاشق چای‌خوری شکر در طول روز، بسیار متداول است؛ در نتیجه مقادیر زیادی کالری وارد بدن شده و ذخیره می‌شود، بدون این‌که ارزش غذایی داشته باشد. این افراد با انرژی کسب‌شده از کافئین و شکر زنده می‌مانند، بدون این‌که ذخایر ویتامین، مواد معدنی و سایر نیازهای تغذیه‌ای بدن را فراهم کرده باشند. متأسفانه کم‌بود ماده‌ی غذایی تا قبل از بروز بیماری خود را نشان نمی‌دهد!
عوارض مصرف قند و شکر
* شکر به سرعت جذب خون شده و میزان قند آن را بالامی‌برد. افزایش و کاهش سریع قند در خون، می‌تواند موجب بیش‌فعالی و اختلال کم‌بود توجه (ADD ) در کودکان شود. کودکان، چگونگی واکنش انسان را در برابر مصرف قند، به وضوح نشان می‌دهند. بسیاری از والدین بامسئولیت، به‌دلیل تأثیر مواد قندی روی رفتارهای کودک، از مصرف تنقلات شیرین برای کودک ممانعت می‌کنند و می‌گویند که بعد از مصرف تنقلات شیرین، فرزندشان، بیش فعال، عصبی و بداخلاق می‌شود.
* شکر می‌تواند باعث میگرن، کاهش توانایی یادگیری و ایجاد اختلال در یادگیری شود؛ به‌همین‌خاطر، بسیاری از والدین با کاهش مصرف شکر می‌توانند به این اختلالات خاتمه بخشند. یکی دیگر از معایب غذاهای با گلیسمیک بالا، جذب سریع قند از خون است. بررسی‌های انجام‌شده، نشان می‌دهند که جذب سریع قند از خون، یکی دیگر از عوامل چاقی است؛ زیرا موجب مصرف بیش از حد غذا می‌شود. * مصرف قند، با افزایش فشارخون و بیماری‌های قلبی مرتبط است؛ بنابراین افراد مبتلا به آن‌ها، باید در مورد مصرف تنقلات شیرین و شیرینی بسیار محتاط باشند. از طرفی مصرف زیاد قند، کلسترول و تری گلیسیرید خون را هم افزایش می‌دهد. افزایش کلسترول مربوط به افزایش کلسترول بد (LDL ) و کاهش کلسترول خوب (HDL ) است. قند و شکر موجب بزرگ‌شدن کبد و در نتیجه کبد چرب می‌شود. * مصرف قند و شکر با بیماری قند مرتبط است. مقدار قندخون ناشتا در افرادی که مواد شیرین زیاد استفاده می‌کنند، بالامی‌رود و می‌تواند باعث واکنش هیپوگلیسمی (افت قندخون) گردد؛ زیرا قند باعث کاهش حساسیت بدن به انسولین شده و در نتیجه موجب افزایش غیرطبیعی انسولین در خون می‌شود. این افراد به شدت مستعد دیابت می‌شوند.
* قند، به دستگاه گوارش آسیب می‌زند و آن را اسیدی می‌کند. اسیدی‌شدن دستگاه گوارش، موجب بروز مشکلاتی از قبیل بیماری‌های التهابی روده، سوزش سردل، سوءهاضمه، زخم معده، سوءجذب، رشد بیش از حد قارچ، آلرژی غذایی و افزایش خطر ابتلا به بیماری «کرون» و «کولیت اولسراتیو»، پوسیدگی دندان و بیماری«پریودنتال» می‌شود. قند، منبع بسیار خوب انرژی برای باکتری‌های بیماری‌زاست و بزاق دهان را اسیدی می‌کند.
* شکر موجب پیری زودرس می‌شود؛ زیرا حالت الاستیکی پوست را از بین می‌برد و در نتیجه پوست چروک می‌شود. مصرف قند روی کلاژن پوست اثر می‌گذارد و بازگرداندن این روند بسیار دشوار است. از طرفی در روند سوخت‌و‌ساز بدن اختلال ایجاد کرده، آن را کاهش می‌دهد و امکان بروز بیماری‌های مزمن را افزایش می‌دهد.
*مصرف قند (شکر) با زایمان زودرس مرتبط است. مادران جوان بارداری که قند زیاد مصرف می‌کنند، زایمان زودهنگام دارند و در نتیجه نوزادان کم‌وزن و با رشد ناقص، به‌دنیا می‌آورند. تأثیر دیگر مصرف قند روی نوزاد در مراحل بعدی زندگی نیز پدیدار می‌شود، از جمله اگزمای دوران کودکی که برای کاهش عوارض پوستی، باید قند از برنامه‌ی غذایی حذف شود؛ زیرا قند روی مکانیزم حرکت روده اثر گذاشته و مدفوع به مدت طولانی در بدن می‌ماند و باعث می‌شود که عمل سم‌زدایی طبیعی بدن مختل گردد. با منظم شدن حرکات روده در کودک و دفع مرتب مواد غذایی، او سلامت‌تر می‌شود. * ضعف چشم‌ها، آب مروارید، نزدیک‌بینی، ریزش زودهنگام مو و...، از موارد دیگری هستند که مصرف قند در بروز آن‌ها بی‌تأثیر نیست. * مصرف قند، می‌تواند موجب خستگی، درد ماهیچه و احساس ضعف گردد؛ زیرا انرژی را از بین می‌برد.
* قند، به رگ‌های خونی صدمه می‌زند، باعث آسیب مویرگ‌ها می‌شود و در نتیجه به بروز واریس وریدی و هموروئید، کمک می‌کند.
* مصرف زیاد قند، افسردگی و تحریک‌پذیری را افزایش می‌دهد. به این شکل که وقتی تنقلات شکردار را بعدازظهر استفاده می‌کنید، ابتدا احساس خوبی دارید؛ ولی کمی بعد احساس‌تان بدتر از قبل می‌شود.
* مصرف زیاد قند می‌تواند موجب تصلب شرایین، فشارخون بالا و بیماری‌های قلبی عروقی، بزرگ‌شدن کبد و کلیه و سنگ کلیه و مثانه شود.
* مصرف قند تصفیه‌شده در مقادیر بالا، می‌تواند بر چرخه‌ی خواب اثرگذار بوده و در نتیجه با بی‌خوابی همراه شود.
* سلول‌های سرطانی از قند، تغذیه می‌کنند؛ به‌خصوص در سرطان‌های سینه، تخم‌دان، پروستات، روده‌ی بزرگ، پانکراس، ریه، مثانه و معده.
* قند، می‌تواند سیستم ایمنی بدن را سرکوب کرده و در دفاع بدن، در برابر بیماری‌های عفونی، اختلال ایجاد کند.
* قند می‌تواند موجب افزایش سریع آدرنالین، بیش‌فعالی، اضطراب، مشکل تمرکز و پیچیدگی در کودکان شود. قند، ظرفیت یادگیری را کاهش می‌دهد و تأثیر منفی روی نمرات کودک در مدرسه دارد و می‌تواند اختلالات رفتاری و یادگیری را شدیدتر کند.
* قند، بر بیماری خودایمن هم‌چون آرتروز، آسم و ام. اس تأثیر بدی دارد و آن‌ها را تشدید می‌کند.
* قند، جذب کلسیم و منیزیم را مختل کرده و به پوکی استخوان کمک می‌کند. از طرفی باعث کم‌بود کروم و مس می‌گردد.
ارتباط قند و سرطان تحقیقات دانشمندان نشان‌گر این واقعیت است که شکر تأثیر سمی دارد و نتیجه‌ی آن، سرطان است. در سال 2008 تنها دوازده‌میلیون مورد سرطانی در سراسر دنیا وجود داشت و احتمالاً این رقم تا سال 2030 به بیست‌میلیون مورد می‌رسد. با توجه به آمارهایی مانند این، به نظر می‌رسد روی‌کرد جلوگیری از بروز سرطان، عملاً به کار نمی‌آید. قند یا گلوکز، سوختی کامل برای سلول‌های سرطانی است. با دانستن این موضوع، برای جلوگیری از شکل‌گیری سلول‌های سرطانی، باید مقدار دریافت قند را کاهش دهید و در افراد مبتلا به سرطان مصرف آن باید قطع گردد. برای درمان سرطان، بیش‌تر به شیمی‌درمانی و داروها توجه می‌شود تا مواد خوراکی. بیش‌تر تحقیقات انجام‌شده در مورد قند، ثابت می‌کنند که فرد مبتلا به سرطان برای مهار بیماری، باید مصرف مواد قندی را به حداقل برساند تا بهتر بتواند با این مهاجم طبیعی مبارزه کند. قند به‌طور پنهان یا آشکار در سس‌های آماده، تنقلات شیرین مخصوص کودکان و بزرگ‌سالان، انواع آب‌میوه، نوشیدنی‌های گازدار، غذاهای کنسروشده، نان‌های غنی‌شده، انواع گوشت فرآوری‌شده، محصولات پخته، نوشیدنی‌های ورزشی، شکلات و مکمل‌های غذایی وجود دارد. در صورت ادامه‌ی شیوه‌ی مرسوم زندگی کنونی، در آینده اجتناب از مصرف غذاهای ذکرشده، بسیار سخت خواهد شد. اگر خواهان بهبود سلامتی خود هستید، مصرف قند را به حداقل برسانید، مصرف سبزی‌ها را افزایش دهید و آب تصفیه‌شده و مواد غذایی پاک‌کننده را مصرف کنید. برای بهترکردن عادت غذایی خود، از موادی استفاده کنید که برای بدن مفید باشند. اگر به یک میان‌وعده‌ی شیرین نیاز دارید، به جای شکلات و قند مصنوعی، از میوه، عسل، ملاس یا شیره‌ی طبیعی قند میل کنید. در برنامه‌ی غذایی به جای برنج سفید از برنج قهوه‌ای و غلات سبوس‌دار و سبزی‌های مختلف، استفاده کنید. به جای نوشابه‌های گازدار و نوشیدنی‌های شیرین‌شده، آب بنوشید. با ایجاد این تغییر در برنامه‌ی غذایی، به‌طور شگفت‌انگیزی انرژی ماهیچه‌ها افزایش یافته، چربی دور شکم کاهش می‌یابد و از سایر عوارض بد مصرف قند مصنوعی نیز، در امان می‌مانید. منبع: مجله‌ی: HEALTH/ Apr/2013
)