از ازدواج‌مان مواظبت کنیم
علی اسلامی‌پور
کارشناس ارشد مطالعات خانواده
مردم معمولاً فکر می‌کنند مهم‌ترین مسئله در ازدواج، بحث انتخاب همسر است و اگر جوانان در انتخاب همسر دقت کنند خوش‌بخت خواهند شد؛ ولی موضوع مهمی که پس از ازدواج راجع به آن کم‌تر فکر می‌کنند، موضوع «مراقبت و نگه‌داری از ازدواج» است.
در بحث مربوط به زندگی زناشویی، باید به دو مقوله به‌طور یک‌سان و برابر توجه کنیم: اول، انتخاب همسر مناسب و سپس نگه‌داری و مراقبت از ازدواج. زوج‌های جوان ممکن است این سؤال در ذهن‌شان شکل بگیرد که منظور از مراقبت از ازدواج چیست؟
در نظر بگیرید شما بهترین مدل ماشین را که مدت‌ها آرزو داشته‌اید، خریده‌اید. حالا اگر طرز استفادهی آن را ندانید و دفترچه‌ی راهنمای نگه‌داری‌اش را نداشته باشید خیلی زود ماشین محبوب شما دچار مشکل می‌شود و قابل استفاده نخواهد بود؛ پس مطالعه‌ی دفتر راهنمای خودرو و آموختن طرز استفادهی آن ضروری است.
ضرورت مواظبت از ازدواج
ازدواج پس از واقعه‌ی تولد مهم‌ترین اتفاق زندگانی هر جوان است. حالا باید پرسید جوانان چه‌قدر برای این اتفاق مهم آماده می‌شوند؟ چه‌قدر جامعه آن‌ها را آموزش می‌دهد تا در روند اجتماعی‌شدن بتوانند از پس این تغییر مهم برآیند؟ متأسفانه جوانان ما چه دختر و چه پسر، قبل از ازدواج هیچ آموزش جامعی دریافت نمی‌کنند و طبیعتاً روش مراقبت از ازدواج را هم نمی‌دانند! رمز ادامه‌ی یک زندگی مشترک و تداوم یک ازدواج، آگاهی زوجین از مهارت‌های زندگی و قوانین ارتباط سازنده و تفاوت‌های زنان با مردان است. والدین هم متأسفانه آن‌قدر که به انتخاب همسر و مراسم‌ها و تجمل‌های عروسی فکر می‌کنند به آموزش توجهی ندارند و معتقدند جوانان خودشان در زندگی وارد شده و کسب تجربه می‌کنند! در حالی‌که نمی‌دانند این کسب تجربه، همیشه موفقیت‌آمیز نبوده و گاهی به درگیری و طلاق، منجر می‌شود. معمولاً هر ازدواجی که مدت زمانی از آن بگذرد، عشق و علاقه‌ی ظاهری در آن کم‌رنگ می‌شود و باید محبت و دوستی قلبی جایگزین گردد. این مهارت زوج‌های جوان است که بتوانند این جایگزینی را انجام دهند.
«در متون اسلامی دل‌بستگی زن و شوهر به انس آن‌ها با هم و تعامل گفتاری تعبیر شده است. قرآن کریم در توصیف رابطه‌ی بسیار نزدیک زن و شوهر تا آن‌جا پیش رفته که از کنایه‌ی لباس استفاده می‌کند و می‌فرماید: زن و مرد همانند لباس یک‌دیگرند؛ لباس یعنی مایه‌ی آرامش. شب نیز در جایی به لباس تشبیه شده است. علاوه بر آن یکی از نقش‌های لباس، پوشاندن زشتی‌های بدن و حفاظت آن از سرما و گرماست. همسر خوب می‌تواند بزرگ‌ترین منبع رضایت از زندگی باشد(سالاری فر، 1389، 55).»
به خاطر داشته باشید یک ازدواج خوب هرگز به‌طور تصادفی اتفاق نمی‌افتد. بلکه باید آن را ساخت و به‌طور مرتب از آن مراقبت کرد با «عشق و توجه». ازدواج مانند گلی است که باید از آن مراقبت کرد تا پژمرده و خشک نشود و همیشه تازه و زیبا بماند.
راه‌کارهای مواظبت از ازدواج
درصد بالای طلاق در جامعه، نتیجه‌ی همین بی‌توجهی به بحث مراقبت از ازدواج است. درصد بالایی از زوج‌های جوان هم که به مرحله‌ی طلاق نمی‌رسند، در مرحله‌ی طلاق عاطفی یا پنهان (زندگی ساختگی کنار هم‌دیگر) زندگی می‌کنند. با راه‌کارهای ساده و عملی که به مراقبت از ازدواج و ادامه‌ی زندگی زیبای زوجین منجر می‌شود، می‌توان زندگی شیرینی داشت.
* اولین و مهم‌ترین نکته در بحث مراقبت، مهارت گفت‌وگو و ارتباط سازنده‌ی زوجین است. زن و مرد باید پس از ازدواج، هر کدام ویژگی‌های ارتباطی طرف مقابل را بشناسند و بدانند زن و مرد چه تفاوت‌هایی با هم دارند. مردان علاقه به سکوت دارند و زنان علاقه به گفت‌وگو. مردان در گفت‌وگو پیرو منطق هستند؛ ولی زنان پیرو احساس و عاطفه. مردان بیش‌تر از راه چشم عاشق می‌شوند، زنان از راه گوش. عشق و محبت در مردان ثبات بیش‌تری دارد؛ ولی در زنان با فراز و نشیب همراه است. «آگاهی از تفاوت‌ها و توجه به آن‌ها باعث می‌شود زن و مرد نه‌تنها در تأمین خواسته‌های هم‌دیگر موفق‌تر باشند، بلکه در تأمین خواسته‌های خود نیز توفیق بیش‌تری کسب کنند. وقتی زن بداند تحریک‌پذیری مرد در برابر محرک‌های بصری بیش‌تر است و مرد بداند زن در برابر تحریک‌ها، حساسیت بیش‌تری دارد، بهتر می‌توانند به خواسته‌ها و نیازهای هم پاسخ دهند(حسین‌زاده، 1390، 333).» به قول اندیشمندان: «پیوندها در دو صورت زیبا می‌شود: اول، شناخت شباهت‌ها و دوم، احترام گذاشتن به تفاوت‌ها.» زوج‌های جوان باید علاقه‌ی همسرشان را درک کنند و از همان طریق، محبت و عشق را در زندگی تقویت کنند.
* راه‌کار بعدی این‌که زوجین در کنار تقویت حس مثبتاندیشی در خود، سعی کنند نقاط قوت همسرشان را شناسایی و مدنظر قرار دهند و تا حد امکان، از نقاط منفی چشم‌پوشی کنند. بیش‌ترین سفارش اسلام در باره‌ی مسائل زناشویی، گذشت و اغماض در لغزش‌ها و اشتباه‌هاست. زن و مرد باید مانند لباس یک‌دیگر باشند و خطاها و زشتی‌های هم را بپوشانند. خداوند در سوره‌ی بقره، آیه‌ی 187 می‌فرماید: «آنان (زنان) لباس شما هستند و شما (مردان) لباس آنان هستید.» متأسفانه شاهدیم که در برخی خانواده‌ها زن دنبال نقاط ضعف مرد و مرد نیز در تعقیب نقاط منفی از همسرش است تا در مواقع مناسب از آن‌ها به نفع خود استفاده کند. «خوش‌بینی، از صفت‌های اخلاقی مؤثر در خانواده و بر اعتماد متقابل استوار است. داشتن خوش‌بینی و گمان نیکو به یک‌دیگر، در سلامت و دوام خانواده نقش مهمی دارد. برای ایجاد حس خوش‌بینی، زن و شوهر باید در ابتدای زندگی تلاش کنند هم‌دیگر را به‌خوبی بشناسند و در زندگی موازین و شئون‌های اخلاقی و اسلامی را رعایت کنند. در اسلام تأکید شده انسان‌ها به یک‌دیگر خوش‌بین باشند و بدگمانی را از خود دور کنند(سالاری‌فر، 1389، 118).»
* راه‌کار دیگر این‌که بالأخره در زندگی مشترک، ممکن است مسائل و مشکل‌هایی بروز کند؛ لذا زوج‌های جوان باید مهارت حل مسئله را آموزش دیده باشند. اولین اصل در مهارت فوق این است که در هر مشکلی، خودمان را جای طرف مقابل تصور کنیم. به قول معروف، قبل از قضاوت در باره‌ی نحوه‌ی راه رفتن کسی، ابتدا چند قدم با کفش‌هایش راه برویم. همه‌ی مشکل‌ها با کمی هم‌دردی و تفاهم به‌سادگی حل خواهد شد. «مجهزبودن به مهارت حل مسئله، باعث افزایش اعتمادبه‌نفس و دوری از افسردگی می‌شود؛ هم‌چنین مهارت حل مسئله با سازگاری شخصی خوب، ارتباط دارد. پژوهش‌گران دریافتند افرادی که با موفقیت مشکل‌های زندگی را حل می‌کنند، به این نکته واقف‌اند که غلبه بر مشکل‌های زندگی، مستلزم تلاش و کوشش شخصی است(محمد خانی، 1386، 94).»
* برای آخرین راه‌کار، می‌توان به اهمیت روابط جنسی بین زن و شوهر اشاره کرد؛ چراکه ازبین‌رفتن یا کم‌رنگ‌شدن این رابطه باعث سست‌شدن پایه‌های ازدواج می‌شود. اکثر مشاوران خانواده به این نکته اذعان دارند که ریشه‌ی پنهان بسیاری از اختلافهای خانواده‌ها در مسائل جنسی است و زوج‌های جوان برای تداوم ازدواج باید به این مسئله توجه داشته باشند. «بی‌شک، یکی از عوامل سازگاری زوجین، رابطه‌ی جنسی سالم میان همسران است. این رابطه می‌تواند برای پیشگیری از تنش و کاهش اختلاف‌ها و فاصله‌ی بین زوجین عمل کند؛ به‌نحوی که میان رابطه‌ی جنسی و اخلاق سالم، یک رابطه‌ی دو سویه وجود دارد(حسین‌زاده، 1390، 299).»
کلام آخر
برای آخرین توصیه به زوج‌های جوان باید گفت هر چند وقت یک‌بار، با همسرتان بنشینید و زندگی و شرایط کنونی را مرور کنید و ببینید کجای زندگی مشترک‌تان هستید. با این گفت‌وگوها از احساس‌های یک‌دیگر باخبر شده و مطمئن خواهید شد که هر دو از زندگی‌تان راضی هستید. هرگاه یکی از شما ناراضی باشد یا به مشکلی در رابطه‌تان برخورده باشید، باید برای برطرف‌کردن آن تلاش کنید. به این ترتیب، مشکل‌ها روی هم انباشته نمی‌شوند و رابطه‌ی شما از گزند آسیب‌ها در امان خواهد بود.
به امید روزی که آگاهی و خودشناسی زوج‌های جوان، به ازدواج‌هایی موفق و دائمی منجر شود و جوانان عزیز در کنار تشریفات و مخارج عروسی، کمی هم به فکر مجهزشدن به مهارت‌های زندگی شوند.
منابع:
1. سالاری‌فر، محمدرضا(1389)؛ خانواده در نگرش اسلام و روان‌شناسی، قم: انتشارات سبحان.
2. حسین‌زاده، علی(1390)؛ همسران سازگار، قم: انتشارات مؤسسه‌ی آموزشی پژوهشی امام خمینیq.
3. محمدخانی، شهرام(1390)؛ مجموعه‌ی کامل مهارت‌های زندگی، تهران: انتشارات رسانه‌ی تخصصی.
)