علی اسلامی‌پور
کارشناس ارشد مطالعات زنان
تفکر و آموختن علم در دین مقدس اسلام ارزش زیادی دارد آن هم تفکر درباره‌ی خانواده که مقدس‌ترین کانون و نهاد اجتماعی است. یادمان است که بنا به سفارش پیامبر اکرمh، «یک ساعت تفکر، از هفتاد سال عبادت بهتراست»؛ پس بیایید درباره‌ی خانواده‌ی خود کمی بیش‌تر فکر کنیم.
«زن و مرد مانند جزیره‌ای هستند که اگر میان‌شان دریای سوءتفاهم قرار گیرد، هم‌دیگر را نمی‌فهمند و احساس هم‌دیگر را درک نمی‌کنند (قربان‌زاده، 1393، ص 170).»
سوءتفاهم و بدگمانی، عاملی است که زندگی مشترک را به جهنمی سوزان بدل می‌کند. از نظر اسلام بدگمانی به همه، بد است و به شریک زندگی بدتر. قرآن کریم در آیه‌های متعددی به مذمت سوءتفاهم پرداخته است؛ برای مثال در آیه‌ی دوازده سوره‌ی حجرات می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از بسیاری گمان‌ها بپرهیزید که پاره‌ای از گمان‌ها گناه است و هرگز از حال درونی هم تجسس نکنید.» در فقه اسلامی هم داریم که همیشه باید هر عملی را حمل بر صحت کنیم، مگر عکس آن بر ما ثابت شود؛ یعنی زوج‌های جوان نباید به هم بدبین و بدگمان باشند؛ چون هرچه رابطه‌ی بین دو نفر، نزدیک‌تر می‌شود احتمال بدگمانی هم افزایش می‌یابد؛ پس اولین قدم در راه خوش‌بختی زوج‌ها، فروریختن دیوار بدگمانی و خوشبینبودن به هم‌دیگر است. به بیان بهتر، دیو چو بیرون رود، فرشته درآید!
برای درک بهتر مطلب، توجه خوانندگان عزیز را به یک داستان کوتاه جلب می‌کنم. این داستان به‌خوبی بدگمانی و سوءتفاهم را به تصویر می‌کشد. نقل می‌کنند: روزی لیلی و مجنون قرار می‌گذارند جایی خارج از آبادی، رأس ساعت خاصی هم‌دیگر را ملاقات کنند. مجنون که عاشق و دل‌باخته‌ی لیلی بود، ساعت‌ها زودتر از ساعت قرار به محل مورد نظر می‌رود و منتظر می‌نشیند. ساعت‌ها می‌گذرد و مجنون ناخواسته به خواب می‌رود. لیلی وقتی به محل قرار می‌رسد، مجنون را در خواب عمیق می‌بیند. به‌خاطر عشق و دوستی عمیقی که به مجنون دارد، او را از خواب بیدار نمی‌کند و پیش خود فکرمی‌کند مجنون که بیدار شود، چیزی برای خوردن در این بیابان ندارد؛ لذا چند عدد گردو کنار مجنون می‌گذارد و می‌رود. مجنون که از خواب برمی‌خیزد، متوجه می‌شود وقت قرار گذشته، لیلی آمده و تعدادی گردو گذاشته و رفته است. به فکر فرومی‌رود. او پیش خود فکرمی‌کند، حتماً لیلی آمده و گفته مجنون لیاقت عشق و عاشقی را ندارد و این گردوها را هم به نشانه‌ی این گذاشته که تو به درد عشق و عاشقی نمی‌خوری، به درد گردوبازی می‌خوری! در حالی که هدف واقعی لیلی چیز دیگری بود؛ پس ببینید بدگمانی و سوءتفاهم، چگونه می‌تواند عشق و محبت را تعبیر به تنفر سازد.
«پیش از ازدواج چشم‌های خود را خوب باز کنید؛ ولی بعد از ازدواج کمی آن‌ها را ببندید (فرانکلین) (عابدی، 1383، ص 188).»
در این جمله‌ی کوتاه، به نکته‌های مهمی در تشکیل خانواده و ازدواج اشاره شده است. جوانان برای یک ازدواج موفق، باید ابتدا در انتخاب همسر دقت‌کرده و از روی احساس تصمیم نگیرند. انتخاب همسر مهم‌ترین تصمیم زندگی است؛ چون بزرگ‌ترین اتفاق زندگی پس از تولد، ازدواج است. برخی ملاک‌ها در انتخاب همسر رکن و اساس هستند؛ مثل ایمان به خدا و حسن خلق. برخی دیگر هم ملاک‌های نسبی هستند؛ مثل زیبایی، تحصیلات، درآمد، شغل و... . جوانان در انتخاب همسر، ابتدا باید ایمان به خدا و حسن خلق را ملاک قرار دهند و سپس، سراغ بقیه‌ی ملاک‌ها بروند؛ ولی متأسفانه برخی جوانان امروزی، اولین ملاک را زیبایی دانسته و از روی احساس تصمیم می‌گیرند!
از ریاضی‌دانی درباره‌ی اهمیت اخلاق سؤال می‌کنند. او در جواب می‌گوید: «اگر زنی با یک مرد خوش‌اخلاق ازدواج کند، من نمره‌ی یک می‌دهم. اگر زیبا هم باشد، یک صفر جلو یک می‌گذارم. اگر پول‌دار هم باشد، باز دو صفر دیگر جلو یک می‌گذارم. اگر دارای اصل و نصب هم باشد، سه صفر جلو یک می‌گذارم؛ حالا اگر اخلاق را برداریم، فقط صفرها باقی می‌ماند که ارزشی ندارد!» درباره‌ی قسمت دوم جمله، همان توصیه‌ی اسلام به چشم‌پوشی از خطاهاست. بیش‌ترین سفارش اسلام درباره‌ی مسائل زناشویی، گذشت و اغماض در لغزش‌ها و اشتباه‌هاست. زن و مرد باید مانند لباس یک‌دیگر باشند و خطاها و زشتی‌های هم را بپوشانند. خداوند در سوره‌ی بقره، آیه‌ی 187 می‌فرماید: «آنان (زنان) لباس شما هستند و شما (مردان) لباس آنانید.» عفو و گذشت، به‌یقین کانون خانواده را گرم نگاه می‌دارد و آثار خوبی بر عواطف زوجین دارد. خداوند در سخت‌ترین حالت‌های زندگی مشترک، حتی آن‌جا که کار به جدایی می‌کشد، فرمان به گذشت و بخشش داده است؛ به این ترتیب، در اختلاف‌های زناشویی بخشش و گذشت، لازمه‌ی یک زندگی موفق است.
«زندگی دریای متلاطمی است که قطب‌نمای آن محبت است (نظام وفاکاشانی) (قربان‌زاده، 1393، ص 174).» محبت، شاه‌کلید موفقیت در زندگی مشترک است. تنها ازدواج‌هایی مستحکم می‌مانند که محبت بین زن و شوهر باشد. زندگی سرد، بدون‌احساس و محبت، زندانی است که دو طرف فقط هم‌دیگر را تحمل می‌کنند و از روی ناچاری فقط با هم می‌سازند. به قول اندیش‌مندان، طلاق پنهان یا عاطفی از همین‌جا سرچشمه می‌گیرد. این مسئله، به‌ویژه برای زنان اهمیت بیش‌تری دارد؛ چون یک زن از کم‌بود محبت بیش‌تر آسیب می‌بیند تا یک مرد؛ زیرا شخصیت زنان عاطفی‌تر از مردان است و این اقتضای خلقت زن است. نمونه‌ی زیبای ابراز محبت به همسر را در نامه‌های حضرت امام خمینیq به همسرش می‌توان یافت. در این‌جا، قسمتی از یکی از نامه‌های ایشان به همسرشان را می‌آوریم: «تصدقت شوم! الهی قربانت بروم! در این مدت که مبتلای به جدایی از تو، نور چشم عزیز و قوت قلبم گردیدم، متذکر شما هستم و صورت زیبایت در آینه‌ی قلبم منقوش است. عزیزم! امیدوارم خداوند شما را به سلامت و خوش در پناه خودش حفظ کند. حال من با هر شدتی باشد می گذرد؛ ولی بحمدالله تاکنون هرچه پیش آمد، خوش بوده و الآن در شهر زیبای بیروت هستم! حقیقتاً جای شما خالی است. تماشای شهر و دریا خیلی منظره‌ی خوشی است. صدحیف که محبوب عزیزم همراه نیست تا این منظره‌ی عالی به دل بچسبد!... جای شما خیلی‌خیلی خالی است... ایام عمر و عزت مستدام! تصدقت، قربانت، روح‌الله (حسین‌زاده، 1390، ص 196).»
«زندگی خانوادگی مانند شرکتی است که هرچه سهم دو شریک در آن بیش‌تر باشد، قدرت و پایداری آن شرکت بیش‌تر خواهد بود (سعید نفیسی) (قربان‌زاده، 1393، ص170).»
هم‌اکنون مشکل طلاق در جامعه‌ی ما به یک بحران بدل شده است. اگر مطالعه و بررسی کنیم، متوجه خواهیم شد علت بسیاری از طلاق‌ها همین مسئله است. متأسفانه سهم زن و شوهرها در خانواده کم‌رنگ شده و سهم غریبه‌ها پررنگ‌تر از گذشته است! علت را هم باید در نقش رسانه‌ها و هجمه‌ی فرهنگی جست‌وجو کنیم. در عصر کنونی، زن و شوهر وقت کم‌تری را با هم می‌گذرانند، ارتباط‌های چهره‌به‌چهره و رودررو جای خود را به ارتباط‌های مجازی داده است. حاصل این نوع ارتباط هم کاهش عاطفه و احساس واقعی بین زوج‌هاست. خاصیت ارتباط مجازی چنین اقتضا می‌کند که شخص بتواند به‌راحتی احساس واقعی خویش را کتمان کرده و به‌شکل غیرواقعی رفتار کند. علاوه بر آن، شبکه‌های ماهواره‌ای هم به ترویج فرهنگ خیانت در بین خانواده‌ها پرداخته و تلاش می‌کنند ارزش‌های خانواده در ایران را سست کند. این‌جاست که می‌طلبد زوج‌های جوان ما، با استعانت از فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی، نقشه‌ی استکبار را نقش برآب کرده و بدانند هیچ آرامشی مانند زندگی در یک خانواده‌ی بامحبت و عطوفت نیست؛ پس تلاش برای استحکام و بقای خانواده، تضمین‌کننده‌ی آینده‌ی کشور عزیزمان، ایران است.
امید آن‌که جوانان ما با آگاهی و شناخت، به تشکیل خانواده اقدام کنند و دولت هم برای حمایت از جوانان در امر ازدواج تلاش کند!
منابع:
1. حسین‌زاده، علی (1390)؛ همسران سازگار، قم: مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
2. عابدی، محمدرضا (1383)؛ خلاقیت، تهران: جامی.
3. قربان‌زاده، محمدرضا (1393)؛ فقط عروس و دامادها بخوانند، قم: آریاز.
)