رعنا شکوهی‌ستا
کارشناس ارشد شیمی
داشتن ذهنی باز و خلاق در موفقیت هر فردی بسیار اثرگذار است. از سوی دیگر، گاهی به‌علت برخی عادت‌ها و قرار گرفتن در چارچوب‌های خودساخته، فضای خانه بسیار شلوغ می‌شود. نامنظمی یا شلوغی فضای اطراف، در نظم فکری و آرامش ذهنی، اثر منفی دارد. در این سلسله‌نوشتار، درصدد هستیم با نگاهی متفاوت، به مدیریت وسایل خانه بپردازیم.
وجود گیاه، گل و گل‌دان در خانه یا فضای کار، هم اثرهای خوب زیست‌محیطی دارد و هم انرژی مثبت به خانم خانه می‌دهد؛ ضمن این‌که افراد خانواده، وقتی موجودی جان‌دار را جان مضاعف می‌دهند و از سبزی و زیبایی آن بهره می‌برند، و در نتیجه‌ی همه‌ی این موارد، احساس زنده‌بودن و طراوت مضاعف خواهند یافت.
گیاهان در روایت‌ها
اهمیت کشاورزی اعم از درخت‌کاری، کاشت گل و گیاه و سبزی‌کاری آن‌قدر زیاد است که روایت‌های مختلفی بر این امر تأکید دارد. امام صادقa فرمودند: «زراعت کنید و درخت بکارید. به خدا قسم! هیچ شغلی و هیچ کاری از کارهای مردم، حلال‌تر و پاکیزه‌تر از آن نیست (الحیات، ج 5، ص 345)» و «خداوند برای رسولان خود، کار درخت‌کاری و کشاورزی را انتخاب فرمود تا آن‌که از بارش پیاپی آسمان ناخشنود نباشند؛ بلکه پیوسته منتظر باران رحمت الهی باشند (وسائل‌الشیعه، ج 13، ص 193).»
رسول اکرمh هم فرموند: «هیچ کشاورزی نهالی نمی‌نشاند، مگر آن‌که خداوند متعال به مقداری که از آن نهال، ثمر به دست آید به او اجر و پاداش می‌دهد (کنزالعمال، ج 3، ص 896)» و «هرکس درختی بکارد و بر نگه‌داری آن صبر و استقامت و بر مراقبت از آن قیام کند تا آن‌که به ثمر و نتیجه برسد، به مقداری که بهره می‌رساند و به تعداد کسانی که از آن درخت استفاده می‌کنند، خداوند متعال به او، ثواب صدقه و انفاق مرحمت می‌فرماید (میزان‌الحکمه، ح 9143)»؛ هم‌چنین فرموند: «نگاه‌کردن به سبزه‌زار و سبزی، باعث زیادی روشنایی و قوت بینایی چشم است (نهج‌الفصاحه).»
در هر فضایی، هر اندازه کوچک و تاریک، می‌توان گیاهانی پرورش داد. اگر تجربه‌ی زیادی در پرورش گل و گیاه ندارید، پیشنهاد می‌شود با مشورت افراد باتجربه، از گیاهانی شروع کنید که خیلی حساس نیستند و شرایط پرورشِ ویژه ندارند؛ برای مثال، داخل آپارتمان، پرورش گیاه «پتوس» و برای فضای بیرون، مانند حیاط، پرورش گیاه «فیلکوس»، «شاخ‌بزی» و «گندمی» راحت است.
برای تهیه‌ی بیش‌تر نمونه‌های گل و گیاه نیاز به هزینه نیست؛ چون اکثر گیاهان از طریق قلمه‌زدن، قابل‌تکثیر هستند و برخی نمونه‌های گیاهی، مانند انواع کاکتوس‌ها هم با کاشت مستقیم در خاک، زیاد می‌شوند؛ پس برای تهیه‌ی این دسته از گیاهان، می‌توان در دید و بازدیدهای دوستانه و فامیلی، از کسانی که اهل گل و گیاه هستند، چند شاخه قلمه تهیه کرد تا مدتی در آب بماند و ریشه دهد؛ سپس در گل‌دان یا بر حسب نوع گیاه، مستقیم در خاک کاشته شود.
برای تهیه‌ی گل‌دان هم، نیاز به هزینه‌ی زیادی نیست و با مقداری خلاقیت می‌توان گل‌دان‌های زیبایی طراحی کرد؛ برای مثال، می‌توان بطری‌های آب معدنی، سطل‌های ماست، جعبه‌های میوه، گل‌دان‌های سفالی ساده و... را با کمی تزئین به گل‌دان‌های زیبایی بدل کرد. برای تزئین گل‌دان، می‌توان ظرف را با اسپری‌های رنگی یا فویل‌های حکاکی شده یا طلق‌های رنگی و... به شکل یک ظرف رنگی درآورد و سپس با استفاده از وسایل تزئینی، مانند: دکمه، گوش‌ماهی، سنگ رنگی، تیله، چوب بستنی، مهره‌های باقی‌مانده از گل‌ِسرهای قدیمی، زیورها، روبان، پولک و... آن‌ها را تزئین کرد. فقط در طراحی گل‌دان، باید توجه داشت که کف گل‌دان، منفذ یا سوراخ‌هایی برای خروج آب اضافه داشته باشد تا زیادیِ آب، در گل‌دان نماند و باعث پوسیدگی ریشه گیاه نشود.
چند نکته برای آراستگی گل‌های آپارتمانی
* حتماً زیرگل‌دانی برای گل‌دان‌ها، به‌ویژه گل‌دان‌های داخل فضای مسکونی و کاری قرار دهید و هر چند وقت یک‌بار، آن‌ها را بشویید تا جرم آب و خاک‌ها پاک شود.
* برخی از گیاهان رونده هستند؛ یعنی اگر دو ساقه از این گیاهان کاشته شود، بعد از ده سال همان دو ساقه هست و فقط اندازه‌ی ساقه‌ها بلند و کشیده می‌شود. برای آراستگی و زیبایی بهتر این نوع گیاهان ـ به‌ویژه اگر ساقه‌های نازکی داشته باشند ـ بهتر است تعداد ساقه‌ی کاشته‌شده، بیش‌تر باشد. اگر منبع جدیدی از آن گیاه در دسترس نیست، می‌توان از بالای ساقه‌ها، تکه‌ای را جدا کرد، قلمه زد و بعد از ریشه‌دادن، در همان گل‌دان اصلی کاشت تا انبوه‌تر و زیباتر شود.
* برگ گیاهان، نیاز به شست‌وشو یا گردگیری دارد. برای شست‌وشوی گیاهان آپارتمانی، می‌توان گل‌دان‌ها را به حیاط، پاسیو یا حمام منتقل کرد و با آب خنک، آن‌ها را شست یا می‌توان با آب‌پاش روی برگ‌ها اسپری کرد و سریع با پارچه، آب‌گیری کرد. این روش برای گیاهانِ پهن‌برگ یا گل‌دان‌های خیلی‌بزرگ کاربرد خوبی دارد. اگر به هر دلیلی، هیچ‌کدام از این روش‌ها میسر نبود، با پارچه‌ی نم‌دار، با حوصله و دقت، تک‌تک برگ‌ها را می‌توان گردگیری کرد. این شست‌وشو یا گردگیری سه مزیت دارد: ازبین‌بردن منابع آلودگی و میکروب در خانه، آراستگی و زیبایی بیش‌تر و بازشدن منافذ گیاه و در نتیجه رشد بهتر گیاه.
* برگ‌های زرد، شاخه‌های پوسیده و... را با استفاده از قیچی می‌توان جدا کرد. برخی گیاهان مانند «نخل مرداب» با کوچک‌ترین تنش و تغییری نوک برگ‌های‌شان زرد می‌شود. برای آراستگی بیش‌تر این گیاهان، می‌توان نوک برگ‌های زردشده را با ظرافت و دقت قیچی کرد.
* خاک خوب، باید سبک و غنی باشد. سبک‌بودن خاک، برای این است که بافت خاک، مثل کلوخ محکم نشود و امکان عبور آب و هوا میسر باشد. گاهی می‌توان با اقدام‌های خانگی، کیفیت خاک را بالاتر برد؛ برای مثال با افزودن تفاله‌ی چای، سبوس یا خرده‌های یونولیت، می‌توان خاک را سبک‌تر و امکان عبور آب و هوا را فراهم کرد و با افزودن پوست میوه‌های خشک و آسیاب‌شده، می‌توان خاک را غنی‌تر کرد.
* می‌توان با تهیه‌ی بذر سبزی‌ها، به‌ویژه سبزی خوردن، گلدان‌هایی ویژه‌ی کاشت سبزی تهیه کرد؛ برای مثال می‌توان در گل‌دان، ریحان کاشت و چندماه از محصول آن بهره برد.
)