چگونه میتوانیم فرزندانمان رابه یک عمل مذهبی مقید کنیم؟

بچه هاراازخدامأیوس نکنید

زهره شریعتی

در روان‌شناسی می‌گویند که والدین سخت‌گیر یا سهل‌گیر، فرزندان متعادلی تربیت نمی‌کنند؛ میانه‌روی میان این دو البته کار ساده‌ای نیست. این‌که کجاها سخت بگیریم و کی آسان، تشخیصش برعهدۀ علم و اطلاعمان از موردهای لازم است و بیشتر از علم، تجربه به کار می‌آید. بر مبنای «هَلِ الدّینِ إلّا الحُبّ»، اگر می‌خواهید فرزند شما به اعتقادات و اعمال مذهبی علاقه‌مند شود، نباید در این‌ها سخت‌گیری کنید. اصرار و تأکید مکرر بر یک عمل مذهبی بدون برانگیختن علاقه، درنهایت به تنفر از مذهب برای یک امر کلی و تنفر از والدین به‌صورت مصداقی می‌انجامد. پدر و مادری که به بچه بگویند: «اگر نماز نخوانی دوستت ندارم»، چنان ناامنی عاطفی ایجاد می‌کنند که او نماز یا دیگر اعمال مذهبی یا حتی اخلاقی را به‌دلیل باج‌خواهی عاطفی انجام خواهد داد، نه از روی ایمان قلبی. باج‌گیری یا باج‌دهی عاطفی هم، نمی‌تواند امری دائمی  باشد و تا وقتی که فرزند از جهات مادی یا عاطفی به والدین وابسته است دوام می‌آورد. به محض کسب استقلال مالی و عاطفی در هر سنی، دیگر این روش جواب نمی‌دهد.

خانواده‌ای را می‌شناختم که پدر، فقط با داد و فریاد بچه‌هایش را وادار به نماز یا خواندن قرآن می‌کرد. وقتی می‌خواست برای نماز صبح بیدارشان کند، نفری یک لگد می‌زد بهشان و فحش می‌داد به تلویزیون که باعث شده دیر بخوابند! حالا اگر سراغ بچه‌ها را بگیرید، تنها یکی‌شان اهل دین شده و او هم از قضا کمتر از باقی بچه‌ها اوقاتش را در خانۀ پدری سر کرده است؛ باقی حتی اسم‌های مذهبی‌شان را هم عوض کرده‌اند، چه رسد به رسم‌شان!

اما خانواده‌ای را هم می‌شناسم که بهترین غذا، بهترین هدیه و بهترین رفتار را زمانی با بچه داشته‌اند که یا حرم بوده‌اند، یا مسجد و یا در مناسبت‌های مذهبی؛ نتیجه را خودتان حدس بزنید!

اجبار هیچ‌کس را دین‌مدار نمی‌کند که اگر می‌کرد، خود خدا بنده‌اش را مختار خلق نمی‌کرد. اگر می‌خواهید خلیفۀ خدا در زمین باشید، حداقل به‌اندازۀ ده‌هزارم از هزار اسمی که در جوشن کبیر می‌خوانید، رحمان و رحیم باشید. محبت‌تان را به بچه‌ها مشروط نکنید. او بد یا خوب، فرزند شماست و عاری از خطا و اشتباه نیست؛ چنان‌که شما هم نبوده‌اید و طردکردنش کار شما نیست. خدا هیچ بنده‌ای را از درگاهش نرانده است؛ حتی گنه‌کارترین‌شان را. بدترین گناه هم، یأس از رحمت اوست. تو را به خدا، بچه‌هایتان را از خود و خدایتان مأیوس نکنید!

رمضان 1438/1395