نوع مقاله : نگاه
حرف‌های لباست، شنیدنی است!
سیده‌طاهره موسوی
لباس یا پوشش «یک زبان اجتماعی» است؛ زبانی که اگر درست انتخاب نشود، موجب بروز آسیب‌های بسیاری برای نوجوانان خواهد شد؛ زیرا دورۀ نوجوانی دوران شکل‌گیری شخصیت است و انتخاب پوشش یا لباس نیز، یکی از ویژگی‌های مهم اجتماعی هر فرد است. پدر و مادر در انتخاب پوشش فرزندان خود نقش مهمی دارند؛ از این رو در این نوشتار به بیان آسیب‌های اجتماعی پوشش نامناسب برای دختران و پسران و راهکارهای آن می‌پردازیم.
آسیب‌های اجتماعی انتخاب لباس نامناسب
تهدید امنیت جنسی: از آن‌جا که لباس تأثیر بسیاری در جذابیت فیزیکی افراد دارد و امروزه هدف از طراحی بسیاری از لباس‌های دختران و پسران، برجسته‌کردن اندام‌های جنسی برای برانگیختگی جنس مخالف است. پوشش دختران باید به‌گونه‌ای باشد که مانع افزایش تحرکات و قرارگیری در معرض آزارهای جنسی شود.
رابطه با جنس مخالف: عوامل متعددی در ایجاد یک رابطه نقش دارند؛ اما برخی از پوشش‌های نامناسب علاوه بر جلب توجه جنس مخالف، به دلیل ماهیت رسانه‌ای خود، دارای پیام خاصی نیز هستند که مخاطب خاص را به خود جذب می‌کنند. نوع لباس دختران یا پسران مبنای برقراری ارتباط است؛ طوری که هرچه پوشش مقیدتر باشد، برقراری ارتباط با جنس مخالف سخت‌تر به ذهن می‌رسد.
بروز شخصیت نمایشی: زمانی که نیاز به خودنمایی در دورۀ نوجوانی از حالت طبیعی خارج شده و نیاز به منحصربه‌فردبودن افراطی، فخرفروشی و به‌رخ‌کشیدن زیبایى‌ها از طریق انتخاب نوع لباس شکل بگیرد، نوجوان برای افزایش توجه و تأیید دیگران، لباس‌های متفاوت و تبلیغ‌شده از سوی رسانه‌ها، مدلها و... را انتخاب می‌کند. عادت به چنین عمل‌کردی، آن هم برای جلب توجه اطرافیان، در درازمدت موجب بروز شخصیت نمایشی و در برخی افراد تشدید این اختلال می‌شود.
جذب افراد نامناسب: برخی از پسرها و دخترها، به‌صورت ناخودآگاه از لباس‌هایی استفاده می‌کنند که کلمات، علامت‌ها و نمادهای گروه‌های مختلف (شیطان‌پرستی، روابط جنسی نامتعارف، هم‌جنس‌گرایی، ترویج شراب‌خواری و...) را دارند. در این صورت نه‌تنها همچون رسانۀ متحرک در سطح جامعه به نشر عقاید گروه‌های مختلف کمک می‌کنند، بلکه نوع پوشش آن‌ها موجب جذب و دوستی با افراد طرفدار چنین عقایدی خواهد شد که آسیب‌های بسیاری همراه خواهد داشت.
جذب گروه‌های مدلینگ: برخی از نوجوانان برای کسب اعتمادبه‌نفس در اجتماع ـ از طریق دنیای مجازی، مدل‌های خیابانی ـ به الگوپذیری از مدلها روی می‌آورند و در صورت فراهم‌شدن زمینه، جذب گروه‌های مدلینگ خواهند شد.
لباس تنها عامل ایجاد امنیت روانی: توجه ویژه به لباس از سوی نوجوانان و عدم جهت‌دهی افکار آنان توسط والدین، موجب می‌شود که ظاهرگرایی نامناسب ویژگی زیستی و روانی برای نوجوان طبیعی جلوه کند و امنیت روانی، تنها با تهیۀ لباس نامناسب برآورده شود؛ نه دیگر اهداف مثبت.
تغییر قضاوت افراد جامعه: افراد جامعه بر مبنای نوع ظاهر یا پوشش دربارۀ فرهنگ، شخصیت و عقاید قضاوت می‌کنند. زبان لباس فرد، زبان ارتباط اوست. نوجوانی که دارای پوشش نامناسب است، شاید در بسیاری از اجتماعات رسمی مورد پذیرش قرار نگیرد و این موضوع موجب بروز خودکم‌بینی در فرد خواهد شد؛ زیرا نوجوان دلایل عدم پذیرش را به دیگر ضعف‌های خود مرتبط می‌داند؛ نه پوشش خود!
تقلید هویت: بسیاری از نوجوانان هویت، رفتار، حرکات و گفتار خود را شبیه الگوهایی می‌کنند که لباس خود را از آنان تقلید کرده‌اند تا به‌اصطلاح، برازندۀ لباس باشند!
عادت به عدم تناسب مکانی و زمانی: بیشتر نوجوان‌ها از نوعی پوشش خاص (گاه نامناسب) در همۀ مکان‌ها و زمان‌ها استفاده می‌کنند. عادت به عدم تناسب مکانی و زمانی، موجب بروز مشکلات بسیاری در آینده (تحصیلات عالی، شغل، ازدواج و...) خواهد شد.
تحمیل عقاید غرب و بی‌توجهی به پوشش اسلامی: بسیاری از لباس‌ها، تحمیل‌گر عقاید فرهنگ غرب و ترویج‌گر بی‌توجهی به رعایت موازین پوشش اسلامی هستند؛ طوری که حتی بسیاری از افراد تحت تأثیر این عقاید، پوشش اسلامی را مانع پیشرفت می‌دانند. این در صورتی است که امام صادق ـ علیه‌السلام ـ به نقل از پدران بزرگوارش فرمود: «خداوند به یکى از پیامبران وحى فرمود که به مردم خود بگو: لباس دشمنان مرا نپوشید... خود را به شکل و شمایل دشمنان من در نیاورید؛ که در این صورت، شما نیز همچون آن‌ها، دشمن من خواهید بود (وسایل‌الشیعه، ج 11، ص 11).»
راهکارها
ـ پدر و مادر‌ها باید هنگام خرید لباس‌هایی که دارای نماد یا نوشته هستند، به معنای نوشته یا نماد توجه و به فرزند خود گوش‌زد کنند.
ـ آگاه‌سازی دختران از تأثیرات نوع پوشش بر عدم امنیت اجتماعی و امکان بروز آسیب‌های جنسی و روانی جبران‌ناپذیر با بهره‌گیری از استدلال‌های منطقی و بیان نمونه‌های موجود در رسانه‌ها، آشنایان و... (براساس روان‌شناسی ویژگی‌های پسران).
ـ بیان تأثیرات مخرب پوشش نامناسب در زندگی آینده با بهره‌گیری از نمونه‌های عینی.
ـ کنترل دوستان و گروه‌هایی که فرزندان عضو آن‌ها می‌شوند ـ برای مواظبت از عدم عضویت در گروه‌های مدلینگ ـ و بیان عاقبت مدل‌های جهانی.
ـ آگاه‌سازی دختران و پسران از هدف طراحان لباس‌ها، از نوع طراحی لباس‌های زننده (طراحان لباس جهت نابودی سلامت جنسی جامعه، لباس‌های زننده... را طراحی کرده‌اند؛ در صورتی که دختران و پسران به‌صورت ناخودآگاه در جهت هدف طراحان لباس، لباس‌ها را تنها برای تلفیق رنگ و... می‌پوشند).
ـ والدین باید دربارۀ نوع لباسی که می‌خواهند بخرند، از فرزندان نظرخواهی کنند تا آن‌ها نیز هنگام خرید، به نظریات پدر و مادر اهمیت دهند.
ـ آشنایی با رنگ‌ها، فرم‌ها و طرح‌های لباس‌های تاریخی ایرانی و اسلامی و کمک به تحول زیبایی‌شناسی دختران و پسران.
ـ تشویق به زیباپوشی و شیک‌پوشی از طریق انتخاب لباس‌های متفاوت، زیبا و متناسب با فرهنگ ایرانی ـ اسلامی.
ـ بیان تفکر شخصیت‌های مشهور و متفکر دنیا دربارۀ پوشش.
ـ درنظرگیری فعالیت‌های هنری، ورزشی، فرهنگی و... برای خودنمایی نوجوانان و کسب نیاز به خودنمایی خاص دوران نوجوانی و برانگیختگی اندیشۀ مثبت.
ـ کنترل رفت و آمدهای دوستانه، کمک به انتخاب دوستان مناسب و شناساندن الگوهای مناسب پوشش به فرزندان.
)