نوع مقاله : مهارت
در مقابل توهین چه کار کنیم؟
عاقلانه‌ترین و مؤثرترین عکس‌العمل در این مواقع چیست؟
نسخه‌ای برای حرف‌های نیش‌دار
آزاده منصوری
از خشم، به خود می‌پیچی و نمی‌دانی چه بگویی. احساس می‌کنی اگر چیزی نگویی منفجر می‌شوی؛ اگر هم حرف بزنی، آتشی که برافروخته شده، شعله‌ورتر می‌شود. این احساسی است که احتمالاً خیلی از شما تجربه کرده‌اید، وقتی به شما توهین می‌شود. اگر یکی به ما توهین کرد، چه واکنشی مناسب است؟ با چه روش‌ها و عکس‌العمل‌هایی می‌توانیم در مقابل توهین بایستیم؟ در ادامه با ما همراه شوید تا درباره‌ی توهین و عکس‌العمل‌های مناسب آن بیش‌تر بدانیم.
توهین‌کننده چه هدفی دارد؟
نمی‌توان دقیق و واضح گفت که چرا بعضی آدم‌ها رفتاری را در پیش می‌گیرند تا به دیگران توهین کنند و آزردگی خاطر آنان را ببینند؛ اما بیش‌تر وقت‌ها، دیده می‌شود که فرد توهین‌کننده در گروه و محیطی قرار می‌گیرد که توهین و پرخاشگری با دیگران ارزش است و فرد به‌دلیل کسب پاداش از سوی گروه اطرافیان، دست به این عمل ناپسند می‌زند. البته نظریه‌های مختلفی وجود دارد. برخی روان‌شناسان معتقدند که توهین، نوعی واکنش به شرایط ناخوش‌آیند است. از آن‌جا که توهین در فرهنگ‌های مختلف تعاریف مختلفی پیدا می‌کند، نمی‌توان به‌صورت واضح و روشن این عمل را توصیف کرد؛ اما واضح است کسی که توهین می‌کند (البته آگاهانه)، تنها قصد و منظورش آسیب‌رساندن به دیگران است. شاید این سؤال در ذهن شما هم پیش آید که چرا روز به روز درصد رفتارهای توهین‌آمیز بیش‌تر می‌شود؟ جواب ساده است؛ رشد روزافزون جوامع و پیچیدگی‌های آنان، اضطراب، جنگ، افزایش جنایت‌ها، افزایش آمار قتل، تغییرات پی‌درپی ارزش‌های اخلاقی و... از جمله مواردی هستند که باعث ایجاد انگیزه‌ی پرخاشگری در افراد می‌شود.
با توهین چه کنیم؟
ـ گاهی رفتار اشتباه ما، باعث می‌شود فرد در جواب توهین کند؛ پس تا قبل از رسیدن به این مرحله، از عذرخواهی پرهیز نکنید و مسئولیت رفتارتان را بپذیرید.
ـ اگر قصد توهین دارید، یک لحظه فکر کنید که چرا قصد جنگ و پیکار دارید؟ دفعه‌ی قبل چه نتیجه‌ای عایدتان شد؟
ـ زمانی که فردی با توهین شما را عصبانی می‌کند، قبل از جواب‌دادن لحظه‌ای فکر کنید که آیا راه‌حل بهتری هم وجود دارد؟ در این موقعیت، تنها سکوت است که می‌تواند کمک کند شرایط به دعوا ختم نشود.
ـ باید بدانیم هیچ‌کس کامل نیست. ممکن است ما هم نارسایی‌های شخصیتی داشته باشیم؛ پس بکوشیم تا به فرد توهین‌کننده کمک کنیم.
ـ به‌جای این‌که کینه به دل بگیرید، بعد از آرام‌شدن شرایط با آن شخص صحبت و آزردگی و رنجش خود را بیان کنید و بعد مسئله را به فراموشی بسپارید.
ـ سعی کنید از موقعیتی دوری کنید که امکان بروز خشونت را فراهم می‌کند.
ـ یادتان باشد هر چه فضای بین اعضای خانواده و اطرافیان گرم و صمیمی‌تر باشد، احساس آرامش بیش‌تری می‌کنید.
ـ وعده‌هایی به اطرافیان بدهید که توانایی انجام آنها را داشته باشید.
ـ وقتی احساس ناکامی در فرد توهین‌کننده دیدید، موقعیت‌های خوب گذشته‌اش را به‌یادش بیاورید.
ـ کمک کنید اطرافیانمان آن‌چه را می‌خواهند به دست آورند و با آن‌چه در توان دارند، بهترین تعامل را برقرار کنند.
ـ از تحقیر و سرزنش دیگران پرهیز کنیم و محبتمان را به دیگران ابراز کنیم.
ـ در زمان مواجهه با توهین اگر زمینه‌های بروز پرخاشگری، خشونت و... را در خود دیدید، سعی کنید با شمارش معکوس اعداد به آرامش برسید.
ـ با خندیدن می‌توان بروز خشم را کاهش داد.
ـ شناخت و نوشتن درباره‌ی زمینه‌های بروز عصبانیت و خشم، کمک می‌کند از تکرار آن جلوگیری کنیم.
ـ روحیه‌ی گذشت را در خود ایجاد و تقویت کنید و ببخشید افرادی را که به شما توهین کرده‌اند.
ـ با عدم تحریک ضعف‌ها و احساسات منفی دیگران، بروز خشونت و توهین را به حداقل برسانید؛ در غیر این صورت توهین آنها تا حدی قابل پیش‌بینی است.
ـ به‌کارگیری مهارت‌های ارتباطی، مانند شمرده و آرام صحبت‌کردن با لحن مؤدبانه و دوستانه، از بروز رفتار توهین‌آمیز جلوگیری می‌کند؛ با این رفتار، می‌توانیم فرد را در همان لحظه متوجه رفتار اشتباهش کنیم.
ـ در هر شرایطی که قرار گرفتیم، آرامش و تعادل خود را حفظ کنیم.
ـ بی‌اعتنایی حتی در مقابل بعضی رفتارها و سکوت، بهترین فریاد خاموش خواهد بود.
ـ در صورت تکرار رفتارهای توهین‌آمیز از سوی اطرافیان، برای حل مشکل از مشاور و متخصص کمک بگیریم.
دوستان
در مواجهه با رفتار توهین‌آمیز دوستان، باید بپذیرید که ادامه‌ی این رابطه به شما لطمه خواهد زد. پیشنهاد می‌شود، وقتتان را برای ادامه‌ی رابطه با این افراد هدر ندهید و بهتر است با کسی باب دوستی را باز کنید که در شأن و شخصیت شما باشد.
اقوام و خانواده
موقعیت، زمانی پیچیده‌تر می‌شود که از طرف خانواده و اقوام مورد توهین کلامی قرار بگیرید. به هر حال باید این واقعیت را بپذیرید که شما نمی‌توانید رفتار آنان را تغییر دهید یا آنها را از رفتارشان دور کنید. حال در این شرایط، شما می‌توانید نحوه‌ی کنترل بر رفتار، شخصیت و پاسخی را یاد بگیرید که به آنها در این موقعیت می‌دهید و بر آن مسلط شوید. اگر صحبت‌کردن با آنها، آن هم به‌صورت خصوصی کمکی نمی‌کند، بهترین راه این است که رابطه‌تان را محدود کنید. از کنایه‌ها و توهین‌هایشان چشم‌پوشی کنید و کنترل و تسلط داشته باشید بر جواب‌هایی که به آنها می‌دهید. زمانی که زیر بارش توهین‌ها و کنایه‌های اطرافیان قرار می‌گیرید یا کنترل بر رفتارتان را از دست می‌دهید، به هیچ‌وجه از خودتان دفاع شفاهی نکنید. گاهی در مواجهه با خانواده و اقوام، بهترین کار این است که مکان را موقتاً برای چند دقیقه یا مدتی کوتاه ترک کنید. سخنان آنها را نشنیده بگیرید و موضوع را عوض کنید. به هر حال شاید برایتان سخت باشد؛ اما همان‌طور که اشاره شد، نمی‌توانیم رفتار دیگران را تغییر دهیم! یادتان باشد هیچ‌وقت خانواده و بستگانی که به شما توهین کرده‌اند، گذشت و فروتنی شما را فراموش نخواهند کرد. سکوت و گذشت، بهترین پاسخ در مقابل این رفتار است.
چشم‌پوشی کن
همه‌ی ما شرایطی را تجربه کرده‌ایم که فردی به ما توهین کرده است و با خود فکر کرده‌ایم که چگونه می‌توانیم با توهین‌های این دسته از افراد برخورد کنیم؟ زمانی هم که راهی را برای برخورد انتخاب می‌کنیم، شرایط را بدتر کرده و خود را سرزنش می‌کنیم. موقعیتی که در آن به ما توهین می‌شود، بسیار سخت و ناراحت‌کننده است. بدتر از همه این‌که گاه افرادی که آنها را دوست داریم یا از دوستان، اقوام و آشنایان ما هستند، توهین می‌کنند. در این موقعیت شرایط کمی پیچیده می‌شود.
)