نوع مقاله : خانه های آسمانی
بانوی سال‌های تمدن
محبوبه ابراهیمی
«فاطمه‌ی زهرا (س) را قبول و دوستش دارم؛ اما هرچه با خود فکر می‌کنم، او برای سال‌ها و قرن‌ها پیش است و من، بانوی سال‌های تمدن، تکنولوژی، علم و صنعتم، چطور می‌توانم او را الگو قرار دهم؟ چطور می‌شود الگویم را از میان قرن‌ها پیش انتخاب کنم؟ پس فقط دوستش دارم؛ اما الگوبودنش را نمی‌پذیرم!» این حرف‌ها شاید زبان‌حال برخی دختران و زنان امروزی باشد و آنان ترجیح بدهند که الگوی‌شان را به‌روز انتخاب کنند؛ لذا دنبال الگو می‌گردند و در نهایت، به الگوی کامل و دل‌پسندی نمی‌رسند.
این افراد در مشکلات و پیش‌آمدهای زندگی فردی، اجتماعی و خانوادگی، دنبال روان‌شناس می‌روند و بر این باورند که چون او شناخت از روان انسان‌ها دارد، پس بهترین راهکارها را ارائه می‌دهد.
اما آیا کسی بیش از خدا که خالق همگان است، به وجود و روان انسان‌ها آگاه است؟ او که در قرآن، نبی و اهل بیتش را الگو معرفی کرده و بر این اساس، حضرت فاطمه‌ی زهرا (س)، الگوی زنان شناخته می‌شود.
این بانو اگرچه قرن‌ها پیش می‌زیسته، الگویی‌ست در محدوده‌ی زمان و مکان نمی‌گنجد؛ بلکه مدلی‌ست برای سبک زندگی ایدئال و قابل انطباق با زمان‌ها و مکان‌های مختلف. از سویی الگوبودن ایشان، به این معنا نیست که تمام رفتارهای‌شان مستقیم الگوبرداری و اجرا شود که اگر این کار ممکن شود، همه معصوم می‌شویم؛ لکن برخی رفتارهای بانو، عیناً قابل پیروی‌اند.
رفتارهای عبادی
برخی رفتارهای عبادی آن حضرت که قابل الگوبرداری‌ست، عبارت‌اند از: عشق به قرآن و این‌که هم‌پای اکثر فعالیت‌های‌شان در منزل، قرآن می‌خواندند؛ گندم آسیاب می‌کردند و قرآن می‌خواندند؛ کودک‌شان را در آغوش می‌گرفتند و قرآن می‌خواندند و می‌فرمودند که از دنیای شما، به سه چیز عشق می‌ورزم: تلاوت قرآن، نگاه به چهره‌ی پیامبر و انفاق در راه خدا.
تسبیحات خاص حضرت (شامل 34 مرتبه الله‌اکبر، ۳۳ مرتبه الحمدلله، ۳۳ مرتبه سبحان الله) که دستور آن را برای هدیه‌ای عظیم، از پدر بزرگوارشان دریافت کرده بودند، بر آن مداومت داشتند و به شیعیان توصیه می‌فرمودند هم، می‌تواند الگویی برای همه‌ی زمان‌ها باشد؛ چنان‌که بسیاری از ما شیعیان ـ این ذکر را با همان ترتیب ـ بعد از هر نماز واجب برای تعقیبات می‌گوییم.
رفتارهای اجتماعی
حضرت همواره قبل از دعا برای خودشان، در حق دیگران دعا می‌کردند و می‌فرمودند: «الجار ثم الدار؛ اول همسایه، سپس اهل خانه»؛ لذا در ارتباطات اجتماعی، دیگران را بر خود مقدم می‌داشتند و خیرخواه مردم بودند. در خدمت به هم‌نوعان فروگذاری نمی‌کردند و این امر، در داستان اطعام فقیر، مسکین و یتیم به‌خوبی آشکار است.
بانو ساعت‌ها برای پاسخ‌گویی به سؤالات و شبهات مردم، وقت می‌گذاشتند و صبورانه پاسخ می‌دادند. این صبر و همت، علاوه بر دلسوزی و هم‌دردی با دیگران، نشان‌دهنده‌ی اهتمام ایشان بر حفظ ارزش‌های دینی و هدایت و ارشاد مردم نیز بوده است؛ پس می‌توان از بانو در حمایت از ارزش‌های دینی و هم‌دردی و دلسوزی برای مردم الگو گرفت و در ارائه‌ی اندوخته‌های علمی به دیگران اهتمام ورزید.
رفتار با فرزندان
برخلاف برخی مادران که فرزند را سدی در مسیر پیشرفت‌ها یا راحتی‌های زندگی می‌دانند و پرورش کودک را به مربیان مهدهای کودک می‌سپارند، بانو خود را به تربیت و نگه‌داری فرزندانش سزاوارتر می‌دید. او با دستی گندم آسیاب می‌کرد و با دستی کودکش را آرام می‌نمود؛ حتی وقتی سلمان خواست به ایشان کمک کند، فرمود: «گندم را برایم آسیاب کن! من به نگه‌داشتن و پرستاری کودکم سزاوارترم!»
برای فرزندان‌شان شعرهایی می‌سرودند، برای لالایی یا هنگام بازی زمزمه می‌کردند و از این طریق، پایه‌های شخصیت‌شان را شکل می‌دادند. در بازی با امام حسن (ع) برایش می‌خواندند: «اشبه اباک یا حسن؟/ واخلع عن الحق الرسن/ واعبد إلهاً ذالمنن/ و لاتوال ذالاهن؛ شبیه پدرت باش پسرم! ریسمان از گردن حق باز کن! خدایی را بپرست که صاحب نعمت‌های فراوان است و با صاحبان ظلم، دوستی نکن!»
برای حسینش زمزمه می‌کرد: «أنت شبیه بأبی/ لست شبیها بعلی؛ تو شبیه پدرم هستی و شبیه پدرت نیستی!»
مولا علی (ع) نیز، این اشعار را می‌شنیدند و تبسم می‌نمودند.
این مادر مهربان، گاه برای کودکانش مسابقاتی برگزار می‌کرد و جوایزی در نظر می‌گرفت.
از دیگر اموری که حضرت زهرا (س) به آن توجه و تأکید داشت، بُعد پرستش و گرایش کودکان به انجام تکلیف عبادی و الهی بود؛ از این رو فرزندان را از کودکی به انجام عبادت فرامی‌خواند و آنان را به خدا پیوند می‌داد. در شب بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان، به بیداری و شب‌زنده‌داری دعوت‌شان می‌کرد و به‌حدی در این کار جدی و قاطع بود که نمی‌گذاشت کسی از اهل خانه بخوابد و می‌فرمود: «کسی که از برکات شب قدر دور بماند، محروم است!»
این‌ها همه الگوهایی بی‌بدیل‌اند که مادران امروز، به‌خوبی می‌توانند پیروی کنند. حتی اگر بر اثر شرایط خاص زندگی مجبور به سپردن کودکان به مهدکودک‌اند، می‌توانند ساعت‌هایی را که در خانه کنار فرزندان هستند، به بازی و سرگرمی با آن‌ها بپردازند و نیز در زمینه‌ی امور عبادی و دینی آن‌ها، توجهی ویژه داشته باشند.
رفتار با همسر
کم‌توقعی از همسر و اکتفا به داشته‌ها و توانایی او، سازگاری، احترام و عدم نافرمانی از همسر، از ویژگی‌های بارز حضرت زهرا (س) است. حضرت علی (ع) فرمود: «فاطمه هیچ‌گاه به من خشم نگرفت، هرگز نافرمانی‌ام را نکرد و هیچ‌وقت چیزی که خارج از توانم بود از من نخواست!»
علاوه بر این، ایشان همواره و در تمام سختی‌ها، دوشادوش همسرشان بودند و یار، غمخوار و همدم ایشان.
امیرالمؤمنین (ع) در بیشتر جنگ‌ها، دوشادوش پیامبر (ص) شرکت داشتند. بانو نیز، تمام شرایط یک زندگی آرام را فراهم می‌نمودند تا مولا بدون دغدغه‌ی همسر، فرزندان و امور خانه، به‌خوبی و با اقتدار کامل، در جنگ‌ها حاضر شوند. این امور، به‌خوبی می‌توانند از سوی بانوان الگوبرداری شوند و روحیه‌ی ایجاد آرامش در خانه و همسر را در زنان تقویت کنند. در حالی که متأسفانه در زندگی‌های امروزی، برخی زنان با شکوه و گلایه‌های پی‌درپی از سختی‌های زندگی، تنهایی و... عرصه را بر همسر تنگ می‌کنند؛ به‌حدی که حتی در محل کار نیز، در اندیشه‌ی منزل و سختی‌های همسر هستند!
رفتار با پدر
ام‌ابیهابودن بانو، شهره است و بر کسی پوشیده نیست که ایشان ـ چه در سال‌های قبل و چه پس از ازدواج ـ همواره یار، همدم و غمخوار پدر بودند. زخم‌های پدر را پس از برگشتن از جنگ‌ها، التیام می‌بخشیدند و همواره مادرانه، برای پدر دلسوزی می‌نمودند. بی‌شک اگر مادر بزرگوارشان حضرت خدیجه (س) نیز زنده بود، ایشان برای مادر نیز یار، غمخوار و همدمی ویژه بودند. این مهم بیانگر آن است که زنان ما نیز، می‌توانند پس از ازدواج از خدمت، احترام دلسوزی و همدمی برای والدین‌شان فروگذاری نکنند و در این راستا، فقط رضایت همسر را لحاظ نمایند.
الگوی حیا و عفت
بانو همواره در پرده‌ای از عفاف و حیا می‌زیستند و حتی حضورشان در اجتماع و فعالیت‌های سیاسی، سدی در مسیر حجاب‌شان نبود. برای زنان امت‌شان نیز، همین پوشیدگی و وقار را می‌طلبیدند تا قدر گوهر وجودی‌شان را درک کرده و دست‌مایه‌ی نفس شیطانی نباشند. الگوبرداری از چادر حصرت زهرا (س) که امانت ایشان در میان ما زنان شیعه است، از اصلی‌ترین جلوه‌های پیروی آن بانوی یگانه‌ی خلقت است.
امید که در پیروی آن بانو سربلند باشیم!...
)