مادرانه

آیت‌الله سیدمحمدحسین حسینی زابلی

فاطمه رب الرسول است

آیت‌الله سید محمدحسین حسینی زابلی از استادان برتر حوزه و از شاگردان امام خمینی بود. در بحث‌های علمی مهارت ویژه‌ای داشت و خیلی‌وقت‌ها ما حیرت می‌کردیم از این‌که ایشان اخبار علمی دنیا را به‌دقت دنبال می‌کرد و از علم روز برای تحلیل بحث‌های دینی بهره می‌گرفت. شأن علمی حاج‌آقا زابلی بسیار بالا بود، اما علم و معرفت ایشان، مانعی برای شوخ‌طبعی و گپ و گعده با جوانان نمی‌شد. متنی که در ادامه می‌خوانید، حاصل ساعتی تلمذ در محضر استاد برای شناخت مقام معنوی حضرت مادر است؛ اینجا محفل مدح و منقبت فضائل حضرت زهرا سلام‌الله علیها برپاست.

معرفت معصومان علیهم‌السلام از بُعد بشری که «إِنَّمَا أنَا بَشَرٌ مِثْلُکُم» یا به تعبیر خودمان وجه انسانی و از وجه ناسوتی، ملکی، عنصری، مادی یک تعریف دارد و از بُعد علمی، نوری و ملکوتی تعریف دیگری دارد. همان‌طور که می‌دانیم انسان دارای 30میلیون میلیارد سلول است که 80میلیارد آن مربوط به شبکه مغزی ماست. براساس نظریه اهل‌فن و فیزیولوژیست‌ها از این 80میلیارد شبکه مغزی انسان، 10میلیارد آن فعال است. به تعبیر دیگر 13درصد فعال و 87درصد مغز فعلی بشر، ناکارآمد است. 70میلیارد سلول از شبکه مغزی انسان آکبند است. این را یادتان باشد!

بشر از نظر علمی موفقیت‌های حیرت‌انگیزی دارد. از دل جاذبه زمین با سرعت 40هزار متر در ساعت عبور کرده است. با هزاران مانع مواجه بوده، ولی همه را پشت‌سر گذاشته است. مساله بی‌وزنی، خلأ، جو، اکسیژن، شهاب‌های آسمانی، هر روز حداقل 20میلیون شهاب‌سنگ از آسمان به زمین می‌آید و تا به زمین برسد، ذوب می‌شود و فقط بعضی از آنها به زمین می‌رسند. از این شهاب‌سنگ‌ها در استکهلم دیده‌ام. مصنوع‌ها و ساخته‌های دست بشر هزاران کیلو آهن را در طبیعت سوق داده و از منظومه شمسی هم گذرانده است. اینها قصه نیست؛ واقعیت است. خب بشر خیلی قدرت‌نمایی کرده است.

از این بالاتر بگویم! بدن بیمار قلبی یا کلیوی را به رایانه وصل کرده و با اینترنت، از 8 یا 10هزار کیلومتر آن طرف دنیا عمل می‌کنند. بشر از نظر علمی بسیار پیشرفت کرده است. همین رایانه که در اختیار من و شماست. وقتی اولین‌بار نظامیان در پنسیلوانیا آن را برای کار نظامی اختراع کردند؛ در یک سوله 17متر در 10متر بود؛ طوری‌که موس، مانیتور و هر بخشی از آن، فضای بزرگی را اشغال می‌کرد. حالا کوچکش کرده‌اند و به دست من شما داده‌اند با ده‌ها کارایی مختلف.

پرواز آدمیزادی

آقای دکتر مارتین نیوزلندی 27 سال مطالعه و بررسی کرد و به این نتیجه رسید که انسان می‌تواند پرواز کند. تیتر روزنامه‌هایش را هم دارم: «پرواز با لباس جت در آسمان» لباسی درست کرده با چند دکمه که هر دکمه را بزنید، داخل شهر مورد نظر پیاده می‌شوید. البته این لباس جت، الان نیم‌ساعت قدرت پرواز دارد. آقای وال ـ که خیابان وال استریت به نام اوست ـ اولین پرواز را انجام داد؛ بیش از 30ثانیه نتوانست دوام بیاورد، رفت بالا و افتاد پایین، ولی فهمید که شدنی است. 40سال حضور انسان را در کره ماه جشن گرفتند؛ پس شدنی است. «طی الارض و اسماء» که اولیای خدا به واسطه توانایی‌های درونی قادر به آن هستند، شدنی است. البته «طی‌الارض» بحث جدایی است که باید در جای خودش مطرح شود. چند نمونه آن میکروفیلم کردن ضمیر با قطع فواصل اتمی است. 7-8رقم «طی‌الارض» داریم. اما هست و واقعیت دارد. می‌خواهم نتیجه بگیرم که بشر با این همه موفقیت‌های علمی تا حالا توانسته از 10میلیارد سلول مغزش استفاده کند؛ 70میلیارد سلول مغز انسان، هنوز ناکارآمد و آکبند است! این 10میلیارد به 20میلیارد برسد چه می‌شود؟ آنجاست که یقینا می‌تواند شق‌القمر یا رد الشّمس کند، یعنی خورشید را مدیریت کند.

شیعه برای امیرالمومنین 17بار رد الشّمس ثبت کرده که آخرینش مسیر بین کاظمین و بغداد بوده و اعمال مخصوصی هم دارد. اهل‌سنت دو بار رد الشّمس حضرت امیر علیه‌السلام را ثبت کرده‌اند. اصلا بگویید یک‌بار، پس شدنی است؛ یعنی انسان می‌تواند خورشید را مدیریت کند.

مزرع سبز فلک دیدم و داس مَه نو

یادم از کشته خویش آمد و هنگام درو

گفتم ای بخت بخفتیدی و خورشید دمید

گفت با این همه از سابقه نومید مشو

گر روی پاک و مجرد چو مسیحا به فلک

از فروغ توبه خورشید رسد صد پرتو

حدیث داریم که یاران امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف همان 313نفر، هر یک معادل 40مرد توان و نیرو دارند. یعنی در مغزشان 40میلیارد سلول فعال است.

اینجاست که خداوند می‌فرماید: «سخَّرَ لکُم» لکُم به چه کسی برمی‌گردد؟ به همین انسان، به همین آدم یک سر و دو گوش، به همین «أنَا بَشَرٌ مِثْلُکُم» به همین «یَأْکُلُ الطَّعامَ وَ یَمْشِی فِی الْأَسواق» به همین «إِنَّکَ مَیِّتٌ وَ إِنَّهُمْ مَیِّتُونَ» و مانند اینها برمی‌گردد.

بعد از سال‌ها، تازه فهمیدند آلبرت اینشتین اشتباه کرده و قانون نسبیت اشتباه از آب درمی‌آید. از صوت سریع‌تر هم داریم. بله، مافوق صوت. ناکیون ماشینی است که قبل از حرکت به مقصد می‌رسد، از ناکیون هم سریع‌تر داریم؟ بله در هر ثانیه 300هزار کیلومتر را طی می‌کند.

انسان کامل

آقای لورنز، استاد اینشتین معروف می‌گوید: 10درصد از مجموعه هستی که در آن زندگی می‌کنیم، قابل درک و لمس و شهود است، 90درصدش درک‌شدنی نیست. اگر کسانی بتوانند به آن 90درصد دست پیدا کنند، نه‌تنها زمان و مکان برای‌شان صفر است، بلکه آنها مالک زمان و مکان هستند و در آن‌واحد می‌توانند هزار جا باشند.

افتخار نمی‌کنید؟ لذت‌بخش نیست که 1400سال قبل به من و شما بچه‌شیعه یاد دادند وقتی می‌خواهید به مهدی ما سلام کنید، بگویید: «السلام علیک یا صاحب ‌العصر و الزمان».

امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف انسان کامل است. یعنی تمام ظرفیت مادی و عنصری‌اش فعال است.

یابن‌الحسن تو که یک گوشه چشمت غم عالم ببرد

حیف باشد که تو باشی و مرا غم ببرد

جا دارد این اعتقاد ما باشد:

چه شود ز راه وفا اگر، نظری به جانب ما کنی؟

که به کیمیای نظر مگر، مس قلب تیره طلا کنی

به نماز غنچه تبسمی، به نماز غنچه تکلمی

به تبسمی و تکلمی، همه درد ما تو دوا کنی

انسان با 10میلیارد ظرفیت مغزی، عمل جراحی لیزری انجام می‌دهد، آن‌وقت عجیب است که ما شیعیان به امام عصر و زمان معتقدیم؟ اینها از بُعد ناسوتی است. فرمودند: ما علم «ما کان و ما یکون و ما هو کائن» داریم. یعنی عالم به گذشته، حال و آینده هستیم.

اصحاب گفتند: سوالی داریم از چه کسی بپرسیم؟ گفتند: از علی. تمام فرقه‌های اسلام و مسلمانان به اتفاق معتقدند که علی باب علم پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم است. پرسیدند: یکی که دو نمی‌شود، چیست؟ حضرت فرمود: خدا. پرسیدند: دویی که سه نمی‌شود، چیست؟ فرمود: شب و روز. آن سه‌ای که چهار نمی‌شود و... حضرت تندتند این سوال‌ها را جواب می‌داد. یک نفر پرسید چرا فکر نکرده، جواب می‌دهد؟ جواب‌ها را در آستین دارد! سوال‌کننده پرسید: شما پیغمبری؟ حضرت امیر فرمود: خیر «انا عبدٌ من عبیدِ محمد» من غلام حلقه به گوش پیامبرم. شخص دیگری پرسید: شما چرا فکر نکرده جواب می‌دهید؟ حضرت پرسید: انگشتان دستت چندتاست؟ جواب دادند: پنج تا. حضرت فرمود: «نیازی به فکر کردن داشت! علم اولین و آخرین نزد خانواده ما، مثل همین پنج‌تایی است که شما به‌سرعت جواب دادید.» شنیدن و باور این مطلب سنگین است؟ نه. چون انسان‌های الان با 10میلیارد سلول فعال مغز این همه پیشرفت کردند. اگر همه مغزشان فعال شود، دیگر جای تعجب نیست. ژاپن رایانه‌ای ساخت که 40میلیارد داده را در یک ثانیه پردازش می‌کند. آلمان، رایانه‌ای ساخته که هزار میلیارد داده را در یک ثانیه پاسخ می‌دهد و اخیرا کانادا رایانه‌ای درست کرده که 360تریلیون داده را در یک ثانیه پردازش می‌کند.

تعجب ندارد کسی که از 80میلیارد ظرفیت مغزش استفاده می‌کند، علم اولین و آخرین را داشته باشد. اینها در بُعد ملکی قضیه است. هنوز به وجه ملکوتی و علوی نرسیدیم و برای ما قابل‌فهم نیست. فرمودند: «علی جان اگر مردم مشرک نمی‌شدند که مسیح و یهود، عزیر و عیسی را فرزند خدا بدانند، فضایل تو را می‌گفتم.» چیزهایی که ما می‌شنویم در بُعد ناسوتی است. 420منقبت در زیارت‌جامعه هست.

الان بشر از نظر علمی موفق بوده؟ بله. تا کجا؟ تا این مواردی که نام بردیم. همان‌‌طور که ما با اختراع‌هایی که امروز داریم به گذشتگان لبخند می‌زنیم، آیندگان به این پیشرفت‌های ما پوزخند می‌زنند.

قرآن می‌گوید: «یَسْعى‌ نُورُهُمْ بَیْنَ أَیْدِیهِم» بالاتر از این «یَوْمَ یَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ لِلَّذِینَ آمَنُوا انْظُرُونَا نَقْتَبِسْ». منافقان و کافران به مومنان می‌گویند: روی‌تان را برگردانید ما از روشنایی روی شما استضائه کنیم. «قِیلَ ارْجِعُوا وَرَاءَکُمْ فَالْتَمِسُوا نُورًا» اما فایده‌ای ندارد، باید خازن را جای دیگری پر می‌کردید؛ اینها فایده ندارد، «قِیلَ ارْجِعُوا وَرَاءَکُم» بشر به قدری موفق می‌شود که فکر را می‌خواند؛ نه تو می‌توانی به من دروغ بگویی نه من می‌توانم به تو غیر از راست چیزی بگویم: «یَومَ تُبْلىَ السَّرَائر». اینها تمام در بُعد مادی بشر است.

بُعد علوی انسان

فرمودند: «ان‌ وراء عالمکم هذه الف الف عالم» غیر از عالم شما، یک میلیون عالم دیگر هم هست. «و الف الف آدم» و یک میلیون آدم دیگر هم هست. «یتکلمون بسبعین الف الف» به هفتاد میلیون زبان صحبت می‌کنند.

الان گویش‌های روی زمین 6هزارتاست. این عالم از آن عالم خبر ندارد. اینها خیمه‌شب‌بازی نیست. برای این است که ما چیزی یاد بگیریم. فاطمه‌الزهرا سلام‌الله‌علیها فرمود: «یا ابالحسن انی عالمه بما کان و مایکون و ما هو کائن و مالم یکن» من عالمم به حال، گذشته، آینده و حتی عالم به نیستی هستم.

نیستی هم عالمی دارد!

بله دیار عدم، ملک عدم و نیستی هم عالمی دارد! رهرو منزل عشقیم ز سر حد عدم.

فرمود: «خلق الاشیاء من العدم» اینها همه در بُعد مادی است تا چه رسد به بُعد ملکوتی و علوی و نوری؛ فرجع علیّ. حضرت عقب عقب به احترام حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها آمدند. پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم نشسته بود. این هم پاراف، تاییدیه و امضا و توشیح قضیه فرمود: «با ابالحسن ان ابنتی فاطمه، عالمه بما کان، بما یکون، بما هو کائن و ما لم یکن» اینها سنگین نباشند برای‌تان! مطلب اصلی برتر از اینهاست.

گفتم که مرا علم لدنی هوس است

تعلیم بده اگر تو را دسترس است

گفتم که الف گفت دگر؟ گفتم هیچ

در خانه اگر کس است، یک حرف بس است

حضرت علی علیه‌السلام از سر شب تا اذان صبح برای ابن‌عباس صحبت می‌کرد. ابن‌عباس، کسی است که لقب «خبرالامه» داشت، یعنی قلم اسلام بود. سخنان علی سخن‌هاست، یافت است نه بافت. فرمود: ابن‌عباس فریضه صبح فرا رسیده، وگرنه بیش از این درباره «باء» بسم‌الله سخن می‌گفتم و ما نقطه آن «باء» هستیم. البته اینها بیان دارد.

چو بشنوی سخن اهل دل، مگو که خطاست

سخن‌شناس نه‌ای جان من خطا اینجاست

حتما خوانده‌اید در قرآن: «بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ إِنَّآ أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ»

وقتی خدا عطیه‌ای به پیامبر عطا می‌کند، این شکر دارد دیگر، ندارد؟ کوثر را هر طور معنا کنید، معلوم است که هدیه‌ای فوق‌العاده بزرگ و استثنایی است. کیفیت شکرگزاری را هم یاد می‌دهد. به همین دلیل می‌گوید «فَصَلِّ لِرَبِّکَ». «فَصَلِّ لِفاطمه لأنَّها ربُ الرَّسول»

تا مرد سخن نگفته باشد

عیب و هنرش نهفته باشد

وقتی کسی چیزی می‌گوید معلوم می‌شود چه کاره است. سخن، تجلی تفکر و شخصیت انسان است. سخن خدا هم تجلی وجود خداست. البته سخن خدا هم به وسعت وجود خداوند، معنا دارد.

ربُ الرَّسول

«رب» به معنای صاحب است. «رب» به معنای سید و آقا هم هست. «رب» معنای پرورش‌دهنده هم دارد. تا آب پای درخت نریزند، رشد نمی‌کند، پس آب برای درخت «رب ‌الشجر» است. تا خورشید نباشد، این انواع رشد نمی‌کنند؛ پس خورشید برای اینها، رب‌النوع است. تا فاطمه‌الزهرا نباشد و حسنین نباشند، پیغمبر رشد ندارد. فاطمه زهرا برای پیغمبر، رب‌الرسول است. از این بالاتر بگویم؟ «ام‌ابیها». از این هم بالاتر «ابوها بفدادها» گاهی ما قربان‌صدقه همدیگر می‌رویم که واقعیت ندارد. سر بی‌صاحب می‌تراشیم، اما «ابوها بفدادها» را پیغمبر می‌گوید که اغراق و مجامله نمی‌کند. این همه تاکید روی شخصیت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها از جانب خداوند، حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم و امیرالمومنین علی علیه‌اسلام برای چیست؟

این همه عکس می و نقش نگارین که نمود

یک فروغ رخ ساقی است که در جام افتاد

اینها فقط یک فروغ است! «وَ ما أَمْرُنا إِلاّ واحِدَةٌ» خدا دستور می‌دهد جهان باش با تمام شئونش؛ این جهان پیدا می‌شود. خواست خدا سابق بر تحقق آن است نه مساوی.

به «روح» که من امر ربی است منهای تعلقات، منهای تعینات به روحِ تنها می‌گویند «عقل کل». «روح اعظم» «صادر اول» یا «کتاب مبین». عارفان به روحِ منهای تعلقات «روح اعظم» می‌گویند. متکلمان «عقل کل» می‌گویند.

هر یک از این قشرها اصطلاح تخصصی خودشان را دارند. به «روح» به علاوه تعلقات و تعینات می‌گویند «نفس کل» یا «ام‌الکتاب هستی».

هریک از این دو «عقل کل» و «نفس کل» تجلی‌هایی دارند. تجلی «عقل کل» و «روح اعظم» در انسان کامل است و مرد.

تعریف انسان کامل را در قالب مثال‌هایی که زدم، در بُعد مادی گفتم. انسان کامل تعریف دارد؛ پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم انسان است؟ بشر است؟ فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها و امیرالمومنین علیه‌السلام بشر است؟ بله، اما کیف بشر؟ انسان است، ولی انسان فوق‌العاده. یعنی چه فوق‌العاده؟ یعنی از 80میلیارد سلول و ظرفیت مغزش استفاده می‌کند. همان امکانات ما را در اختیار دارد. همه ما 80میلیارد سلول داریم. هم 13درصد می‌توان فعال باشد و هم 100درصد می‌تواند پویا باشد. مافوق انسان است. در بُعد نوری و علوی انسانند. در هر دو صورت وجود دارند؛ منتها یک وجود علوی و یک وجود سفلی. یک وجود نوری و یک وجود مادی. در بُعد وجود ملکی و مادی و عنصری و ناسوتی، «یأکُلُ ‌الطَّعام»، «بَشَرٌ مثلُکُم» انسان است، ولی انسان فوق‌العاده. یعنی انسان کامل است و از همه ظرفیت مغزش استفاده می‌کند. پس تعریف اول، تعریف عام و تعریف دوم، تعریف خاص است. در تعریف اول انسان است، ولی انسان فوق‌العاده و در تعریف دوم مافوق انسان.

مافوق انسان یعنی چه؟

یعنی «خَلَقَکُمُ اللّهُ أنْوارا فَجَعَلَکُمْ بِعَرْشِهِ مُحْدِقینَ حَتّى مَنَّ عَلَیْنا بِکُمْ» در بُعد نوری یعنی چه؟ جبرییل به محضر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم رسیده بود و داشتند صحبت می‌کردند. امیرالمومنین علیه‌السلام وارد شد. جبرییل، تمام‌قد بلند شد. پیامبر فرمود: مگر این جوان را می‌شناسی؟ جبرییل گفت: بله، استاد ما بوده است. وقتی خدا ما را آفرید و سوال شد: مَن أَنت و مَن أَنا، ما ماندیم چه جوابی بدهیم که این آقا فرمودند: بگویید أنتَ الرَّبُ و أنا المَربوب أنتَ الخالق و أنا المخلوق أنتَ المالک و أنا المَملوک، اینها در بُعد نوری است.

تجلی «عقل کل» و «نفس کل» در انسان کامل است. «سُبْحانَ الَّذِی خَلَقَ الْأَزْواجَ کُلَّها مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ وَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ مِمَّا لایَعْلَمُونَ».

زمین و آسمان، شب و روز، عقل کل و نفس کل داریم. تجلی روح اعظم در مرد اعظم و انسان کامل است و تجلی نفس کل در انسان کاملی است که زن است. از نور وجود پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در بُعد علوی و روح مجرد بدون تعلقات، کسی برتر و قوی‌تر نداریم. در بُعد تعلقات و تعینات، تجلی‌اش در انسان کاملی است که زن است و ما زنی کامل‌تر از فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها نداریم.

می‌دانید که قرآن یک میلیون بار، صامتا و ناطقا تنزل کرده که به زمین آمده است. حالا پیغمبر و قرآن! اگر می‌خواهی در مقام وحدت وجودی و روحی حضرت حق بمانی، بمان. روح بدون تعلقات بمان، در جلوات ربوبی حضرت حق، که ما نمی‌فهمیم، بمان. تا ابد بمان. اما اگر می‌خواهی تنزل کنی، باید از طریق نفس کل، که حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها است، بیایی. اینجاست که می‌شود «فاطمه ام‌ابیها»، «یَا مُمْتَحَنَه امْتَحَنَکِ اللَّهُ الَّذِی خَلَقَکِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَکِ». یعنی بار عالم هستی، تعلقات، تکثرات، تعینات، روی دوش نفس کل است، یعنی کامل‌ترین زن عالم، یعنی حضرت فاطمه، یعنی پیامبر! اگر می‌خواهی در نشئه وجودی حضرت حق بمانی، بمان تا ابد. اگر می‌خواهی تنزل پیدا کنی به الف، لام، میم و در نشئه تعلقات باشی، باید از طریق نفس کل وارد شد. فقط یک فرودگاه وجود دارد و آن فاطمه سلام‌الله‌علیها است.

هرچند «صُبَّتْ عَلَیَّ مَصَائِبُ لَوْ أَنَّهَا صُبَّتْ عَلَى الْأَیَّامِ صِرْنَ لَیَالِیَا» این دلیل کوچکی بر جلوات وجودی حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها است. «هُم فاطمه و ابوها».