نوع مقاله : پرونده ویژه
چکیده تصویری
)
کلیدواژه‌ها
سرویس پرونده ویژه
روضه خانگی، عامل انسجام اجتماعی است
دکتر محمدمهدی اسماعیلی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
در قرآن کریم از زنان با ایمانی یاد می‌شود که مدل زندگی آنها به‌عنوان الگویی برای مردان و زنان تاریخ معرفی شده است. این نکته نشان می‌دهد که در معنویت و امور دینی، تفاوتی میان زن و مرد وجود ندارد؛ چه‌بسا زنان بسیاری هستند که می‌توانند سرآمد دوران شوند و به قله‌های معنویت راه پیدا کنند.
براساس آموزه‌های دین اسلام، جوهر و ذات زن و مرد یکی است و در متون دینی هم هیچ تفاوتی میان زن و مرد وجود ندارد. حتی در متن‌های عرفانی هم میان زنان و مردان تفاوتی وجود ندارد. جز این‌که اسلام در برخی موارد به‌دلیل لطافت روحی زن، ملاحظه‌هایی را برای او در نظر گرفته است.
مثلا اگر در جامعه موضوع رعایت حجاب و عفاف مطرح می‌شود و در این مورد زنان بیشتر از مردان مورد خطاب قرار می‌گیرند، به این دلیل است که ارزش ایشان حفظ شود و شأن و منزلت زنان و دختران در جمع‌های مردانه مورد آسیب قرار نگیرد. درواقع اسلام سعی می‌کند منزلت زن را بالا ببرد، نه این‌که او را دور از جامعه نگه دارد و مانع رشد اجتماعی و فرهنگی زن شود.
یکی از آیه‌هایی که به‌طور مشخص به تساوی زن و مرد اشاره می‌کند در سوره نساء آمده که بر خلقت واحد زنان و مردان اشاره می‌کند. از سوی دیگر آیه دوازدهم سوره ممتحنه نیز به حق مالکیت زنان اشاره می‌کند. درواقع از نظر قرآن کریم، زن به‌طور بالقوه می‌تواند به بالاترین مراتب کمال، یعنی وارد شدن به بهشت الهی، برسد و این وعده‌ای است که در قرآن به آن اشاره شده است.
امروز در جامعه شاهد حضور زنان توانمندی هستیم که در سطوح بالای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی مشغول کارند. این رویکرد، مورد تایید دین اسلام است. اگر اسلام رعایت بعضی نکته‌ها را به زن پیشنهاد کرده تا آن را در زندگی خود به کار بگیرد، برای این است که حین ارتقای اجتماعی، در امور معنوی هم رشد داشته باشد و آخرت خود را حفظ کند.
توجه ویژه به جلسه‌های دینی بانوان
جلسه‌های زنانه و روضه‌های خانگی از نظر فرهنگی محلی برای گذراندن اوقات فراغت زنان است که باعث افزایش ارتباط‌ها و انسجام اجتماعی می‌شود. حتی گاهی مشاهده می‌کنیم امور مهمی مانند جمع کردن هزینه برای تهیه جهیزیه در هیات‌های خانگی و جلسه‌های مذهبی زنانه انجام می‌شود.
بنابراین اصل جلسه‌های دینی در خانه‌ها بسیار مهم، قابل احترام و ارزشمند است، اما باید از آسیب‌ها دور بماند تا اصالت و فرهنگ دینی به‌خوبی در روضه‌های خانگی بر پا شود و قابلیت انتقال به نسل‌های بعدی را داشته باشد.
حضرت فاطمه سلام‌الله علیها، الگویی برای مسائل فردی، خانوادگی و اجتماعی
نکته مهمی که در موضوع معنویت و زنان باید به آن دقت کنیم، ضرورت توجه به الگو در رشد دینی است. چون الگو گرفتن یکی از نیازهای ذاتی انسان است که از دوران کودکی در وجود افراد بروز پیدا می‌کند. در این‌باره، الگو گرفتن زنان جامعه ما از حضرت زهرا سلام‌الله علیها موضوع مهمی است که همه باید به آن توجه کنند. چون زندگی آن حضرت ابعاد متنوعی دارد و جوانب مختلف حضور یک زن در مسائل فردی خانوادگی و اجتماعی را برای ما مشخص می‌کند.
از یک‌سو حضرت فاطمه سلام‌الله علیها به‌عنوان «یک فرد» مسئولیت‌هایی بر عهده داشت و بندگی خالصانه‌ای برای خدا انجام می‌داد. از سوی دیگر «در محیط خانواده» همسر و مادری مهربان بود که الگوهای همسرداری و تربیت فرزند در سیره آن حضرت به‌خوبی قابل تدریس برای زنان جامعه ماست. نوع مواجهه آن حضرت با فرزندان خردسال نشان می‌دهد که در عین توجه به روحیات لطیف فرزند، به هویت، شخصیت و ارتقای معنوی آنها نیز به‌طور ویژه دقت می‌کند. حتی در شعرهایی که برای فرزندان خود به‌عنوان لالایی می‌خواند، آموزه‌های مهم تربیتی بسیاری وجود دارد. از طرف دیگر حضرت زهرا سلام‌الله علیها همسری حامی و پشتوانه‌ای محکم برای امام علی علیه‌السلام بوده است. الگوی ازدواج موفق را در سبک زندگی آن بزرگان مشاهده می‌کنیم.
در عین حال حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها به‌عنوان «عضوی از جامعه» در شرایط لازم و حساس، حضوری فعال و هوشیارانه همراه با رعایت عفاف و حجاب داشته است. مثلا زمانی که لازم بود، ایشان در مسجد حاضر شدند و خطبه فدکیه را ایراد فرمودند. این خطبه مهم و شریف، نشان می‌دهد آن حضرت از نظر فکری، اعتقادی و سیاسی در چه جایگاه بلندمرتبه‌ای قرار داشتند.
به این ترتیب هر کسی در زندگی خود الگوهای متنوعی دارد که در رفتارهای شخصی، خانوادگی و اجتماعی از یک نمونه مشخص الگوبرداری می‌کند. البته ممکن است این نوع الگوبرداری با خطا و اشتباه هم همراه شود. این در حالی است که اگر زنان جامعه ما از زندگی حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها الگو بگیرند، هیچ اشتباهی در آن رخنه نخواهد کرد و کسی که طبق ملاک‌های مشخص آن حضرت زندگی کند، درواقع سبک زندگی فاطمی و اسلامی خواهد داشت.
)