نوع مقاله : پرونده ویژه
چکیده تصویری
)
کلیدواژه‌ها
موضوعات
پرونده ویژه
آسیب‌شناسی جلسه‌های دینیِ ویژه بانوان
عرفان اسلامی یا عرفان‌های انحرافی؟
اکرم باسخا
مدرس حوزه علمیه
مسائل دینی با روح انسان سروکار دارد؛ همان اندازه که در جامعه به جسم انسان اهمیت می‌دهیم و کسی حق ندارد ادعای پزشکی داشته باشد و مطب خصوصی، بدون مدرک معتبر راه‌اندازی کند، برای روح انسان هم باید اهمیت ویژه‌ای قائل باشیم. روح و جسم انسان، مکمل یکدیگرند. اگر نظارتی بر مرکز‌های درمانی نشود و هر مرکزی به میل خود عمل کند، جسم انسان‌ها آسیب می‌بیند. اما این آسیب برای روح انسان بسیار بیشتر از جسم است، چون مسایل ذهنی، روحی و معنوی با فکر و احساس واقعی مردم ارتباط دارد.
تجویز یک نسخه معنوی برای همه افراد
مردم ایران به‌ویژه خانم‌ها معمولا آدم‌های احساسی هستند و زود جذب جلسه‌های معنوی می‌شوند، از بحث‌های آن استفاده می‌کنند و متاسفانه تمایل دارند خیلی زود از مطالبی که شنیده‌اند، استفاده کنند و برای دیگران هم آن را تجویز کنند. به‌همین دلیل اگر مجلس‌های دینی و عرفانی و موضوع‌هایی که در آن مطرح می‌شود، سازماندهی نشود و فرآیند صدور مجوز برای آنها در نظر گرفته نشود، آسیبش روزبه‌روز بیشتر و وسیع‌تر خواهد شد.
تفاوت میان شیشه و شیشه‌خرده را در نظر بگیرید. شیشه نفع و استفاده‌های زیادی دارد، اما شیشه‌خرده مضر و آسیب‌زننده است. گاهی جلسه‌های مذهبی بانوان، مصداق شیشه‌خرده را پیدا می‌کند و آسیب‌های آن از سود و منفعتش بیشتر می‌شود.
متاسفانه مداومت برای حضور در بعضی از جلسه‌ها به شرایطی منجر می‌شود که مخاطب، خانواده و فرزند خود را طرد می‌کند و با تعلیم یک شخص منحرف، پس از مدتی شیطان‌صفت می‌شود. این انسان دیگر به راه راست برنمی‌گردد، چون فقط مطیع آن خانم یا آقای سخنران شده و راه و چاه را نمی‌تواند تشخیص دهد.
اشتباه‌های غیرقابل جبران
یکی از تهدیدها، جلسه‌هایی است که در آن بحث‌های عرفانی و معنوی مطرح می‌شود، چون عرفان تعریف مشخصی ندارد و حد و مرز آن معلوم نیست. متاسفانه کسی پیگیر این نوع جلسه‌ها نیست، هرکس با خیال آسوده مجلسی راه می‌اندازد. خانم‌ها هم استقبال زیادی می‌کنند. بعضی افراد برای رسیدن به آرزوهای خود، یا صرفا برای این‌که اسم و رسمی پیدا کنند، یا رهبری گروهی را بر عهده بگیرند، با فکر و احساس مردم به‌خصوص خانم‌ها بازی می‌کنند.
حتی گاهی بعضی از خانم‌جلسه‌ای‌ها یا آقایانی که این مجالس را اداره می‌کنند، احکام ابتدایی را نیز اشتباه مطرح می‌کنند. این نوع اشتباه‌ها آسیب‌های کمرشکنی برای جامعه و دین مردم دارد. مُبلغان باید در حوزه‌ها، سازمان تبلیغات و دفتر تبلیغات اسلامی سازماندهی شوند.
اگر جلسه‌های خانگی مذهبی، آسیب‌شناسی و سازماندهی شود و برای آن مجوز صادر کنند، دیگر مطمئن می‌شویم که یک فرد آگاه و متخصص دین وارد جمع خانم‌ها شده و مطالب و معنویاتی که مطرح می‌کند، سندیت قطعی و اسلامی دارد.
ترویج معنویت یا محل کسب درآمد!
البته این جلسه‌ها برای بعضی از افراد هم تبدیل به دکان، بازار و محل کسب درآمد شده و استفاده‌های مادی زیادی از آن می‌برند. بعضی افراد به‌عنوان یک حوزوی وارد جلسه می‌شوند و در پایان با دستمزد بسیار زیاد از آنجا خارج می‌شوند؛ آن هم جلسه‌ای که شاید به اندازه یک صفحه مطلب مفید و دینی و علمی نداشته باشد. برخی از خانم‌جلسه‌ای‌ها صدا‌ی خوبی دارند و از این ظرفیت برای روضه یا مولودی‌خوانی استفاده می‌کنند. این در حالی است که هیچ بهره معنوی از جلسه به دست نمی‌آید و مردم استفاده معنوی درستی از آن نمی‌برند.
مرکز دیگری که می‌تواند وظیفه خطیر ساماندهی جلسه‌های دینی را بر عهده بگیرد، حوزه علمیه است. اما طلبه‌ها خودشان را عقب کشیدند و به جای آنها، گروه‌های مخرب دست به‌کار شده‌اند. کار به جایی رسیده که حتی در محله‌های مذهبی در شهرها و روستاها تعداد زیادی جلسه معرفی عرفان‌های نوظهور رخنه کرده است.
زندگی طلبه‌ها هم خرج دارد!
گاهی مردم در مواجهه با طلبه‌ها و روحانیون، دستمزدی برای آنها در نظر نمی‌گیرند، یا میزان مبلغی که اختصاص می‌دهند، بسیار کم است. به‌همین دلیل بسیاری از طلبه‌ها اصلا وارد این حوزه نمی‌شوند، چون به هر حال معیشت آن طلبه اهمیت دارد، آن هم در شرایطی که کسی تلاشی برای ایجاد بستر مناسب نمی‌کند.
به‌مرور زمینه حذف این افراد در جامعه فراهم می‌شود و عده‌ای غیرمتخصص با اغراض مختلف وارد میدان می‌شوند. انگیزه افراد، بیشتر مادی می‌شود و به‌طور طبیعی از معنویت جلسه‌های مذهبی کاسته می‌شود. اگر سازمانی مادیات و معنویات را با هم در نظر بگیرد و حساب‌شده عمل کند، می‌تواند مُبلغان مورد تایید را به مردم معرفی کند تا در جلسه‌های زنانه نیز حضور فعال داشته باشند.
انتخاب موضوع به شیوه علمای سلف!
سنت علمای قدیم و گذشتگان این بود که در جلسه‌ها زمانی را برای طرح بحث‌های اخلاقی اختصاص می‌دادند. اول یا آخر جلسه، احکام فقهی بیان می‌شد و در ادامه هم مسایل اعتقادی. روایت‌های ائمه معصوم علیهم‌السلام نشان می‌دهد مساله‌های دینی حول محور احکام، اخلاق و عقاید بسط پیدا می‌کند. این 3موضوع دست‌مایه خوبی برای مُبلّغ و خوراک کاملی برای مخاطبان اوست. احکام و عقاید بسیار مهم است، اما روی اخلاق باید تاکید کنیم، چون اولین چیزی که در این جلسه‌ها به چشم یک تازه‌وارد می‌آید، اخلاق مُبلّغ است. در سطح کلان هم اولین ویژگی که درباره یک جامعه مورد واکاوی قرار می‌گیرد، اخلاق فردی و اجتماعی اعضای جامعه است. برای این‌که بدانیم کسی واقعا ایمان دارد یا نه، باید به‌طور ویژه به اخلاق و رفتار او توجه کنیم.
نکته دیگر این‌که باید امور معنوی را با هنر روز تطبیق دهیم. دختران جوان معمولا حوصله نمی‌کنند ساعتی پای منبر بنشیند و درباره احکام، اخلاق و عقاید سخنرانی گوش کنند. سخنران‌ها باید بتوانند احکام را به شیوه‌های سریالی یا قصه‌گویی برای دختران جوان و نسل آینده مطرح کنند.
رسانه بومی را جدی بگیرید
متاسفانه مرجع رسمی برای حل معضل انتشار و تبلیغ عرفان‌های انحرافی میان زنان وجود ندارد و این خلل باید جدی گرفته شود، چون این آسیب، جلسه‌های دینی ما را تهدید می‌کند. اگر مردم حس کنند آسیب جلسه‌های دینی و عرفانی از سود آن بیشتر است، کم‌کم اعتمادشان سلب می‌شود و اساس مجلس دینی میان زنان از بیخ و بن برچیده می‌شود. هرچند امروزه اقبال خوبی به‌خصوص در محله‌های سنتی نسبت به امور دینی و جلسه‌های خانگی دیده می‌شود.
اما به‌هرحال رسانه منبر و تریبون جلسه‌های مذهبی اگر از دست هادیان دینی و فرهنگی جامعه خارج شود، بی‌درنگ جایگزین‌های دیگری پیدا می‌کند که شبکه‌های مغرض ماهواره‌ای یکی از آنهاست.
)