)
سرمقاله
«الدرس حرف، التکرار الف»
درس، یکی است و تکرار درس، هزار مرتبه
رهبر انقلاب در سخنرانی ششم دی‌ماه در آستانه ولادت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها بر بعضی مسایل حوزه زنان، تاکید کردند که چند جمله از آن را می‌خوانید:
«مطالبی که مطرح شد، بسیار خوب بود؛ یعنی اگر من صحبتی نکنم و به همان حرف‌هایی که خانم‌ها اینجا زدند، اکتفا کنیم، این جلسه بهره خودش را برده؛ هم درباره ورزش، هم درباره مسایل حقوقی زنان، هم درباره هنر دینی، هم درباره نگرانی از تهدیدهای فضای مجازی و هوش مصنوعی، هم برای نخبگان کشور در بخش‌های مختلف و برنامه‌ریزی برای آنها، هم قدردانی از مادران و زنان خانه‌دار، هم آنچه درباره وضع بد فضای مجازی گفته شد، هم درباره پزشکان زن، همه مطالبی که گفته شد، مطالب درستی بود. گله‌گزاری‌ها و شِکوه‌ها و احیانا پیشنهادها باید به ما داده شود؛ کار ما نیست، کار مسئولان دولتی است، اما درعین‌حال ما سفارش می‌کنیم، تاکید می‌کنیم و از مسئولان می‌خواهیم اینها را ان‌شاءالله دنبال کنند؛ امیدواریم که این اتفاق بیفتد.»
قبلا بارها گفته شده!
رهبر انقلاب ابتدای جلسه، به حرف‌ها و مطالبه‌های خانم‌ها در حوزه‌های مختلف گوش کردند و با دقت یادداشت برداشتند. فرازی دیگر را بخوانید:
«حرف در این زمینه زیاد است و بنده هم در این مقوله‌ها خیلی صحبت کرده‌ام. دیروز کتابی برای من آوردند که مجموعه‌ای از صحبت‌های بنده بودم، ندیده بودم. نگاه کردم، دیدم خیلی از حرف‌هایی که آماده کرده بودم و می‌خواستم امروز بگویم، در آن کتاب هست و قبلا بارها گفته شده؛ در این زمینه زیاد صحبت کرده‌ایم.»
صحبت‌های رهبری با اعزاز و اکرام بانوان حاضر در جلسه شروع شد و ایشان فرمود: «همه شما فرزندان خود من هستید.» این عبارت صمیمی با عبارت‌های قبلی ایشان فرق داشت، رهبر انقلاب، خطاب به خانم‌ها بی‌پیرایه صحبت کردند و پدرانه!
گفتند «من مباحثی را آماده کرده بودم، اما کتابی را به من دادند از سخنرانی‌های سال‌های گذشته، دیدم همه حرف‌ها را گفته‌ام!» یعنی رهبری حرف تکراری زدند؟ به گفته خودشان، بله. و این بحث با کلیدواژه «تکرار» در فضای مجازی دست به دست شد و فعالان حوزه مطالعات زنان و مدیران اندیشکده‌ها و دلسوزان مسایل زنان و خانواده، اظهارنظرها و برداشت‌های متفاوتی ارایه کردند که با هم تعارض داشت. تعجب‌برانگیز نیست؟ یک نکته بسیار ساده، این‌همه مناقشه ایجاد کند؟
ما در تکراری بودن این بیانات شک نداریم، اما چرا؟ چون جد بزرگوارم پیامبر مهربانی‌ها فرمود: «الدرس حرف، التکرار الف». یعنی درس یکی است، اما نیاز به تکرار و تمرین و مداقّه دارد.
مخاطب رهبر انقلاب، چه کسانی‌اند؟
رهبر انقلاب در تمام سال‌هایی که درباره مسایل زنان و خانواده صحبت کردند، روی صحبت‌شان به سه قشر از جامعه بوده؛ اولا دولتمردان، سیاست‌گذاران و اهالی دستگاه تقنین و نظارت. ثانیا گروه‌های نخبگانی جامعه در هر کسوت و تخصص و ثالثا مردها و زن‌های محترم ایرانی.
آیا کارگزاران دستگاه اجرایی، صرف‌نظر از رییس‌جمهورها و دولت‌های‌شان، به چشم مخاطب و به دیده مسئول، به این حرف‌ها گوش کرده‌اند؟ کدام دستگاه اجرایی صبح روز بعد از سخنرانی، گفت این بخش از سخنان رهبری مربوط به بیانیه مسئولیت اداره ماست؟ هیچ‌کس!
کدام قانون‌گذار، کدام نماینده خود را مخاطب این حرف‌ها دانست و هفته بعد از سخنرانی رهبری، طرحی به صحن علنی مجلس برد و گفت این قانون مورد تاکید رهبری است، یا طبق فرمایش ایشان، فلان قانون در حوزه و زن و خانواده نیاز به اصلاح و بازنگری دارد؟ کدام دولت‌مرد تذکرات رهبری را در قالب لایحه به مجلس ارایه کرد و ایستاد تا خواسته رهبری به ثمر بنشیند؟ هیچ‌کس!
کدام نهاد کلان و بالادستی، نظارت بر حسن اجرای قانون‌های مربوط به زن و خانواده را پس از سخنرانی رهبری، به‌طور ویژه در دستور کار قرار داد؟ هیچ‌کس!
غر و نقدهای انتزاعی، به‌جای راهکار ایجابی
میان نخبگان جامعه؛ کدام فعال مدنی را سراغ دارید که مبتنی بر فرمایش رهبری، یک مطالبه اجتماعی را منقّح کند و به یک مطالبه عمومی تبدیل کند؟ کدام استاد حقوق، عدم به‌روز رسانی قانون‌های حمایتی از زن و خانواده را تذکر داد و برایش مقاله نوشت و در مجامع رسمی کشور فریاد زد؟ کدام اندیشکده مطالعات زنان، صحبت‌های رهبری را به متن اجرایی تبدیل کرد و موارد مندرج را از دولت و مجلس مطالبه کرد؟ هیچ‌کس!
بحران سال گذشته در حوزه زنان و مطالبات این قشر، باعث شد توجه جامعه و حاکمیت به مسایل زنان جلب شود. و پس از اظهارنظرهای متفاوت اندیشکده‌ها و پژوهشکده‌ها تازه فهمیدیم چه جاهایی درباره زنان کار می‌کردند؛ اما ویژگی مشترک همه آنها عدم کارایی و اثربخشی مناسب بود. هیچ‌یک از این مراکز، فهرستی از چالش‌های آینده زنان نداشتند و همه غافل‌گیر شدند. پس ما در حوزه زنان یک‌سری فعالِ انتلکتوئل داریم که دائم نق می‌زنند و حق به جانب! به‌جای این‌که خودشان آستین بالا بزنند و فعالیت‌های ایجابی و روبه‌جلو در این حوزه تعریف کنند، در جایگاه رهبران بالادستی می‌نشینند و مطالبات را با شیوه‌های نخ‌نماشده تکرار می‌کنند.
و اما مرد و زن ایرانی!
کدام‌یک از ما، خود را مخاطب فرمایش‌های رهبری دانستیم. در سال‌های گذشته رهبر انقلاب هنگام خواندن خطبه عقد جوانان، بر مدارا و هم‌دلی و هم‌فکری زوج‌ها تاکید کردند. کدام مرد را سراغ دارید که وقتی از کوره در می‌رود داد نزند، به‌خاطر فرمایش رهبری؟ کدام مرد را می‌شناسید که به درک درستی از خانه‌داری و همسرداری و مادری رسیده باشد و توقعاتش را تنظیم کند با توجه به تداخل و تزاحم تمام این نقش‌ها برای یک زن؟ تعداد این مردها بسیار کم است و عمومیت ندارد، که اگر داشت، وقتی رهبر انقلاب درباره وظایف خانه‌داری و بچه‌داری حرف می‌‌زدند و بر مشارکت مردان در امور خانه تاکید می‌کردند، صدای تکبیر و کف زدن خانم‌ها در حسینیه نمی‌پیچید. واکنش خانم‌ها به این سخن رهبری، به این تذکر تکراریِ رهبر انقلاب، یعنی همین امر ساده در جامعه نهادینه نشده و به یک عرف تبدیل نشده و جای کار دارد.
شأن و جایگاه رهبر معظم
حتما عبارت لیدر را شنیده‌اید، به معنای رهبر و راهبر یک تیم. لیدر هر گروهی، مسئولیت‌های خاصی دارد که ازجمله مهم‌ترینِ آنها، توجه به نقاط ضعف و قوت و در نظر داشتن نمودار تهدیدها و فرصت‌هاست. تعیین خط‌مشی‌های کلی، وظیفه رهبر است و اجرا، انجام، بازخورد و اصلاح، وظیفه سایر اعضای هرم قدرت. در ادبیات سیاسی بین‌المللی عبارتی داریم؛ «supreme leader» همان «رهبر معظم» خودمان، یعنی رهبر ارشد. این رهبر فقط در مسایل کلان ورود پیدا می‌کند. ایجاد سیستم درست و کارا، برعهده کارگزاران و اجرای فرامین رهبر، برعهده کارشناسان است. وقتی خانم‌ها در جلسه گفت‌وگو با ولیّ‌امر مسلمین، درباره کُندی اینترنت، آلودگی هوا، عدم رعایت مسایل شرعی در بیمارستان‌ها و مشکلاتی از این دست صحبت می‌کنند، یعنی شأن و جایگاه رهبر ارشد را درک نکردند و ایشان را به‌مثابه یک کارشناس، مورد تخاطب قرار دادند. و البته رهبر در پاسخ فرمود: «اینها کار ما نیست، کار مسئولان دولتی است، اما در عین‌حال ما سفارش می‌کنیم.»
و عجیب‌تر، نخبگانی هستند که چند روز فضای مجازی را به رگبار بستند که رهبر چرا فلان موضوع را تکرار کردند و چرا به فلان مساله نپرداختند! همین نخبگان فهرستی از مسایل زنان ندارند، نمی‌دانند مدلی که ارایه می‌کنند شتر گاو پلنگ است، یا در میدان عمل، منطق دارد و شدنی است. متاسفانه عده‌ای با حرف‌های غیرکارشناسی و انتزاعی، عبارت «الگوی سوم» و «زن تراز انقلاب اسلام» را مبتذل کردند، بدون ایجاد شفافیت در ویژگی‌های این زن. معلوم نیست اگر زنی را با این مشخصات مقابل خودشان قرار دهیم، او را می‌پذیرند یا نه. در این زمینه در ماه‌نامه «پیام زن» بسیار گفتیم و در سال آینده باز هم می‌نویسیم تا معلوم شود وقتی درباره «زن مسلمان» صحبت می‌کنیم، دقیقا از چه موجودی حرف می‌زنیم.
سنت‌های خدا تکراری است
«وَ لَن تَجِدَ لِسُنَّةِ اللّه‌ِ تَبدِیلًا» بارها این آیه را خواندیم. لن بر سر فعل آمده، یعنی تا ابد سنت‌های الهی تغییر نمی‌کند. همسریِ یک زن و مادریِ او، اولویت دارد بر تمام خدمات اجتماعی‌اش. این یک سنت الهی است و تا ابد تغییر نمی‌کند. پس توقع حرف جدید از رهبر انقلاب نداشته باشید! حرف ایشان، همان است که چند دهه مطرح کردند؛ البته به‌صورت‌های گوناگون که روزآمد و قابل‌درک باشد برای زنان و مردان هر دوره.
ما افراد این جامعه در کسوت دولت‌مرد و مرد قانون، مرد ناظر، مرد خانواده، یا خانم دکتر فعال در فلان اندیشکده یا زن خانه‌دار، یا مادر، هنوز به فرمایش‌های رهبر انقلاب جامه عمل نپوشاندیم و در زندگی پیاده نکردیم. ما شاگردان ضعیفی برای رهبر بودیم و نیاز به تکرار و تمرین داریم.
)