پرونده ویژه 

دکتر زهره نصرت‌ خوارزمی - عضو هیات علمی دانشگاه تهران

مطالبات زنان را به رسمیت بشناسید تا مشارکت کنند

ذات مشارکت سیاسی شامل حکومت و مردم می‌شود. بخشی از مشارکت سیاسی، زمانی شکل می‌گیرد که حکومتی ثابت کند افراد و شهروندان جامعه را به رسمیت می‌شناسد. یعنی شما زمانی می‌توانید از زنان ایرانی توقع مشارکت سیاسی داشته باشید که آنها این حس را از شما گرفته باشند که جمهوری اسلامی، زنان، نیازها و مطالبات‌شان را به رسمیت می‌شناسد؛ پس این یک رابطه دوطرفه است.

نکته بعدی این‌که در جهان معاصر، دوطرفه بودن رابطه شقوقی پیدا کرده است. مثل این‌که زنان باید با تفاوت‌های خودشان شناسایی بشوند؛ یعنی نیازها و مطالبات یک زن روستایی با یک زن شهری طبقه متوسط متفاوت است. پس این شمولیت هم یک مساله است. نه‌تنها باید به آنها بگویید که نظام پاسخگویی هستید، زنان برای‌تان مهم‌اند و مطالبات‌شان برای شما جایگاه دارد، بلکه شقوق مختلف هم جایگاه دارند و فقط متعلق به یک طبقه شهری متوسط نیست.

نکته سوم این است که با توجه به فرازی از فرمایشات آقا که می‌فرمایند: «به کارگیری زنان فرزانه، کارآمد، مجرب، دانشمند عاقل و فهمیده، در رده‌های تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور، مطلب مهمی است.» فرزانگی، کارآمدی، مجرب بودن، عاقل و فهمیده بودن، مقوله‌های فرآیندی است. یعنی یک نفر با این ویژگی‌ها به دنیا نمی‌آید، بلکه ساخته می‌شود. این فرد در سیستمی ساخته می‌شود که پاسخگوست. به این معنا که سیستم آموزشی قوی، سیستم فنی و حرفه‌ای و مهارتی قوی، شهرداری‌های و شورای شهری قوی دارد. پس بستر شهروندی خوب می‌خواهد. یعنی فردی، شهروندی شما را بشناسد، نسبت به شما پاسخگو باشد، کمک کند تا به بلوغ برسید و تمرین کند تا شما وارد فضای تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری شوید.

قطعا جمهوری اسلامی ایران روی حکمرانی خانواده‌محور تاکید دارد. این‌که شما در یک دوگانه زن بودن و خانواده بودن، در این حکمرانی کجا هستید، یک مساله پیچیده شده است. یعنی آیا خانواده و زن، در طول هم دیده می‌شوند یا در عرض هم؟

برداشت من از جلسات با آقایان که در نهادهای مختلف بوده‌اند، این است که آنها این مساله را در طول هم نمی‌بینند، در عرض هم می‌بینند و به شکل رقابتی به آن نگاه می‌کنند و خیلی وقت‌ها کسی که باید حذف شود، زن در مقابل خانواده است. یعنی هرجا به تصمیم‌سازی می‌رسیم که شهروندی زن، باید بالا بیاید چون خانواده مهم است و ما روی آن تفاهم داریم؛ بنابراین زن حذف می‌شود. هرگاه می‌خواهند درباره مورد خاصی صحبت کنند و موضوع زنانه‌ای را به صورت قانون درآورند، یا موضوع زنانه‌ای را رویه اجرایی کنند، به وضوح می‌گویند که ما باید زن را در بستر خانواده ببینیم.

مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با بانوان فرمودند: «مساله امنیت زنان؛ امنیت درون خانواده مهم است. زن باید کنار مرد احساس آرامش کند.» و تاکید کردند اگر کسی احساس ناامنی ایجاد کند، راهش قوانین سخت است. یعنی حتی وقتی در بستر خانواده صحبت کردند، درباره زن صحبت کردند. یعنی زن، موجودیت دارد، ما نسبت به زن تعهد داریم و یعنی آن حس شهروندی زن؛ حتی اگر داخل خانواده بحث می‌شود، مهم است.