اجتماعی

در گفت‌وگو با دکتر انسیه خزعلی مطرح شد

تلاش برای تحکیم و تشکیل نهاد مقدس خانواده

آسیه سالم

خانواده، یکی از بنیادی‌ترین ارکان جامعه و زنان، محور آن هستند. مسایل زنان و خانواده در دولت سیزدهم، یکی از حوزه‌های مهمی بود که مورد توجه و تاکید شهید آیت‌آلله ابراهیم رئیسی قرار گرفت. معاونت امور زنان و خانواده در سه سال فعالیت، توانست اقداماتی در جهت مسئولیت‌های خود در این حوزه به مرحله اجرا درآورد. این‌که زنان به‌عنوان عنصر اصلی خانواده، مهم‌ترین دغدغه دولت سیزدهم و معاونت امور زنان و خانواده بودند، بهانه گفت‌وگو با خانم دکتر «انسیه خزعلی» معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری شد که در ادامه می‌خوانید.

• با توجه به نگاه مثبت دولت سیزدهم به حوزه زن و خانواده، اقدامات مهم و اساسی معاونت امور زنان و خانواده چه بود؟

بیان فعالیت‌ها و اقدامات سه ساله معاونت امور زنان، موضوع مفصلی برای یک مصاحبه است. اما می‌توان به اهم موارد در نگاهی گذرا و تیتروار اشاره کرد. ارتقای جایگاه مشاوران زن در سطح معاون‌وزیر یا مدیرکل و الزام مشارکت این مشاوران در شوراهای اصلی تصمیم‌گیری و ضرورت دریافت نظر آنان در مسایل مربوط به زنان و خانواده در تصویب دستورالعمل‌ها، اختصاص یک درصد بودجه تکلیفی به مساله زنان و خانواده، ایجاد یک فصل در برنامه هفتم به خانواده و زنان، مشخص شدن تکلیف وضعیت مشاوره خانواده، طرح ضرورت انعطاف شغلی برای زنان در برنامه هفتم توسعه، پیاده‌سازی طرح کسب و کار پایدار خانواده‌محور، چهار عملکرد برای بهبود وضعیت زنان سرپرست خانوار، طرح مشاوره رایگان زوجین در ۵سال اول زندگی، فعال شدن بیمه‌های زنان در دولت سیزدهم مانند بیمه اجتماعی زنان روستایی دارای سه فرزند، بیمه ناباروری، بیمه زنان باردار تا پایان شیردهی، طرح «آزر» برای زنان روستایی و عشایری، تصویب پنجره واحد برای خدمت‌رسانی به زنان سرپرست خانوار، تصویب صندوق ضمانت زنان سرپرست خانوار، حمایت از زوجین دهه شصتی و... تنها بخشی از اقدامات معاونت در دولت سه ساله مردمی بوده است.

در بخش تقنین، موارد متعددی وجود دارد که برخی نهایی و به کمیسیون‌ها ارسال شده و برخی در مراحل نهایی است. در بخش پشتیبانی از طرح‌هایی مانند طرح «هدی»، «نیلوفرانه» و «شکوه زندگی» که در راستای اقدامات سند تحول بوده، حمایت شده است. در بخش هماهنگی در اجرا، پیگیری اجرای قوانین جمعیت، زنان سرپرست خانوار، پیشگیری از طلاق، کسب و کار خانواده‌محور و... صورت گرفته است.

• میزان پیشرفت‌ اقدامات معاونت زنان ریاست جمهوری چقدر بوده است؟

درباره میزان پیشرفت برنامه‌ها، گزارش‌های ارزیابی عملکرد معاونت روی وب‌سایت معاونت موجود است. معاونت متولی 19 اقدام در سند تحول دولت مردمی شده و 45 اقدام نیز با همکاری دستگاه‌ها انجام می‌پذیرد. برخی از این اقدامات کوتاه‌مدت، برخی میان‌مدت و برخی بلندمدت است. اقدامات کوتاه‌مدت انجام شده و اقدامات بلندمدت تا 70درصد به مرحله اجرا درآمده است. اقدامات بلندمدت نیز به‌صورت مستمر ادامه دارد.

• در زمینه انجام اقدامات، چه چالش‌هایی تاکنون‌ وجود داشته است؟

طبیعتا وقتی دولتی مردمی با تمام توان وارد کار می‌شود، باتوجه به اهداف دشمنان خارجی و عناد برخی جریان‌های داخلی، مورد هجمه‌های متعدد قرار می‌گیرد. فضاسازی‌های سیاسی و بداخلاقی برخی رسانه‌ها، یکی از چالش‌هایی بود که در این مدت، می‌توانست به‌مثابه بازدارنده‌ای جدی، در مسیر حرکت ما عمل کند. اما به یاری خدا اجازه ندادیم این اتفاق بیفتد. با تلاش برای روشنگری افکار عمومی و تبیین گفتمان دولت، این مانع را کنار زدیم و پیش آمدیم. سایر چالش‌ها مربوط به عدم تخصیص بودجه کافی و کمبود نیروی تمام‌وقت، کم‌لطفی تعداد معدودی از دستگاه‌ها در همکاری با معاونت، پراکنده‌کاری و عدم هماهنگی برخی برنامه‌های مرتبط با حوزه زنان، موانع سر راه تصویب برخی لوایح و برنامه‌ها در کمیسیون‌ها و مجلس شورای اسلامی و... بود. از همه مهم‌تر ضایعه از دست دادن رئیس‌جمهور شهید و یارانش در حادثه 30 اردیبهشت بود. هرچند تا تشکیل دولت جدید حتی یک برنامه را متوقف نکردیم و با همان عزم و اراده قبلی بر سر عهدی که با شهید رئیسی داشتیم، بودیم و همچنان هستیم.

• خانواده محوری از ارکان دولت سیزدهم بوده در این زمینه چه اقداماتی انجام شده است؟

معاونت امور زنان و خانواده، به‌عنوان کلان‌ترین مرجع ستادی قوه مجریه در دولت، سیاست‌های کلی دولت در سند تحول بنیادین را کنار سایر اسناد بالادستی، مورد تمرکز قرار داده و تمام برنامه‌های خود را در این مدت براساس ماموریت‌های این اسناد طراحی کرده و انجام داده است. رویکرد کلی دولت در اقدامات خود، توجه به محوریت خانواده و تلاش برای تحکیم این نهاد مقدس است. در این راستا، پارادایم کلی برنامه‌ریزی‌ها حمایت از تشکیل و پایداری خانواده با برنامه‌های تسهیل ازدواج جوانان، آموزش مهارت‌های زندگی زناشویی، تربیت فرزند و زیست عفیفانه، حمایت از باروری و جمعیت و... قرار داده شده است. برنامه‌هایی که در نقاط مختلف کشور اجرایی شده بر مبنای تحکیم خانواده و پیشگیری از گسست خانواده بوده که ازجمله این برنامه‌ها می‌توان به طرح نوهمسران در قالب پلتفرم «همساز»، طرح «مهر ماندگار» و طرح «هدی» و «دهه شصتی‌ها» اشاره کرد.

• در حوزه زنان و خانواده چه میزان از قوانین به اجرا درآمده است؟

بخشی از قوانین، مرتبط با جمعیت است که باید آمار آن را از ستاد ملی جمعیت بگیریم. برخی دیگر مانند آنچه در ستاد ملی زن و خانواده تصویب شده، هر 6ماه رصد می‌شود و گزارش میزان عملیاتی شدن آن برای رئیس جمهور ارسال می‌شود. بیش از 60درصد قوانین توسط معاونت، عملیاتی شده است.

• چه اقداماتی در زمینه توانمندسازی بانوان کشور انجام شده؟

همان‌طور که از ظاهر این عبارت برمی‌آید، توانمندسازی عبارت است از یک فرآیند هدفمند و برنامه‌ریزی‌شده که در آن، فرد مورد هدف از سطحی حرکت کرده و به نقطه مطلوب نزدیک می‌شود. درباره توانمندسازی بانوان، در یک نگاه کلان می‌توان مدعی شد که فلسفه وجودی معاونت، چیزی جز این نیست. بخشی از این توانمندسازی در قالب قوانین پشتیبان است و برخی دیگر در راستای رفع موانع و پیشگیری از آسیب‌ها برنامه‌ریزی شده است. اما در پاسخ تخصصی به این سوال می‌توان به طرح‌ها و برنامه‌هایی اشاره کرد که در آن جامعه هدف، با اولویت زنان در معرض آسیب‌های اجتماعی مانند زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست، دختران در سن تجرد قطعی و... تعریف شده است. معاونت برای این قشر بانوان برنامه‌های آموزشی، اشتغال‌زایی، حمایتی، ایجاد صندوق ضمانت و... درنظر گرفته و طرح‌هایی را در این راستا به اجرا رسانده است. از مهم‌ترین برنامه‌ها می‌توان به تدوین لایحه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار به استناد تکلیف قانونی بند «ت» ماده 80 قانون برنامه ششم توسعه، توان‌افزایی زنان دارای معلولیت با آموزش حرفه‌آموزی، بازتوانی و توانمندسازی زنان آسیب‌دیده اجتماعی و خیابانی، آموزش مهارت‌های کاربردی برای زنان با تاکید بر زنان خانه‌دار، برنامه آموزش مهارت‌های سبک‌زندگی عفیفانه به دانش‌آموزان و والدین دارای فرزند دانش‌آموز، توانمندسازی جامعه زنان نخبه کشور با هدف نقش‌آفرینی جهانی اشاره کرد. برای عموم زنان نیز آموزش‌های مهارتی از دانش تعاملات خانوادگی تا حرفه آموزی در راستای اشتغال و... انجام شده است.   

• «تعهد به خانواده» ازجمله برنامه‌های جدید در حوزه زنان ریاست جمهوری است. سرفصل‌های این برنامه چیست و با چه هدفی اجرا خواهد شد؟

ایده جنبش تعهد به خانواده، یادگار شهید رئیسی در عرصه دیپلماسی و بین‌المللی است. رئیس‌جمهور در سخنرانی مجمع عمومی سازمان ملل بر این ایده تاکید کرد و تلاش دولت بر این راستا قرار گرفت که از این اندیشه اخلاقی و آسمانی برای تمرکز عموم انسان‌ها و ملت‌ها در سطح جهانی نسبت به خانواده بهره ببریم. دغدغه این طرح، حمایت از خانواده طبیعی است. برای تحقق این آرمان، نیازمند تدوین مصادیق قابل اجرا در قالب سند بین‌المللی بودیم. با نشست‌های نخبگانی، گفتمان‌سازی لازم شکل گرفت و روند بهبود فرآیند در موضوع جنبش تعهد به خانواده بررسی شد. ضمن تشکیل کمیته‌های تخصصی در این زمینه، سند جنبش تعهد به خانواده، همراه سند پشتیبان به رئیس‌جمهور تحویل داده شد. امیدواریم پس از شهادت ایشان نیز این حرکت مداوم و مستمر باشد.