اجتماعی 

همسرداری، علم و مهارتی آموختنی

دکتر سعید عزیزی

مشاور خانواده

یکی از مباحثی که میان همسران، تعارض ایجاد می‌کند عدم شناخت روحیات است. اگر زن و مرد، روحیات یکدیگر را به‌خوبی بشناسند، تنش‌ و درگیری در زندگی کمتر می‌شود. وقتی از روحیات زن و مرد صحبت می‌شود، منظور ما تفاوت در خلقت آن‌هاست. خلقت زن و مرد به‌گونه‌ای است که یک‌سری خصوصیات در مرد و خصوصیات دیگری در زن‌ها وجود ندارد و این نشانه خوب یا بد بودن، یا نقطه قوت و ضعف نیست. این‌که در زندگی، زن و مرد هر دو خصوصیات همدیگر را بشناسند تا مشکلی به وجود نیاید، خیلی مهم است.

ذکر این نکته ضروری است که برخی تصور می‌کنند برای شناخت خصوصیات، باید دختر و پسر قبل از ازدواج با هم روابط عاطفی داشته باشند، اما این‌طور نیست. در روان‌شناسی شناختی، روابط عاطفی قبل از ازدواج، نه‌تنها وابستگی را افزایش می‌دهد، بلکه تاثیری در شناخت طرفین از هم ندارد.

تمرکز یگانه و چندگانه

اولین بحث شناختی درباره تمرکز است. سیستم مغز مردها به‌صورت طبقه‌بندی، خلق شده و سیستم مغز زن‌ها، مدارگونه است. وقتی مرد می‌خواهد به موضوعی فکر کند، سیستم مغزی او به‌گونه‌ای است که قادر است موضوعات دیگر را به آن ربط ندهد. مثلا وقتی به مسایل کاری فکر می‌کند، فقط متمرکز همان مساله است و موضوع دیگری در ذهن او نیست، اما موضوع‌های مختلف برای زن‌ها همه به هم مرتبط است. وقتی مردی با موضوعی درگیر می‌شود، می‌تواند آن را کنار بگذارد و موضوع جدیدی را شروع کند، اما زن‌ نمی‌تواند. بنابراین اگر بانوان از مساله‌ای ناراحت‌اند، باید آن مساله و دغدغه برای‌شان حل شود تا فکرشان آزاد شود. یکی از مهم‌ترین مشکلات زندگی، همین است. زمانی‌که زن از موضوعی ناراحت است، نمی‌تواند هیچ‌یک از کارهای خانه را انجام دهد، چون مشکلات در ذهن او اجازه رها شدن و پرداختن به فعالیت دیگری را نمی‌دهند. به همان نسبت وقتی در خانه شاد و خوشحال‌اند می‌توانند به‌صورت همزمان چند کار را با هم انجام دهند و این، توانمندی زن است. مردها تمرکز یگانه و زن‌ها تمرکز چندگانه دارند. مردها فقط می‌توانند روی انجام یک کار تمرکز کنند و کار دیگری نمی‌توانند انجام دهند، اما زن‌ها می‌توانند چند کار را با هم انجام دهند. اگر این تفاوت‌ها به درستی شناخته شود، زن و شوهر از یکدیگر ناراحت نخواهند شد.

فضاسازی‌های سه بعدی

دومین موضوع که به‌خصوص بانوان باید بدانند و آگاه باشند، این است که فضاسازی سه‌بُعدی ذهنی در ذهن آقایان، قوی‌تر و سریع‌تر اتفاق می‌افتد. یک مرد می‌تواند با نگاه کردن، اندازه‌ها را محاسبه کند و با یک نگاه، جهت‌ها را تشخیص دهد، اما این فضاسازی بین زن‌ها به‌دقت مردها نیست. مثلا اگر قرار است در خانه جای مبلمان تغییر کند، مرد می‌تواند با یک نگاه در ذهن خود مجسم کند که در فضای مورد نظر می‌توان آن را گذاشت یا نه.

موضوع بعدی در شناخت زن و مرد از یکدیگر واکنش مرد، نسبت به مسایل عاطفی و حسی است. سیستم عشق‌ورزی در مرد می‌تواند به‌صورت صددرصد عمل کند، اما سیستم وجودی زن‌ها، درصدی است. زمانی‌که مردها می‌خواهند نسبت به فردی که دوستش دارند، عشق‌ورزی کنند تمام تمرکز خود را اختصاص می‌دهند. زن‌ها این‌طور نیستند و عشق به همسر، فرزند در آن‌ها به صورت درصدی است و جمع این‌ها در او رضایت ایجاد می‌کند. وجود همسر و فرزندانش در کنار هم، به او حس شادی و خوشحالی می‌دهد و اگر به هر دلیل، یکی از آن‌ها حضور نداشته باشد، او در ذهنش حس رضایت ندارد. به همین دلیل وقتی همه اعضای خانواده کنار هم هستند، زن خوشحال است. حضور مرد در خانه برای زن، آرامش ایجاد می‌کند. زن نمی‌تواند بدون حضور فرزندان و همسرش خوشحال باشد، چون درصد عواطفش با وجود آن‌ها تکمیل می‌شود، اما برای مردان این‌گونه نیست.

حضور کیفی و کمی در خانه

یکی از نکات مهم در زندگی زناشویی این است که حضور مرد در خانه کیفیتی و حضور زن، کمیتی است. مردها نباید ساعات طولانی در خانه حضور داشته باشند. بررسی‌ها نشان داده در زمان کرونا به‌دلیل حضور طولانی‌مدت مردها در خانه، زمینه اختلاف‌های زیادی را فراهم می‌کرد. اما زن باید در منزل باشد، زیرا وجود زن در خانه آرامش است. حضور زن در خانه، محبت را به همه اعضای خانواده القا می‌کند. بانوان شاغل باید حضورشان را برای فرزندان و همسرشان بیشتر کنند. خانم شاغل بهتر است فضای کارشان را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که هم‌زمان با تعطیل شدن مدرسه فرزندان، در خانه باشند. اگر بانوان شاغل، بیش از حد، بیرون از خانه فعالیت کنند فرزندان، به‌خصوص بچه‌های زیر 6 سال ضربه می‌خورند. شاغل بودن بانوان خوب است اما زن، نور خانه است و حضورش در خانه ضروری است.

حضور کیفی مرد به معنی این است که وقتی در خانه حضور دارد باید مسئولیت امور خانه را بپذیرد و بعضی کارهای خانه را انجام دهد مانند تعمیر وسایل، یا تعویض لامپ و... اما متاسفانه برخی از مردها مسئولیت عادی خود را انجام نمی‌دهند. تصور می‌کنند باید در خانه فقط استراحت کنند. به همان میزان چون فرزندان و همسر اوقات بیشتری را در منزل سپری می‌کنند، دوست دارند آخر هفته بیرون از خانه تفریح کنند که سبب اختلاف می‌شود. اعضای خانواده با برنامه‌ریزی درست برای استراحت و تفریح می‌توانند کنار یکدیگر ساعات شادی را بگذرانند.

حضور کمیتی یعنی هرچه فرد بیشتر در خانه باشد، زندگی‌اش زیباتر است و این درباره بانوی خانه صدق می‌کند. درباره شغل بانوان، باید گفت که برای بانوان چند دسته شغل داریم. شغلی که زن به‌دلیل معیشت به آن می‌پردازد. مثلا زن سرپرست خانواده، یا کمک‌خرج خانواده است و اگر شاغل نباشد، گذران زندگی غیرممکن است. در اصل، این‌گونه زنان جهاد می‌کنند و کارشان مقدس است. دوم، شغلی است که جامعه به مهارت زن نیاز دارد مانند جراحان، متخصصان و... که باید قدردان زحمت این زنان بود. سوم، شغلی که زن نه به پولش نیاز دارد و نه جامعه به تخصص او نیاز دارد و فقط بالارفتن اعتماد به‌نفس و عزت نفس را برای زن به همراه دارد. این نوع کارکردن خوب است، زیرا زن به‌واسطه اینک‌ه حالش خوب است، به فرزندان و همسرش هم خوب رسیدگی می‌کند و این پسندیده است. چهارم، شغلی که خانواده نیازی به پولش ندارد و نه جامعه به مهارت او نیاز دارد و نه حالش خوب می‌شود، این زنان نباید بیرون از خانه کار کنند.

کلی‌نِگرها و جزیی‌نِگرها

سیستم وجودی مردها به گونه‌ای است که به موضوع‌های کلی توجه می‌کنند، اما بانوان دقت و توجه بیشتری به جزییات نشان می‌دهند. زن‌ها در تشخیص رنگ و موضوعاتی که نیاز به ظرافت دارد، از مردها دقیق‌ترند و مردها در مسایل فنی مهارت بیشتری دارند. مردها از روی عقل و منطق و زنان از روی احساسات حرف می‌زنند.

اگر زن و شوهر در خانواده از تفاوت‌های سیستم وجودی یکدیگر آگاه باشند، ریشه بسیاری از اختلاف‌ها حل می‌شود. اگر موضوعی در ارتباط با زن و مرد است که در زندگی آن‌ها را رنج می‌دهد و مربوط به خلقت آن‌هاست، باید با یکدیگر مدارا کنند تا در گذر زمان حل شود.

معجزه سکوت

در برخی خانواده‌ها زن و مرد با یکدیگر تعامل ندارند و یکی از آنها معتقد است باید حرفش اولویت داشته باشد و دیگر اعضای خانواده از او حرف‌شنوی داشته باشند. زن و شوهر اگر نتوانند مقابل تحکم طرف مقابل، تقابل کنند و به او بفهمانند که گاهی اشتباه می‌کند و حق با او نیست، کم‌کم منفعل و دچار افسردگی می‌شوند. بنابراین قبل از این‌که شرایط دشوار و پیچیده شود، باید از یک مشاور کمک بگیرند.

اگر فردی به همسرش محبت می‌کند، اما همسرش برای او جبران نمی‌کند و حالت انفعال دارد، فرد باید به محبت خود ادامه دهد، زیرا نتیجه این کار نه‌تنها برای فرزندانش مفید است، بلکه حال خودش هم خوب می‌شود. قرآن می‌فرماید: «فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ» اگر کسی به‌قدر ذره‌ای نیکی کرده باشد، پاداش آن را خواهد دید.

یکی دیگر از زمینه‌های شناخت روحیات طرفین در زندگی مشترک، این است که زن‌ها در زمان ناراحتی و عصبانیت، نیاز به هم‌دلی دارند و مردها نیاز به تنهایی. اگر زن و مرد، این موضوع را بشناسند و رعایت کنند، اختلافات و درگیری‌ها کاهش پیدا می‌کند.

یکی از خصوصیات مردها، داشتن غرور کاذب است. در ویژگی‌های اخلاقی افراد هم عزت‌نفس و هم غرور کاذب وجود دارد. اگر زن، با شوهرش منطقی حرف زد و با بدرفتاری مرد مواجه شد، بداند که در آن لحظه مرد دچار غرور کاذب شده و زن باید سکوت کند تا همسر متوجه رفتارش شود. بیشتر اختلاف‌ها زمانی عمیق می‌شود که مرد در حال غرور است و زن جواب او را می‌دهد؛ در نتیجه کشمکش ایجاد می‌شود. گاهی سکوت، معجزه می‌کند. در این موارد بعد از مدتی مرد، متوجه حرف منطقی همسرش می‌شود و طبق خواسته او رفتار می‌کند.

وقتی زن عصبانی است، همسرش باید سکوت کند و اجازه دهد تا او با صحبت کردن، آرام شود. از خصوصیت خانم‌ها این است که هنگام ناراحتی، فقط با حرف زدن آرامش پیدا می‌کنند.

یکی از موارد مهمی که باید از سوی خانواده‌ها به‌خصوص زن، رعایت شو،د این است که خواسته‌های معقول خود را باید یک‌بار به همسرش بگوید و به او زمان بدهد. بعضی مردان از تکرار زیاد، عصبی می‌شوند. اگر زن، یک‌بار خواسته‌های خود را گفت و حل نشد، بعد از مدتی دوباره بگوید. اگر بعد از این‌که با گفتن حل نشد، باید روش خود را تغییر دهد. همسرداری مهارت و آموزش به تنهایی نیست، علم است. علم همسرداری، تاثیر زیادی در شناخت زن و مرد از یکدیگر و کاهش اختلاف و حل آن دارد.