)
اجتماعی
دکتر پریسا خداخواه، مدیرعامل موسسه حمایت از تراجنسی‌های ایران
دنیای فانتزی قبل عمل و پشیمانی بعد از عمل
مینا امین
شاید کلمه «ترنس» به گوش‌تان آشنا باشد، اما ندانید این افراد چه ویژگی‌هایی دارند، یا آنها را با دوجنسه‌ها یکسان بدانید. ترنس‌ها، زنان و مردانی با وضعیت جسمی به ظاهر سالم هستند، اما روح و روانی کاملا متضاد دارند با آنچه دیگران می‌پندارند. این افراد، مردان و زنانی هستند که افکار و تمایل‌های کاملا متضاد با جسم‌شان دارند و از این تضاد رنج می‌برند. ترنس‌ها، همان دوجنسه‌ها نیستند و نباید آنها را باهم اشتباه گرفت. ترنس‌ها شبیه زندانی‌هایی هستند که گویی روحشان در جسمی دیگر حبس شده است.
از آنجا که این افراد برای زندگی بهتر و سالم، نیاز به حمایت خانواده و جامعه دارند، موسسه‌ای برای حمایت از تراجنسی‌ها وجود دارد تا مسیر درست را طی کنند. صحبت‌های دکتر پریسا خداخواه، مدیرعامل موسسه حمایت از تراجنسی‌های ایران می‌تواند شما را در شناخت این افراد یاری کند.
- موسسه حمایت از تراجنسی‌های ایران چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهد؟
موسسه حمایت از تراجنسی‌های ایران با نام اختصاری «مهتا» زیر نظر وزارت کشور تاسیس شده و تنها موسسه‌ای است که در ایران به‌صورت اختصاصی خدمات حمایتی برای افراد تراجنسی ارایه می‌کند. در این مرکز، گروهی از متخصصان در زمینه روان‌پزشکی، روان‌شناسی، مددکاری و مشاوره سال‌هاست که فعالیت می‌کنند. اگر مراجعان به این موسسه نیاز به خدمات حمایتی داشته باشند، حتما به آنها ارایه می‌شود.
- یک فرد تراجنسی با تراجنسیتی چه تفاوتی دارد؟
فرد تراجنسی با تراجنسیتی (ترنس‌جندر) متفاوت است. «ترنسکشوال» یا تراجنسی، فردی است که درجه ملال جنسیتی او به حدی رسیده که باید عمل کند. یعنی آن‌قدر زندان تن برایش سخت است و به درجه‌ای از رنج و خستگی رسیده که نمی‌تواند جسم خود را تحمل کند؛ برای همین به او ترنسکشوال می‌گوییم. این فرد باید با رضایت خودش تغییرجنسیت بدهد. اما تراجنسیتی یا «ترنس‌جندرها» کسانی هستند که اختلال جنسیتی دارند، اما نیاز به عمل ندارند. ممکن است با پوشیدن لباس جنس مخالف، هورمون‌تراپی، جلسه‌های مشاوره یا تغییر اسم، به آرامش برسند.
«هرمافرودیت» یا «دوجنسه‌ها» که افرادی با اختلال‌های تکاملی شناخته می‌شوند و نباید این اصطلاح برای ترنس‌ها به کار گرفته شود. «دوجنسه‌ها» اختلال تکاملی دارند و در ساختار جسمی و عدد کروموزمی‌شان مشکل وجود دارد. اما یک فرد ترنسکشوال، نه در ظاهر آناتومی بدنش مشکل دارد و نه دستگاه‌های تناسلی داخلی و خارجی بدنش و نه عدد کروموزومی او مشکل دارد. یعنی یک جسم کاملا سالم دارند. ترنس‌ها از نظر عدد کروموزمی(XX) و (XY) هستند یعنی کاملا زن و یا کاملا مرد هستند.
یک ترنس زن، کسی است که عدد کروموزومش(XY) است. ظاهری مردانه دارد، اما خلقیات و روحیاتش به‌طور کامل زنانه است. او می‌تواند ازدواج کند، خانمی را باردار کند و پدر شود، ولی از لحاظ ذهنی نمی‌تواند قبول کند. درواقع او در ذهنش یک زن است، اما به لحاظ بدنی یک مرد است.
ترنس مرد کسی است که عدد کروموزمش (XX) است. یعنی خداوند او را زن آفریده است. او می‌تواند باردار شود و زایمان کند، اما مغزش به او اجازه نمی‌دهد یعنی این کار را دوست ندارد و از آن لذت نمی‌برد.
نکته مهم این است که ترنس‌ها انحراف جنسی یا اختلال جنسی ندارند، یعنی بیمار محسوب نمی‌شوند. آنها ملال جنسیتی دارند. ترنس‌ها از جسم‌شان رضایت ندارند و ناراحت‌اند، چون روحیات و افکارشان با جسم‌شان همسو نیست. این‌ها با هم تفاوت دارد.
- انجام این عمل جراحی، تغییرجنسیت است یا تطبیق جنسیت؟
وقتی برای افراد ترنس، مجوز عمل جراحی صادر می‌شود در اصل جسم را شبیه‌سازی می‌کنیم که به آن تطبیق جنسیتی می‌گوییم. تغییر جنسیتی نداریم، چون نمی‌توانیم عدد کرومزومی را تغییر دهیم. مثلا در ترنس مرد، با عمل جراحی بدن‌شان شبیه‌سازی می‌شود، اما عدد کروموزنی تغییر نمی‌کند. یعنی رحم و تخمدان خارج می‌شوند بافت سینه برداشته می‌شود و عضلات سینه مردانه شبیه‌سازی می‌شود. آناتومی دستگاه تناسلی خارجی هم مردانه می‌شود.
می‌توان گفت به‌صورت واقعی تغییر جنسیت اتفاق نمی‌افتد، فقط شبیه‌سازی صورت می‌گیرد. هیچ جراحی در دنیا نمی‌تواند ادعا کند فردی را تبدیل به مرد یا زن کرده است. با انجام عمل جراحی به افرادی که جسم برای‌شان غیرقابل‌تحمل می‌شود، کمک می‌کنیم تا شبیه‌سازی انجام شود. این افراد بعد از عمل، مقطوع‌النسل می‌شوند و قابل مقایسه با یک مرد و یا زن طبیعی نخواهند بود.
افرادی که جسم زنانه دارند، اما ذهن‌شان مردانه است، بعد از انجام عمل و خارج کردن ارگان‌های جنسی، هورمون مردانه می‌گیرند و مردانگی‌شان تقویت می‌شود. آنها می‌توانند ازدواج کنند و مرد یک خانه شوند، اما به‌عنوان یک مرد ترنس. به‌هیچ عنوان نباید با مردی که خداوند آفریده مقایسه شوند. در گروه مقابل، ترنس‌هایی که از دنیای مردانه وارد دنیای زنانه می‌شوند، به‌هیچ وجه نمی‌توانند خود را با یک زن طبیعی مقایسه کنند. چون سیستم‌شان فرق می‌کند و زن ترنس هستند.
- منشأ ترنس بودن چیست؟
مقاله‌های زیادی دلایل اکتسابی مانند محیط، ژنتیک و آسیب‌های اجتماعی را بررسی کرده است. این‌که فردی فرزند طلاق باشد، با پدر و مادر بزرگ نشده باشد، بچه‌هایی که دوره جنینی‌شان در دوره جنگ بوده و مادر استرس زیادی داشته. این‌که در خانواده‌ای مردسالار یا زن‌سالار بوده همه این عوامل بررسی و مطرح شده که در این خانواده‌ها ترنس‌ها بیشتر دیده می‌شوند؛ اما همه این‌ها در حد فرضیه است. بنابراین هیچ مقاله‌ای وجود ندارد ناظر به این‌که ترنس بودن، ژنتیکی یا مادرزادی است.
- آیا همه افرادی که ترنس هستند و ملال جنسیتی دارند، باید عمل جراحی انجام دهند؟
پزشک‌ها همه افرادی را که ملال جنسیتی دارند، عمل نمی‌کنند. این‌ها درجه بندی دارند و بستگی به درجه ملال جنسیتی دارد. برخی ملال جنسیتی‌شان درجه کمی دارد که با برخی کارها مانند تغییر نام یا برخی رفتارها مانند پوشش به آرامش می‌رسند و نیازی به عمل ندارند. برخی با هورمون‌تراپی درمان می‌شوند و برخی نیاز به عمل دارند. کسی که ملال جنسیتی‌اش به گونه‌ای است که از جسمش خسته شده، هیچ‌یک از این مسیرها به او کمکی نخواهد کرد و فقط انجام جراحی می‌تواند او را به آرامش برساند. البته به این صورت هم نیست که هر کسی ادعا کرد ترنس است، ما قبول کنیم. مراحل بسیار سختی برای اثبات ادعای این افراد وجود دارد.
- مراحل عمل تغییر جنسیت به چه صورت است؟
در جراحی زن به مرد، برداشتن بافت سینه‌ها و تخلیه سینه، برداشتن رحم و تخمدان انجام می‌شود. شبیه‌سازی آلت تناسلی مردانه به روش متودیوپلاستی و فالوپلاستی مراحل بعدی عمل است. اتصال پروتزهای بیضه، سیلوکون‌های داخل آلت و ایجاد مجرای ادراری هم در این افراد انجام می‌شود. نکته قابل‌توجه این است که این افراد تا آخر عمر باید هورمون‌درمانی انجام دهند.
در جراحی مرد به زن، آلت قطع می‌شود و بیضه‌ها تخلیه می‌شود و فرد مقطوع‌النسل می‌شود. اندام‌های تناسلی زنانه تعبیه می‌شود. بیشتر افرادی که با زنان ترنس یعنی زنانی که عدد کروموزم آنها (XY) است، رابطه جنسی برقرار می‌کنند، راضی نیستند.
در کسانی که از روده جایگزین استفاده می‌کنند، ممکن است جراحی پس زده شود و عمل تطبیق بارها تکرار شود. این افراد نباید تصور کنند بدن‌شان بعد از عمل، شبیه یک فرد طبیعی است. آنها قاعدگی را تجربه نمی‌کنند و فقط در ظاهر شبیه یک زن می‌شوند. هرقدر جراح زبردست باشد، باز هم استخوان‌بندی و استایل فرد، مردانه است. حتی فرم سینه‌هایش با وجود پروتز و تزریق چربی، باز هم مشخص است که شبیه‌سازی شده. این افراد برای ازدواج باید صداقت داشته باشند و خودشان اعلام کنند ترنس هستند، وگرنه هر مردی با یک‌بار دیدن، متوجه می‌شود که با زنان دیگر تفاوت دارد.
- آیا ممکن است کسی بعد از عمل جراحی، پشیمان یا دچار افسردگی شود؟
فرآیند روان‌درمانی تشخیصی، بسیار طولانی است. در جلسه‌های مختلف مشاوره قبل از عمل، تمام اتفاق‌هایی که برای این افراد بعد از عمل در زندگی پیش می‌آید، به‌صورت کامل توضیح داده می‌شود. ممکن است یک نفر از دنیای بعد از عمل، برای خود، یک دنیای آرمانی و غیرواقعی در نظر گرفته باشد. دنیایی فانتزی در ذهنش بسازد که بعد از عمل می‌تواند بچه‌دار شود، باردار شود و رابطه جنسی مطلوبی داشته باشد، این فرد پشیمان می‌شود و رضایتش بعد از عمل، صفر خواهد شد. اما اگر یک فرد با آگاهی و واقع‌بینی، سختی‌های عمل، کم و کاستی‌ها و مشکلات بعد از عمل را بداند و بعد دست به جراحی بزند، به آرامش می‌رسد. افسردگی و حس ناکامی که سراغ برخی می‌آید، به‌خاطر مدینه فاضله‌ای است که فرد برای خود می‌سازد.
)