فریبا شیرازى

ضرورت برنامه ریزیها, سیاستگذاریها و تعیین اهداف بلندمدت جمهورى اسلامى ایران براى زنان و مسائل آنان, و ترسیم خطمشى کلى نظام اسلامى در این خصوص و تدوین ((برنامه عمل ملى زنان)) امرى است که چند سالى که اذهان را متوجه خود ساخته و دست اندرکاران را و البته با مقدارى تإخیر, به اقدامى عملى واداشته است. آنچه مى خوانید گزارشى کوتاه از برنامه عمل ملى زنان است که علاوه بر اشاره به مراحل تهیه و تدوین آن, سرفصلهاى این برنامه را نیز در بخشهاى مختلف بازگو نموده است.
برنامه ریزى و ارائه راهکارهاى عملى به عنوان یکى از ضروریات حل مشکلات و رشد و پیشرفت جوامع محسوب شده و مورد تإکید و توجه سیاستگزاران و مجریان مى باشد. در کشور ما نیز توجه به برنامه ریزى با ارائه برنامه هاى پنج ساله توسعه اقتصادى, اجتماعى نمایان شده, اما جهت گیریها, هدفهاى کلان و خط مشیهاى اساسى و سیاستهاى اتخاذ شده در برنامه هاى توسعه کشور فارغ از ملاحظات و تفاوتهاى جنسیتى و عمدتا با هدف تلاش در جهت تحقق عدالت اجتماعى و ارتقإ سطح کمى و کیفى فرهنگ عمومى و شرایط اقتصادى و اجتماعى پیش بینى و منظور گردید.
در این زمینه آنچه از نظر برنامه ریزان شاید دور مانده باشد, توجه به زوایا و شکافهایى است که در اثر اعمال سیاستهاى رژیم گذشته ـ على رغم تلاشهاى به عملآمده در جمهورى اسلامى ـ در زمینه عدالت اجتماعى و بهبود وضعیت زنان و مردان, هنوز کم و بیش وجود دارد. این مشکلات به شکل یک چرخه معیوب, سرعت نیل به اهداف تعیین شده ملى را کند مى نماید و به نظر مى رسد با شناسایى و حذف آنها, ارتقإ وضعیت همه جانبه ممکن مى گردد. بى شک یکى از علل ادامه نابسامانى در امور بانوان فقدان یا کمى توجه به تفاوتهاى جنسیتى زنان و مردان در برنامه ریزیهاى کلان کشورى است و مى توان با ورود عنصر فوق و توجه به عقب ماندگیهاى زنان در برنامه ریزى, این کاستى را جبران نمود. چرا که به عنوان بخشى از ضرورتهاى ملى چنانچه مسائل زنان و مردان در مشترکات و عرصه هایى که متفاوت هستند به درستى تصویر و اعمال شده و هر دستگاه کشورى نیز در حیطه موضوع کارى خود, به نقش و جایگاه ویژه این دو توجه جدى نماید, تحقق برنامه ها نتایج مطلوبترى را در بر دارد.
روشن بود که پس از گذشت حدود 19 سال از پیروزى انقلاب اسلامى و دستیابى به ((تصویر موجود موقعیت زنان)) با تهیه گزارشات آمارى و تحلیلى و نیز ((وضعیت مطلوب)) با طرح دیدگاههاى حضرت امام(ره) و بخصوص تإکیدات اخیر مقام معظم رهبرى باید حرکتى در زمینه برنامه ریزى کلان و رفع کاستیهاى مربوط به زنان صورت مى گرفت و تإخیر به عمل آمده جبران مى شد. اشاره به بخشى از مصاحبه مقام معظم رهبرى با مجله زن روز در اسفندماه سال 1363 و در زمان ریاست جمهورى ایشان که تإکید بر پى گیرى عملى و ارائه راهکارهاى جدى براى حل معضلات زنان بوده است, تإییدى بر تإخیر در انجام این مهم است. چنانچه معظم له حدود 13 سال پیش در مصاحبه مذکور فرمودند:
((در باره مسائل زن از لحاظ نظرى مى توان خیلى حرف زد, اما کلى گویى خواهد شد. لذا چیزى که مى تواند مشکل ظلم به زن و منزوى بودن او و عقب ماندگى اش نسبت به مرد یا به هر حال جایگاه عملى حقیقى زن در جامعه را مشخص کند, یک کار عملى و یک پى گیرى عملى است. این صرفا یک کار نظرى نیست که انسان بنشیند روى آن فکر کند و به عنوان یک فرد نظر بدهد و کلیاتى را بیان کند. بنابراین شما اگر دنبال این قضیه هستید باید دنبال تشکیل یک گروه کار بروید. و من معتقدم جامعه زنان اگر مى خواهد به صورت جدى دنبال مسائل مربوط به خودش باشد تا ارشاد و هدایت و آینده خوبى را براى زنان تدارک ببیند, لازم است دنبال تشکیل گروههاى کار, یعنى گروههایى که نظرهاى خاص را در زمینه هایى مشخص و معلوم مى کنند و راهکارها را ارائه مى دهند, برود.))
اندیشه تهیه و تدوین برنامه عمل ملى براى زنان در برخورد با مشکلات و آگاهى نسبت به مطالب فوق به تدریج با تشکیل دفتر امور زنان نهاد ریاست جمهورى و بعد از عدم موفقیت این دفتر براى ورود مسائل زنان در برنامه ریزیهاى کلان کشور شکل گرفته و رفته رفته با کسب تجارب مختلف با این مسائل در سطوح اجرایى, ضرورت آن آشکارتر شد. اگر چه برگزارى چهارمین کنفرانس جهانى زن که طى آن سندى تحت عنوان برنامه عمل زنان با حضور نمایندگان بیش از 190 کشور در پکن تصویب شده و توافق دولتها براى ارائه برنامه عمل ملى خود ظرف دو سال پس از برگزارى کنفرانس, روند تهیه برنامه زنان در جمهورى اسلامى را سرعت بخشید.
خانم مهندس مرضیه صدیقى, نماینده مجلس شوراى اسلامى که از اعضاى موثر در تهیه و تدوین این برنامه عمل است, در مورد این اقدام مى گوید: تهیه این برنامه مورد نظر براى یک مقطع ده ساله ضرورى به نظر مى رسید. بنابراین پس از انجام یک سرى مقدمات در نشستى مشترک با حضور کلیه معاونین برنامه ریزى دستگاههاى اجرایى کشور و اعضاى شوراى اجرایى تهیه برنامه عمل به ریاست سرکار خانم شهلا حبیبى, برنامه کار, تشریح و مورد نظرخواهى قرار گرفت. چنانچه مطلعید در حال حاضر کشور داراى برنامه پنج ساله توسعه اقتصادى, اجتماعى و فرهنگى است, اما مسائل مربوط به زنان به طور مشخص در این برنامه لحاظ نشده و جاى آن دارد جمهورى اسلامى که به دنبال اهداف متعالى اسلام, رشد و پیشرفت و تعالى زنان را مد نظر دارد براى دستیابى به این مهم برنامه مدونى را ارائه دهد تا در سطوح ملى و بین المللى قابل طرح بوده و به عنوان الگویى مورد استفاده سایرین نیز قرار گیرد. به هر حال, کار با این هدف آغاز شده و هر یک از دستگاههاى اجرایى, گروه کارشناس خاص خود را به منظور مشارکت در تدوین برنامه معرفى کرده و حاصل فعالیتهاى انجام شده این گروههاى کارشناسى, در شش کمیته با عناوین ((آموزش)), ((بهداشت)), ((تإمین اجتماعى)), ((اشتغال)), ((فرهنگى ـ حقوقى)) و ((منابع مالى)) به منظور جمع بندى به شوراى تلفیق ارائه مى گردد. در هر یک از کمیته ها نیز یک نفر از سازمان برنامه و بودجه و یک نفر از دفتر امور زنان حضور دائم دارد.
وى با اشاره به اینکه در این زمینه ابتدا برنامه دوم توسعه از دیدگاه مسائل زنان مورد بررسى قرار گرفته و کلیه موارد خاص, شامل اهداف, سیاستها, برنامه ها, طرحها و پروژه هاى مربوطه, همچنین منابع مالى اختصاص یافته استخراج شده, مى گوید:
بعد از این مرحله با توجه به آرمانهاى نظام اسلامى و شرایط فرهنگى, اجتماعى و اقتصادى موجود, شاخصهاى مربوط به زنان در کلیه بخشها تعریف شده و نهایى مى شوند. البته برخى از این شاخصها در برنامه دوم مطرح شده و شاخصهاى جدیدى نیز مطرح گردید که موجب تقویت ابعاد اجتماعى, فرهنگى و حقوقى برنامه توسعه خواهد بود. همچنین تجزیه و تحلیل مسائل و مشکلات و موانع موجود در راه توسعه در کلیه بخشها, از موارد مهمى است که مورد مطالعه قرار گرفته تا در تنظیم ((اهداف کیفى)) و ((اهداف کمى)) که در واقع بستر حرکت برنامه را تعریف مى نماید, به کار رود.
خانم مهندس صدیقى که رابط پارلمانى دفتر امور زنان نیز مى باشد در خاتمه مى افزاید:
تدوین این برنامه از سویى به برنامه ریزیهاى داخلى, اعم از باقیمانده برنامه دوم توسعه, مقدمات برنامه سوم و بویژه برنامه 25 ساله ((ایران 1400)) و از سوى دیگر به برنامه ریزیهاى بین المللى براى زنان توجه دارد.
بدین ترتیب نمایندگان کلیه دستگاههاى اجرایى طى جلسات متعدد و در کمیسیونهاى مختلف, تا کنون موفق به تهیه و تدوین ((اهداف کیفى)), ((سیاستها و خط مشیهاى اجرایى)) و بخشى از اهداف کمى شده اند. از این میان ((اهداف کیفى)) در اواخر تیرماه سال جارى توسط جناب آقاى هاشمى رفسنجانى رئیس جمهور وقت, به سازمان برنامه و بودجه با دستور پى گیرى, ابلاغ شد.
اینک با توضیحاتى که گذشت مشروح اهداف یاد شده را تقدیم مى داریم:

بخش آموزش
1ـ ایجاد زمینه هاى لازم جهت تعمیق معرفت دینى, تقویت ارزشهاى اسلامى و تبیین جایگاه حقوق زن در اسلام به منظور پرورش جنبه هاى فرهنگى و خودباورى دختران دانشآموز و دانشجو
2ـ دسترسى برابر دختران به امکانات آموزشى در کلیه سطوح به ویژه در مناطق محروم کشور
3ـ رفع و کاهش موانع و نابرابرى آموزشى براى دختران در کلیه سطوح بخصوص در آموزش عالى
4ـ افزایش دسترسى و فراهم نمودن فرصتهاى آموزشى برابر براى زنان در کلیه رشته هاى آموزش غیر رسمى
5ـ بهبود شاخصهاى کیفى و کمى آموزش دختران در کلیه سطوح آموزشى
6ـ توسعه امر سوادآموزى دختران و زنان با تإکید بر مناطق روستایى و عشایرى
7ـ افزایش کارآیى درونى و بیرونى در همه سطوح تحصیلى در انواع آموزش دختران و بهبود شاخصهاى کیفى و کمى آموزش دختران در کلیه سطوح آموزشى
8ـ اصلاح محتواى آموزشى (دروس) جهت ارائه تصویر متعادل از زنان در نقشهاى خانوادگى و اجتماعى و آموزشى, حقوق زنان و مردان و خانواده در کلیه سطوح
9ـ فراهم ساختن زمینه آموزشهاى غیر رسمى زنان متناسب با فرصتهاى شغلى مناطق و نیازهاى بازار کار
10ـ بهبود کیفیت آموزشى, اشاعه دانش فنى, گسترش آموزشهاى فنى و حرفه اى و کار و دانش براى دختران
11ـ گسترش آموزشهاى مداوم و کاربردى براى بهبود زندگى فردى و اجتماعى نوسوادان و جلوگیرى از بازگشت آنان به بیسوادى
12ـ افزایش آموزشهاى عمومى بهداشتى بویژه بهداشت بانوان
13ـ تإکید بر آموزشهاى بهداشت جسمى و روانى براى دختران در کلیه مقاطع تحصیلى (ابتدایى, راهنمایى, متوسطه و آموزش عالى)
14ـ ارتقإ دانش, مهارت و آگاهى زنان با توجه به جایگاه این قشر در روند تولید در جوامع شهرى, روستایى و عشایرى بویژه در بخش کشاورزى
15ـ تقویت فرهنگ ورزش و فراهم نمودن امکانات و تسهیلات آموزشى لازم و کافى براى ورزش بانوان
16ـ گسترش امکانات پرورشى, ورزشى و تفریحى براى اوقات فراغت دختران جوان
17ـ تإکید بر پژوهش و تحقیق در ابعاد مختلف آموزشهاى رسمى, غیر رسمى بویژه براى زنان
18ـ تإکید بر حضور زنان کارشناس و متخصص در برنامه ریزى و سیاستگذارى آموزشى در کلیه سطوح آموزشى در نسبتى برابر با جنسیت مخاطبین این برنامه ها
19ـ تإکید بر حضور فعال زنان متخصص به منظور بهبود شاخصهاى کادر آموزشى و مدیریتى زنان در کلیه سطوح آموزشى به نسبت مخاطبین برنامه ها
20ـ ارائه دیدگاههاى نوین علمى جهت بازآموزى و ارائه آموزشهاى غیر رسمى و مکمل براى زنان شاغل
21ـ ایجاد و گسترش تشکلهاى علمى, اجتماعى و فرهنگى زنان دانشجو
22ـ گسترش و ترویج مشاوره شغلى در نظام آموزشى متوسطه و مبتنى نمودن شایستگى فراگیران بر مبناى شاخصهاى علمى و هدایت آنان به رشته هاى مناسب و جلوگیرى از تمرکز زنان دانشجو در رشته هاى خاص
23ـ بکارگیرى وسایل ارتباط جمعى, اعم از جراید, تلویزیون و ... به منظور ارائه آموزشهاى خاص براى آحاد مردم جهت ایجاد شرایط مناسب براى پذیرش نقش زنان در مشاغل تخصصى و سطوح عالى مدیریت
24ـ بازنگرى و اصلاح قوانین جارى در جهت رفع تبعیض از زنان در مقاطع تکمیلى و فرصتهاى مطالعاتى در داخل و خارج از کشور
25ـ تعیین ضریب جنسیت جهت ایجاد فرصتهاى عادلانه براى زنان در تعدادى از رشته هاى خاص دانشگاهى

بخش بهداشت و درمان
1ـ ارتقإ کیفى خدمات بهداشت بارورى به سطح مطلوب
2ـ تقویت و گسترش آموزش بهداشت بارورى
3ـ تإمین امنیت غذایى و تغذیه سالم و حلال خانواده با تإکید بر بهبود تغذیه مادران باردار و زنان شیرده و کودکان
4ـ کنترل, حذف یا ریشه کنى بیماریهاى واگیر با قابلیت پیشگیرى و کنترل بیماریهاى غیرواگیر و کاهش عوامل خطر این بیماریها با تإکید بر سلامت زنان
5ـ تإمین بهداشت و سلامت محیط زیست, تحصیل و کار براى زنان و دختران جوان با توجه به ویژگیهاى خاص آن
6ـ پیشگیرى از معلولیتهاى جسمى و روانى زنان و تعمیم و توسعه خدمات توانبخشى
7ـ توسعه فرهنگ ورزش در بین خانواده ها بویژه زنان و تإمین دسترسى آنان به امکانات ورزشى
8ـ تإمین آب آشامیدنى سالم, برق و سوخت مناسب و مورد نیاز خانواده ها و بهسازى محیط زیست آنان به منظور حفظ سلامت زنان
9ـ پیشگیرى از اشاعه آسیبهاى اجتماعى در زنان و تعمیم و توسعه خدمات بازپرورى
10ـ تعمیم و توسعه نظام تإمین اجتماعى براى زنان (خدمات حمایتى و بیمه اى) بویژه در بخش بهداشت و درمان
11ـ توسعه و تقویت پژوهش و اشاعه اطلاعات در زمینه سلامت زنان
12ـ تإمین نیروى انسانى متخصص مورد نیاز در زمینه هاى مختلف مرتبط با سلامت زنان
13ـ حفظ و تإمین شرایط کار منطبق با استانداردهاى قابل قبول صنفى براى زنان در شهر و روستا بویژه در بخش غیردولتى
14ـ تسهیل دسترسى زنان به خدمات پزشکى و اورژانس مورد نیاز بخصوص در مناطق محروم و روستایى
15ـ توسعه و تقویت مشارکت زنان در سطوح مختلف تصمیم گیرى در زمینه بهداشت و درمان
16ـ حفظ حرمت و امنیت روانى و اجتماعى زنان معلول در خانواده و اجتماع

بخش اشتغال
1ـ ایجاد محیط مناسب براى مشارکت واقعى و عادلانه زنان در بازار کار
2ـ فراهم نمودن تسهیلات لازم براى برقرارى تعادل میان نقشهاى خانوادگى و اجتماعى زنان و مردان
3ـ رفع موانع جنسیتى مربوط به مشارکت زنان در فعالیتهاى اجتماعى, اقتصادى و زدودن رویه هاى نابرابر و تبعیض گرایانه علیه زنان به منظور تسریع روند توسعه پایدار
4ـ توسعه تحقیقات, آموزش و ترویج و انتقال یافته هاى نوین به منظور ارتقإ بهره ورى و گسترش ظرفیتهاى تولیدى زنان در بخشهاى مختلف اقتصادى
5ـ ایجاد فرصتهاى شغلى جهت حضور زنان در صحنه هاى اقتصادى ـ اجتماعى
6ـ تإکید بر نقش مهم زنان در فرآیند توسعه از طرق آگاه سازى عموم به حقوق اجتماعى, اقتصادى و سیاسى زنان
7ـ جهت دهى نظام آموزشى موجود براى ارتقإ سطح علمى و تجربى زنان از طریق دستیابى آنان به فرصتهاى برابر آموزشى و فنى و حرفه اى
8ـ برقرارى مکانیزمهایى جهت توانمندسازى زنان در دسترسى برابر به منابع (منابع مالى, اعتبارى, تسهیلات سیستم بانکى و ...) و عوامل تولید
9ـ یافتن روشهایى به منظور متناسب نمودن امکانات جامعه براى کاستن مشقت کار زنان و افزایش بهره ورى آنان
10ـ فراهم کردن زمینه هاى لازم جهت کاهش تبعیضهاى جنسیتى از طریق پیشبرد مطالعات زنان و بکارگیرى نتایج مطالعات و تعمیم آن به جامعه, با بکارگیرى روشهاى آموزشى, ترویجى و سرویسهاى اطلاع رسانى
11ـ گسترش و حمایت از مشارکت زنان در تشکلهاى مردمى, تعاونیها و گروههاى یاریگر و سازمانهاى غیردولتى زنان به منظور ایجاد فرصتهاى شغلى بیشتر و حضور بیشتر زنان در روند توسعه
12ـ ایجاد همکاریهاى برون بخشى, میان بخشى و درون بخشى در سطح نهادها و سازمانهاى مختلف دولتى و سازمانهاى غیردولتى و دست اندرکار در امور زنان به منظور ایجاد هماهنگى لازم جهت افزایش فرصتهاى شغلى براى آنان

بخش تإمین اجتماعى
1ـ شناسایى, حمایت و تإمین اقشار زنان آسیب دیده (زنان معلول, سالمند, سرپرست خانوار و ...) به منظور تحقق عدالت اجتماعى در جامعه
2ـ ارتقإ سطح فرهنگ و نگرش جامعه نسبت به منزلت اجتماعى و شخصیت زنان به عنوان محور استحکام و دوام خانواده, انتقال ارزشهاى فرهنگى و عامل توسعه و پیشرفت
3ـ فراهم آوردن موجبات بروز و شکوفایى استعدادها و تواناییهاى بالقوه زنان تحت پوشش و ارتقإ سطح آگاهى آنان به منظور مشارکت در فعالیتهاى اقتصادى, اجتماعى و فرهنگى
4ـ شناخت و ریشه یابى علل فقر و محرومیت و آسیبهاى اجتماعى زنان
5ـ تلاش در جهت پیشگیرى از آسیبهاى اجتماعى و از هم گسیختگیهاى خانوادگى
6ـ گسترش و بهبود ظرفیتها و زمینه هاى مناسب کار و اشتغال و تلاش در جهت حفظ امنیت شغلى زنان
7ـ بهره مندى زنان از امکانات رفاه اجتماعى و تسهیلات اعتبارى
8ـ رعایت حقوق و شرایط یکسان زنان با مردان در واگذارى زمین و مسکن در تعاونیهاى مسکن کارمندى و کارگرى
9ـ گسترش حمایتهاى غیربیمه اى براى زنان نیازمند تا تإمین اجتماعى کامل بیمه هاى اجتماعى
10ـ بازنگرى و اصلاح قوانین و مقررات موجود در خصوص تعمیم کلیه مزایاى بیمه به زنان

بخش فرهنگى ـ حقوقى
الف ـ فرهنگى
1ـ اشاعه نگرش صحیح و متعادل نسبت به زنان در قالب اصول دین مبین اسلام جهت اعتلاى شخصیت آنان
2ـ حذف نگرشهاى خرافى و اصلاح دیدگاههاى سنتى غلط نسبت به زنان در کلیه ابعاد خصوصا در جوامع بومى و عشایرى
3ـ معرفى و نمایاندن همه جانبه ابعاد و نقاط ضعف روش زندگى مادىگرایانه و تفکر رایج در خصوص جایگاه زنان در غرب
4ـ ارایه الگوى مطلوب و کارآمد از توسعه فرهنگى براى زنان به نحوى که زنان بتوانند در قالب ضوابط اسلامى تواناییهاى بالقوه و استعدادهاى خود را محقق سازند
5ـ تبیین و تعمیق معرفت دینى خصوصا در زمینه حقوق زن و خانواده جهت تکامل انسانى زن و تحکیم خانواده
6ـ فراهم نمودن زمینه تعمیم عدالت اجتماعى در کلیه سطوح جامعه و توجه به جنسیت به عنوان یکى از محورهاى عدالت اجتماعى

ب ـ خانواده و حقوق
1ـ بازنگرى, اصلاح و تتمیم آن قسمت از مواد قانون مدنى و سایر قوانین موضوعه مربوط به مسایل زنان در چارچوب قواعد اسلامى
2ـ تلاش در جهت تإمین حقوق همه جانبه زنان و ایجاد امنیت قضایى عادلانه براى آنان
3ـ تلاش در جهت تعمیم عدالت اجتماعى و رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه در کلیه سطوح مادى, معنوى و حقوقى زنان
4ـ تلاش در جهت حمایت هر چه بیشتر از مادران بویژه در دوران باردارى و حضانت فرزندان و حمایت از کودکان بى سرپرست
5ـ تلاش در وضع قوانین مورد نیاز با لحاظ نمودن ضمانتهاى اجرایى براى تإمین اجتماعى زنان معلول, سالخورده و زنان سرپرست خانوار
6ـ تلاش در جهت اصلاح قوانین موجود و یا وضع قوانین مورد نیاز و حمایتهاى اقتصادى براى آسان نمودن تشکیل خانواده و پاسدارى از قداست و استوارى روابط خانوداگى و تضمین جایگاه انسانى زن بر پایه حقوق و اخلاق اسلامى
7ـ اعطاى قیمومیت فرزندان به مادران شایسته در جهت غبطه و مصلحت آنان در صورت فقدان, حجر یا عدم شایستگى ولى شرعى
8ـ تلاش در جهت تإمین نیازهاى اساسى خانواده از قبیل: مسکن, خوراک, پوشاک, بهداشت, درمان, آموزش و پرورش و نظایر آن
9ـ ارتقإ نقش زنان در کلیه سطوح فرآیند قضایى

ج ـ رسانه هاى گروهى
1ـ اشاعه نگرش صحیح نسبت به زن در قالب اصول دین مبین اسلام و توجه به ارتقإ مقام انسانى, جایگاه خانوادگى و اجتماعى و نقش چندگانه زنان در محتواى برنامه ها و مطالب رسانه هاى گروهى
2ـ معرفى چهره حقیقى زن مسلمان به سراسر جهان از طریق بکارگیرى فنآوریهاى نوین ارتباطات
3ـ تقویت و فراهم ساختن تسهیلات لازم براى رشد کمى و کیفى مطبوعات ویژه زنان
4ـ حمایت و تقویت مشارکت زنان در رده هاى تصمیم گیرى, مدیریتى, مشورتى تهیه برنامه ها و مطالب و دسترسى به زمینه هاى آموزش و ارتقإ مهارتها در رسانه ها

د ـ مشارکت سیاسى و تصمیم گیرى
1ـ تقویت نقش زنان جهت مشارکت گسترده در صحنه هاى سیاسى کشور
2ـ تقویت روحیه مسوولیت پذیرى در زنان و بکارگیرى استعدادهاى برجسته آنان جهت افزایش مشارکت زنان در امور سیاسى, اجتماعى و در سطوح مختلف مدیریت
3ـ تقویت نقش زنان در تصمیم گیریهاى محلى, ملى, منطقه اى و بین المللى

هـ ـ ساختارهاى دولتى
1ـ گنجاندن دیدگاه متعادل نسبت به زنان و مردان در قوانین, خطمشى ها, برنامه ها و پروژه هاى عمومى
2ـ ایجاد و تقویت جایگاه اجرایى دولتى جهت مشارکت در طراحى, برنامه ریزى و سیاستگذارى و اعمال نظارت در زمینه ارتقإ و بهبود وضعیت زنان در عالیترین سطح مملکت
3ـ بهبود روشهاى جمعآورى و تجزیه و تحلیل آمار و اطلاعات به تفکیک جنس و ایجاد بانک اطلاعاتى لازم براى زنان

و ـ دختران (تا 18 سال)
1ـ ایجاد زمینه هاى لازم جهت تعمیق معرفت دینى و تقویت ارزشهاى اسلامى به منظور پرورش جنبه هاى فرهنگى و خودباورى دختران
2ـ افزایش دسترسى دختران به آموزش در مناطق محروم بخصوص در سطح روستا و عشایر
3ـ توسعه امر سوادآموزى دختران با تإکید بر مناطق روستایى و عشایرى
4ـ افزایش کارآیى درونى و بیرونى در همه سطوح تحصیلى و انواع آموزش دختران
5ـ بهبود کیفیت آموزشى و گسترش آموزشهاى فنى و حرفه اى و کار و دانش براى دختران
6ـ انطباق برنامه هاى درسى و محتواى آموزش دختران با نیازهاى جامعه و مقتضیات ناشى از توسعه علوم و تکنولوژى
7ـ بهبود شاخصهاى کیفى و کمى آموزش دختران در کلیه سطوح با تإکید بر آموزش ابتدایى
8ـ ایجاد زمینه هاى فرهنگى, اجتماعى و آموزشى جهت اصلاح نگرشهاى غلط و خرافى نسبت به دختران
9ـ اصلاح نگرش جامعه در بکارگیرى کودکان بخصوص دختربچه ها در فعالیتهاى اقتصادى
10ـ اصلاح نگرش جامعه جهت رفع تبعیض علیه دختران در بهداشت و تغذیه و ایجاد زمینه هاى مناسب براى اوقات فراغت و ورزش دختران
11ـ امحاى هر گونه خشونت و رفتار تحقیرآمیز نسبت به دختران
12ـ تقویت نقش خانواده در بهسازى منزلت کودکان
13ـ ارتقإ فرهنگ احترام به حقوق کودکان و نوجوانان بخصوص دختربچه ها

ز ـ ورزش
1ـ تحکیم و تعمیق فرهنگ و ارزشهاى اسلامى در فعالیتهاى ورزشى بانوان
2ـ تقویت فرهنگ ورزش و ایجاد زمینه مناسب براى جذب اقشار مختلف زنان به ورزش همگانى
3ـ تضمین دسترسى برابر به امکانات ورزشى براى کلیه اقشار زنان و مردان کشور
4ـ ایجاد و تقویت هماهنگى و وحدت رویه در برنامه هاى ورزشى زنان به منظور تسریع در تحقق اهداف توسعه
5ـ ایجاد زمینه هاى مناسب براى پرورش و شکوفایى استعدادهاى ورزشى زنان و توسعه فعالیتهاى بین المللى بویژه با کشورهاى مسلمان

ح ـ محیط زیست
1ـ مشارکت فعال زنان از بالاترین سطوح تصمیم گیرى و برنامه ریزى تا پایین ترین سطوح اجرایى و عملیاتى در زمینه هاى مختلف محیط زیست
2ـ کاهش اثرات منفى توسعه بر زنان جامعه بویژه از طریق ایجاد و تقویت راهکارهاى مبتنى بر ملاحظات زیست محیطى
3ـ ترویج فرهنگ و اخلاق زیست محیطى و توجه بر نقش زنان در اشاعه این امر
4ـ تدوین برنامه توسعه پایدار در ابعاد اجتماعى, اقتصادى, فرهنگى بر پایه عدالت و برابرى جنسیتى

ط ـ خشونت
1ـ تعمیق ارزشهاى دینى جامعه و اشاعه فرهنگ احترام به حقوق فردى و انسانى جهت تإمین امنیت اجتماعى در کلیه ابعاد و جلوگیرى از هرگونه خشونت علیه زنان
2ـ بررسى علل و پىآیندهاى خشونت علیه زنان و اثربخشى اقدامات پیشگیرانه
3ـ اتخاذ تصمیمات قانونى و اجرایى جهت امحاى خشونت علیه زنان

ى ـ جنگ مسلحانه و دفاع
1ـ ارتقإ آگاهیها و تبیین نگرشهاى عمومى نسبت به امور دفاعى زنان
2ـ توجه به آثار جنگ بر خانواده ها و زندگى زنان جهت کاستن اثرات زیانبار آن و توجه به زنان مهاجر جنگى و زنان پناهنده
3ـ تقویت نقش دفاعى و ارتقإ سطح آموزشهاى مربوطه و فراهم نمودن زمینه هاى لازم براى حضور زنان در ابعاد دفاعى بویژه گسترش و توسعه تشکیلاتى و اعطاى امتیازات عادلانه

امید است با تکمیل این برنامه و تصویب بخشهاى ((سیاستهاى اجرایى)) و ((اهداف کمى)) آن, گام موثرى در مسیر رشد و بهبود وضعیت زنان برداشته شود. البته همین جا لازم به تإکید است که وجود تشکیلات قدرتمندى براى نظارت بر چگونگى اجراى آن, به عنوان مکمل این حرکت به شمار مىآید.