دکتر حسین برهانى
چشم حساسترین و عجیب تریـن عضو بدن است, به طورى که دنیاى بزرگى در ایـن عضـو بسیار کـوچک و زیبا جاى گـرفته و نشانه اى از عظمت خالق هستى را به تصویر مى کشد.
هـر کـدام از چشمها تـوسط شـش عضله ظریف به جهات مختلف حـــرکت مى کنند.
اسامـى ایـن عضلات بستگـى به عمل و نقـش آنها در حـرکت کره چشـم دارد; مثلا عضله مستقیـم فوقانى, چشـم را به سمت بالا حرکت مى دهد و عضله مایل تحتانـى چشـم را به طرف بالا و داخل حـرکت مـى دهـد.
بسیار جالب است که حرکات ایـن عضلات ظریف در هر دو چشـم به طـور هماهنگ و همزمان انجام مى شود.
چشـم از قسمتهاى مختلف و لایه هـاى متعدد تشکیل یافته است که هـر کدام به نـوبه خود از اهمیت بسیار زیادى برخـوردارند. هیجانات, احساسات و عواطف هر موجود را مى توان در چشمانـش جستجو کرد و با نگاه کردن در چشـم و نحـوه نگریستـن فرد مـى تـوان دریافت که آن مـوجـود و مخصـوصا انسان در حال تـرس و وحشتزده است یا چشمانـش مملـو از شادى و شعف مـى بـاشـد و یا پـر از محبت و دوستـى است. مـواظبت از چشمها از بدو تـولد از اهمیت بسزایى برخـوردار است. به محض اینکه نـوزاد به دنیا مىآید و چشـم به جهان مى گشاید, به منظور مراقبت از چشمها و پیشگیرى از آلـودگـى میکروبـى از قطره نیتـرات نقره 1% استفاده مـى شـود. اگر در ایـن مـورد سهل انگارى صـورت بگیـرد, خطـر عفـونت چشـم و حتـى کـورى وجود دارد.
مواظبت از چشمها
براى اینکه بیشتر از چشمان خود مراقبت کنیـم, باید به چند علامت بیشتر توجه کنیم.
این علایم هشدارهایى هستند تا ما به فکر چشمهایمان باشیـم. ایـن علایم کدامند؟قرمز شدن چشمها:
یکـى از علایـم مهم شروع ناراحتـى یا بیمارى چشـم, قرمز شـدن آن است. علل و عوامل مختلفـى مثل اجسام خـارجـى, تحـریکات محیطـى, التهاب و عفـونتهاى میکروبـى و ویروسى, ضربه ها و حتى تـومـورها باعث قرمز شدن چشمها مى شوند. قرمز شدن چشـم ناشى از پرخـون شدن مخاط ملتحمه, سفیـدى یا صلبیه چشـم مـى باشـد. اگر عروق مژه اى و مـویرگهاى بسیار ظریف چشـم به علل فـوق تحـریک شـونـد, در ایـن قسمتها پرخونى به وجود مىآید و گاه با مالیدن چشمها ایـن وضعیت شـدت گـرفته و اثـرات نـامطلـوبـى بـر بینـایـى مى گذارد.
درد چشم
درد چشم علامت شایعى از وجـود بیمارى چشـم است و باید ایـن علامت را جـدى گـرفت. علل درد چشـم نیز شـامل عفـونتها و التهابــات, تحریکات ناشى از اجسام خارجى و مواد شیمیایى و ضربه هاى مستقیـم و غیر مستقیـم به کره چشـم مـى باشد. تـومـورهاى داخل جمجمه نیز مـى تـوانند باعث سردرد و چشم درد شـونـد. بیماریهاى چشـم مثل آب سیاه یا گلوکوم و افزایش فشار داخل کره چشـم هم باعث ایجاد درد مى شوند.خشک شدن چشم:
خشک شـدن چشـم نـاشـى از چه عواملى است؟
اگرچه خشکى چشـم یکى از ناراحتیهاى افراد سالخورده و مسـن است, اما در سنیـن دیگر نیز ممکـن است به وجـود آید. وقتى مخاط چشـم خشک مى شـود, باز و بسته شدن پلکها به سختى صورت مى گیرد و بیمار احساس مـى کند روى سطح چشـم و مخاط ملتحمه اش خراش ایجاد شده است و احساس خارش و سـوزش مى کند. خشکى آب و هـواى محیط زندگى, بعضى بیماریهاى عمـومى و داروهایى که باعث کاهـش اشک چشـم مى شـوند و همچنیـن مسدود بـودن کانالهاى اشکى مـى تـوانند باعث خشکـى چشـم مى شوند. آنچه باید مورد تـوجه و دقت قرار بگیرد ایـن است که به محض بـروز ایـن علایـم از مصرف خـودسرانه دارو اجتناب شـود و در اسـرع وقت به چشـم پزشک مـراجعه شود.
اقدامات عمومى دیگرى نیز وجـود دارد که در حفظ سلامت چشـم بسیار مهمند.
نکات ساده ولى بسیار مهم:
1ـ شستـن دست و صـورت با آب و صابـون بعد از انجام کارهایـى که باعث آلـوده شدن دستها مـى شـود. در صـورت کثیف بـودن دستها, از مـالیـدنz چشـم بـا دست جـدا خـوددارى شود.
2ـ استفـاده از وسـایل شخصـى مثل حـوله و دستمال
3ـ خـوددارى از شنـا و شستشـو در استخـرهـا و آبهاى آلوده
4ـ استفـاده از نـور کـافـى در مـوقع مطالعه
5ـ به کودکان و سایریـن آموزش لازم داده شـود تا با رعایت فاصله منـاسب بـرنـامه هـاى تلـویزیـون را تمـاشـا کنند.
6ـ از نگاه کردن به منابع نورانى بخصـوص خورشید خـوددارى شـود.
7ـ براى تشخیص بیماریهاى چشم, عیوب انکسارى و بخصوص تنبلى چشـم باید حتما کودکان را قبل از سنیـن مدرسه مورد معاینه قرار داد.
)